Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Ürtiker bir hastalık değil, belirtidir. Ürtiker, deriden kabarık, basmakla solan, etrafı kızarık, hudutları bariz kaşıntılı döküntülerdir. Hayatı boyunca her dört kimseden biri en az bir defa ürtiker geçirmiştir. Bu döküntüler bir günden ziyade sürmez. Kaybolur ve tekrar vücudun öteki noktasında çıkar.
Ürtiker, kimi hücrelerimizden (mast hücresi) salınan histamin’in tesiriyle ortaya çıkar. Histamin, damarlarda genişlemeye, damar duvarında geçirgenliğin artışına ve münasebetiyle damar dışına likit çıkışına neden olur. Bunun sonucunda cildimizde şişlikler ve kızarıklıklar oluşur. Şayet likit çıkışı cilt altına olursa anjioödem olarak isimlendirilir. Cilt altı dokusu göz etrafı, ağız ve genital kesimlerimizde daha gevşek olduğu için anjioödem daha çok buralarda görülür.
Ürtiker mühlete bağlı olarak iki başlık altında incelenir.
Akut ürtiker
Kronik Ürtiker
Altı haftadan daha uzun sürerse kronik ürtiker olarak isimlendiriyoruz. Akut ile kronik arasındaki fark yalnızca müddet ile kısıtlı değildir. Akut ve kronik ürtiker nedenleri birbirinden epeyce farklıdır.
Akut ürtiker besinler ya da ilaçlara bağlı alerjik reaksiyonlar ve enfeksiyonlar sırasında ortaya çıkabilir. Çoklukla 2-3 hafta içerisinde bizatihi makbul.
Kronik ürtiker hastalarının lakin %25’inde şikayetler dış etkenlere bağlı olarak gelişmektedir. Bu etkenler fizikî, kontakt ve kolinerjik olarak alt tipleri oluşturmaktadır. Soğuk, su, güneş ışıkları, basınca maruz kalınması ye da egzersiz üzere durumlar ürtikerin ortaya çıkmasına neden olabilir. Bunun dışındaki birçok vakada neden tam olarak saptanamaz. Bu hastaların bir kısmında oto antikorlar (IgE reseptörüne karşı) saptanabilir.
Ürtiker Semptom ve Bulgular
Ürtiker ciltte şişlik, kızarıklık ve kaşıntının bariz olduğu etrafı hudutlu döküntülerdir. Basmakla solarlar ve her döküntü 24 saatten daha kısa sürer, yenisi çıkabilir. Ürtiker ile birlikte birçok vakit anjioödem bulguları görülebilir. Dudaklarda, göz muhitinde ve genital kesimde şişlikler hastaların birçoklarında görülebilir.
Semptomlar geceleri hastaları daha çok rahatsız eder. Ömür kaliteleri (okul, iş, çevre yaşam) olumsuz etkilenir. Ürtiker ile birlikte kimi hastalarda ateş, eklem ağrıları üzere bulgular görülebilir.
Ürtiker Tanı
Illetin tanısında hikaye çok kıymetlidir. Hastaların kimileri şikayeti olmadığı periyotta geldikleri için ürtikerin hasta tarafından güzel tanımlanması gerekir. Basmakla solması, ürtikerin düzelme mühleti, şikayetlerinin ne devirden beri olduğu (akut, kronik ayırımı için) çok değerlidir. Bu aşamada hastalara karışıklığa neden olmamak için döküntülerinin fotoğrafını çekmelerini tavsiye edebiliriz. Ürtikerin hangi koşullarda ortaya çıktığı (besinler, ilaçlar, fizikî nedenler) uygun tanımlanmalıdır. Bu haberler tanısal süreçler için tabibe yol gösterici olacaktır.
Şikayetlerinin ömür kalitesini (okul, iş ya da içtimaî yaşam) nasıl etkilediği bilinmelidir.
Ürtikeri olan hastalarda tanısal süreçlerin temelini hastanın hikayesi oluşturmaktır. Tanıya yönelik olarak yapılacak testler ne yazık ki bize pek yardımcı olmamaktadır. Laboratuvar tahlilleri mümkün etiyolojik nedenleri araştırmak maksadıyla yapılmaktadır.
