Unutulmaya Yüz Tutmuş Çocuk Oyunları

EDE EDE GÖNDÜRE

Yaz mevsiminin sıcak ve kurak geçtiği günlerde oynanan bir oyundur Buğdayların sararmaya, fasulye sırıklarının ve mısırların güneşe boyun eğmeye başladıkları günlerde, çocuklar düz, genişçe ve iki metre civarında bir tahta temin ederek; üzerine yuvarlak çamurdan bir yuva yaparlarİçi su ile doldurulduktan daha sonra dereden bir kurbağa yakalanarak bu yuvanın içine yerleştirilir ve ağzı taş bir kapakla kapatılır Sonra çocuklar tahtayı omuzlarına alarak konut konut dolaşmaya başlarlarBir yana da aşağıdaki tekerlemeyi defalarca bir ağızdan avaz avaz bağırarak söylerler:

“Ede ede göndüre,

Dam üstünde boyunduruk,

Susuzluktan bayıldık

Teknede hamur,

Tarlada çamur,

Ver Allah ’ım ver!

Sicim gibi yağmur


Her evin önünden geçerkençıkartma (balkon)danüzerlerine su dökülür Çocuklar ıslanmamak için tahtanın altına sığınmaya çalışırlarUğranılan her evden yumurta ve yağ alınır

Köydeki ya da mahalledeki her konut ziyaret edildikten sonradan güzergah akarsu kenarıdır Kurbağayı özgürlüğüne kavuşturan çocuklar deredeki gölcüklerde doyasıya “suya yunduktan sonradan topladıkları yumurtaları pişirerek afiyetle yerler

YEDİ KAYA OYUNU

Oyunun malzemesi yumruk büyüklüğünde bir top ve etrafı kırılarak daire şekline getirilmiş yedi adet minik kayadır Bu oyunda kullanılan top, eski bir çorap içine bez parçaları doldurularak yapılır

Oyuna katılacak çocuklar eşit şekilde iki gruba ayrıldıktan sonra oyuna önce hangi tarafın başlayacağını saptamak için sayışma yapılırBu yörede en yaygın olarak söylenen sayışma tekerlemesi şöyledir:

“Birem birem

İkem ikem

Demir diken

Ayna kuran

Zurna çalan

Halp hulp

Altın top

bundan başka

Oyun değil

Çıt mıt

Nerden geldin

Ordan çık


Sayışmayı kazanan taraf oyuna başlar Yedi adet kaya parçası yüksekçe bir yere tekrar tekrar dizilir Beş adım sayılarak uzaklaşılan mesafeye bir çizgi çizilirSayışmayı şampiyon taraf bu çizginin arkasında topla atış yaparak kayaları devirmeye çalışırGruptaki çocuklardan hiç kimse bunu başaramazsa atış sırası öteki gruba geçerTaşları devirmeyi başardıklarında ise oradan çabucak uzaklaşırlarDiğer grubun lideri taşların dağıldığı yerden topu fırlatarak muhalif oyuncuları vurmaya (yakmaya) çalışırken oyun arkadaşları da en kısa süre içinde topu yeniden ona ulaştırmanın mücadelesini verirlerVurulan (yanan) oyuncu oyun dıştan kalırYanmayanlarsa top geri dönene kadar çabuk gelip devirdikleri kayaları bitmiş dizmeye çalışırlar

Ekibin tamamı yanmadan yan yana koyma işlemini tamamlayabilirlerse bir oyun kazanmış olurlar Taşları hiç kimse deviremezse ya da devirdikten sonradan her tarafta dizmeyi başaramadan ekibin tamamı yanarsa oyun hakkı diğer gruba geçer ve oyun böylece devam edip gider

ÇELİK ÇOMAK OYUNU

İki birey ile veya iki grup oluşturularak oynanan bir oyundurEngül denilen bir metre uzunluğunda bir sopa ile bilik denilen yirmi cm uzunluğundaki bir çubuk bu oyunun araçlarıdır

Önce yere büyükçe bir daire çizilir, sonradan oyuna önce kimin başlayacağını tahsis etmek için sayışma yapılırOyuna önce başlama hakkını kazanan oyuncu biliği havaya atıp yere düşmeden engülle vurarak uzaklara fırlatırDiğer oyuncu biliği düştüğü yerden alıp eliyle fırlatarak dairenin içine sokmaya çalışırDairenin yan oyuncu ise engülle vurarak biliği daireye sokmamaya, uzaklaştırmaya çabalar Uzaklaştırdığında ise daire ile bilik arasını engülle ölçer

Oyun önçesinde kararlaştırılan rakam hedefine önce ulaşan oyuncu oyunu kazanırOyuncu engülle biliğe vurup fırlatamazsa (ıskalarsa) ve diğer oyuncu geri fırlattığı süre bilik dairenin içine düşürse oyun el değiştirir

KİBRİT (HIRSIZJANDARMA) OYUNU

Her ne değin uzun kış gecelerinde oynanan bir çocuk oyunu olsa da birçok vakit büyükler de bu oyuna katılmadan duramazlar

Oyun için bir masa (bu genelde yufka açmakta kullanılan sofradır), bir kutu kibrit ve en az dört oyuncu gereklidirMasanın etrafına oturan oyuncular, kenarı boşuna çıkacak şekilde masaya konulan kibrit kutusuna alttan vurarak havaya fırlatırlar

Kutu masaya düştüğünde dik tarafı üzerine durursa atan kişi hâkim ünvanını alır Tabi tarafı üzerine dikey durursa o kişi jandarma görevini üstlenir Düz kısmının bir tarafı davacı, diğer tarafı suçlu olarak belirlenirOyunculardan biri suçlu tarafı attığında jandarma onu hemen elinden yakalar ve hâkime“suçüstü yakaladım derDavacı da şikâyetini dile getirir

Suçun ehemmiyetine tarafından hâkim bir cezaya hükmederBu canice genellikle, ceviz kırarak oyunculara ikram etmek ve patates haşlayıp sofra hazırlamak şeklindedir

TOT OYUNU

Genelde erkek çocukları aralarında oynanan, azıcık sertlik ve zor gerektiren bir oyundur

Her oyuncu kendine yemek yemek tabağı büyüklüğünde bir taş bulur Daha Sonra, irice bir muma benzeşen ve adına “tot denilen bir taş, düz bir kaya üstüne dikilirBuradan beş adım uzaklıktaki bir noktaya çizgi çekilir Tüm oyuncular çizginin arkasından ellerindeki kaya parçası ile atış yaparak totu yıkmaya çalışırlar Totu yıkmayı başaran oyuncu devrilme mesafesi ile dikilme mesafesi arasındaki uzaklığı ayağı ile ölçerBu ölçme işlemi sırasında her ayağa bir sözcük eşit gelecek şekilde şu sayma tekerlemesi söylenir:

Pabuç mıh

Kaysı saysi

40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49

Ne topuz?

Yaman topuz

Yarım elma, bütün elma

Harul hurul

Çık da gel kurtul


Bu saymayı önce tamamlayan oyuncu oyunu kazanırBu oyunu oynarken dikkatli olmak gerektiğini hatırlatmakta üstünlük var Oyuncular ellerindeki taşlarla akılsız atış yaptıklarında birbirlerini incitebilirler

*** *