Unutulan gelenek diş hediği töreni

“Hedik nedir bilir misiniz?”


Hedik: Buğday tanelerinin nohut ile birlikte haşlanması ve süzülmesi ile hazırlanan; komşu, dost ve akrabalara ikram edilen bir yemektir. Yörelere nazaran kimi farklı sunuş halleri olmasına rağmen diş hediği; evladın birinci dişlerinin çıkmaya başladığı fark edildiği gün yapılan, en yaygın merasim ve partilerden biridir.

Farklı kültürlerde diş aşı, diş bulguru, buğday dirilmesi, diş buğdayı olarak isimlendirilen bu merasim ve partilerin halk arasındaki en yaygın ismi diş hediğidir.

Diş hediğinin yapılmasıyla ilgili şöyle de bir inanış vardır; şayet aileler, evlatları için diş hediği yapmazlarsa evladın dişleri çok sıkıntı çıkarmış. Diş hediği ne kadar çok dağıtılır ve yenirse bebeğin o kadar sağlıklı ve hoş dişlere ağrı çekmeden sahip olacağına inanılır.

Evladın birinci dişlerinin çıkmaya başladığı fark edildiğinde diş hediği yapılır. O akşam yakın dostlar, hısım akraba bir araya gelerek diş hediği alanlar. Merasimde evlat noktaya serilen bir örtü üzerine oturtulur. Daha sonra tam ezan okunurken besmele ve dualar ile evladın başına hedik dökülür. Sonra evladın başında kalan hediklerden yedi adedi nazarlık olarak bir ipe dizilir. Evlat erkekse boynuna, kızsa saçlarına takılır. Burada ise gaye evladın dişlerinin düzgün ve sıralı olmasıdır. Evladın başından alınan bu hedikler daha sonra açık bir alana kuşların yemesi için bırakılır ki, ileride evlat büyüdüğünde tabiata yararlı biri olsun.

Daha sonra evladın önüne makas, ayna, altın ve ekmek konur. Evlat bu nesnelerden birini seçer. Evladın bunlardan birini eline almasına nazaran ilerde evladın nasıl bir insan olacağı konusunda tahlil yapılır. Makas ve tarak, meslek erbabı olmayı; ayna süse meraklı olmayı; para ticareti ve zenginliği, kalem okur-yazar olacağı; ekmek ailesi için bereketli olacağı, hayatı boyunca bolluk içinde yaşayacağı üzere manalar taşır.

Merasimin sonlarına gerçek gelen misafirler, evlat için yanlarında getirdikleri çeşitli armağanları sunarlar. Evladın dişini birinci gören kişi evlat için büyük bir ikram almak zorundadır. Hanedeki misafirlerden sonra artan hedik birebir biçimde süslenerek komşulara dağıtılır. Bu ikramı yerler ise hedik getirilen tabağı yıkamadan yeniden evlat için tabak içine ikram koyarak geri verirler. O denli inanılır ki tabak yıkanırsa evladın dişleri çürük olurmuş. Böylece diş hediği merasimi tamamlanmış olur.

Dostluk, dayanışma, yardımlaşma ve paylaşma bedelleriyle yoğrulmuş memleket kültürümüz de aileler, mesrur günlerini ( Nişan, düğün, sünnet merasimi vb. üzere ) komşularıyla, yakınlarıyla paylaşmayı bilen yurdum kişisi, evladının veladetini, memnunluğunu paylaştığı üzere birinci dişlerinin ağza çıkması sevincini, memnunluğunu da diş hediği ile dost, akraba ve komşularıyla paylaşmasını bilmektedir.
Bize düşen sorumluluk bu şık kıymetleri koruyarak, yaşatarak daha sonraki kuşaklara aktarmaktır.