Rutin tatbikte kan sayımı dışında hikayede alerjik reaksiyonlar düşünülüyorsa deri prik testleri yapılabilir. Kronik ürtikerde otoimmüniteyi göstermek emeliyle otolog serum testi yapılabilir. Bu test ile hastanın IgE reseptörlerine karşı antikor varlığı gösterilebilir. Dışkıda parazit ve otoimmün marazlar (troidit, Sistemik lupus eritematozis, Romatoid artrit) açısından laboratuvar testleri yapılabilir.
Cilt biyopsisi kronik ürtikerli hastalarda önerilmez. Gelgelelim ayırıcı tanı hedefiyle yapılabilir.
Tanısal testler daha çok fizikî nedenler ile ortaya çıkan ürtikerler için yapılabilir. Bu testler her duruma has olarak tanımlanmıştır. Testler için tıklayınız.
Ürtiker Tedavi
Ürtikerin nedeni belirlenebilirse ondan kaçınmak tedavinin esasını oluşturmaktadır. Antihistaminik ilaçlar ürtikeri ve anjioödemi denetim etmede başarılıdır. Antihistaminik ilaçlar histamin’in tesirini bloke ederek kaşıntıyı ve ürtikerin tekrarlamasını önler.
Şayet standart tedaviye karşın şikayetleriniz denetim edilemiyorsa hekiminiz ilaçlarınızda düzenleme yapacaktır. Alternatif ilaçlara geçebilir ya da doz artırımı yapabilir. Kullandığınız ilaçlara bağlı semptomlar ortaya çıkıyorsa (ACE inhibitörleri vs) ilacınızın doktorunuz tarafından bir başkasına değiştirilmesi gerekir.
Kronik ürtikeri olan hastalarda birçok hengam semptomları denetim etmede başarılı olamayabiliriz. Son yıllarda anti-IgE tedavisi ile güzel sonuçlar alınmaktadır.
Ürtiker, kimi hücrelerimizden (mast hücresi) salınan histamin’in tesiriyle ortaya çıkar. Histamin, damarlarda genişlemeye, damar duvarında geçirgenliğin artışına ve münasebetiyle damar dışına likit çıkışına neden olur. Bunun sonucunda cildimizde şişlikler ve kızarıklıklar oluşur. Şayet likit çıkışı cilt altına olursa anjioödem olarak isimlendirilir. Cilt altı dokusu göz etrafı, ağız ve genital kesimlerimizde daha gevşek olduğu için anjioödem daha çok buralarda görülür.
Ürtiker mühlete bağlı olarak iki başlık altında incelenir.
Akut ürtiker
Kronik Ürtiker
Altı haftadan daha uzun sürerse kronik ürtiker olarak isimlendiriyoruz. Akut ile kronik arasındaki fark yalnızca müddet ile kısıtlı değildir. Akut ve kronik ürtiker nedenleri birbirinden epeyce farklıdır.
Akut ürtiker besinler ya da ilaçlara bağlı alerjik reaksiyonlar ve enfeksiyonlar sırasında ortaya çıkabilir. Çoklukla 2-3 hafta içerisinde bizatihi makbul.
Kronik ürtiker hastalarının lakin %25’inde şikayetler dış etkenlere bağlı olarak gelişmektedir. Bu etkenler fizikî, kontakt ve kolinerjik olarak alt tipleri oluşturmaktadır. Soğuk, su, güneş ışıkları, basınca maruz kalınması ye da egzersiz üzere durumlar ürtikerin ortaya çıkmasına neden olabilir. Bunun dışındaki birçok vakada neden tam olarak saptanamaz. Bu hastaların bir kısmında oto antikorlar (IgE reseptörüne karşı) saptanabilir.
Fizikî Nedenlere Bağlı Ürtikerler | |
Semptomatik Dermografizm | Sert bir cisimle (kalem, tırnak ucu) çizildiğinde ödem ve kızarıklık oluşur. |
Geç Basınç ürtikeri | Vücudun rastgele bir nahiyesine basınç uygulandıktan yarım saat-12 saat sonra bulgular ortaya çıkar (Sıkı çorap boğumlarında, ağır sırt çantası vb taşındığında) |
Kolinerjik ürtiker | Egzersiz, sıcak su, baharatlı yiyecekler ve heyecanlandığımızda vücut ısısının artmasına bağlı ortaya çıkar |
Soğuk kontakt ürtiker | Soğuk havaya, suya ya da cisme dokunulduğunda görülebilir |
Sıcak kontakt ürtiker | Sıcak cisimlere, suya ya da havaya maruz kalındığında görülür. |
Egzesize bağlı | Egzersiz sırasında ve sonrasında görülür |
Aquajenik ürtiker | Rastgele bir sıcaklıkta su ile temas edildiğinde (yüz-el yıkama) ortaya çıkar |
Solar ürtiker | Belli başlı dalga uzunluğunda güneş ışığına maruz kalındığında ortaya çıkar |
Vibratuvar ürtiker | Vibrasyon yapan makinalara temas edildiğinde (mikser kullanmak, bisiklete binmek vs) |
Ürtiker ciltte şişlik, kızarıklık ve kaşıntının bariz olduğu etrafı hudutlu döküntülerdir. Basmakla solarlar ve her döküntü 24 saatten daha kısa sürer, yenisi çıkabilir. Ürtiker ile birlikte birçok vakit anjioödem bulguları görülebilir. Dudaklarda, göz muhitinde ve genital kesimde şişlikler hastaların birçoklarında görülebilir.
Semptomlar geceleri hastaları daha çok rahatsız eder. Ömür kaliteleri (okul, iş, çevre yaşam) olumsuz etkilenir. Ürtiker ile birlikte kimi hastalarda ateş, eklem ağrıları üzere bulgular görülebilir.
Ürtiker Tanı
Illetin tanısında hikaye çok kıymetlidir. Hastaların kimileri şikayeti olmadığı periyotta geldikleri için ürtikerin hasta tarafından güzel tanımlanması gerekir. Basmakla solması, ürtikerin düzelme mühleti, şikayetlerinin ne devirden beri olduğu (akut, kronik ayırımı için) çok değerlidir. Bu aşamada hastalara karışıklığa neden olmamak için döküntülerinin fotoğrafını çekmelerini tavsiye edebiliriz. Ürtikerin hangi koşullarda ortaya çıktığı (besinler, ilaçlar, fizikî nedenler) uygun tanımlanmalıdır. Bu haberler tanısal süreçler için tabibe yol gösterici olacaktır.
Şikayetlerinin ömür kalitesini (okul, iş ya da içtimaî yaşam) nasıl etkilediği bilinmelidir.
Ürtikeri olan hastalarda tanısal süreçlerin temelini hastanın hikayesi oluşturmaktır. Tanıya yönelik olarak yapılacak testler ne yazık ki bize pek yardımcı olmamaktadır. Laboratuvar tahlilleri mümkün etiyolojik nedenleri araştırmak maksadıyla yapılmaktadır.
Rutin tatbikte kan sayımı dışında hikayede alerjik reaksiyonlar düşünülüyorsa deri prik testleri yapılabilir. Kronik ürtikerde otoimmüniteyi göstermek emeliyle otolog serum testi yapılabilir. Bu test ile hastanın IgE reseptörlerine karşı antikor varlığı gösterilebilir. Dışkıda parazit ve otoimmün marazlar (troidit, Sistemik lupus eritematozis, Romatoid artrit) açısından laboratuvar testleri yapılabilir.
Cilt biyopsisi kronik ürtikerli hastalarda önerilmez. Gelgelelim ayırıcı tanı hedefiyle yapılabilir.
Tanısal testler daha çok fizikî nedenler ile ortaya çıkan ürtikerler için yapılabilir. Bu testler her duruma has olarak tanımlanmıştır. Testler için tıklayınız.
Ürtiker Tedavi
Ürtikerin nedeni belirlenebilirse ondan kaçınmak tedavinin esasını oluşturmaktadır. Antihistaminik ilaçlar ürtikeri ve anjioödemi denetim etmede başarılıdır. Antihistaminik ilaçlar histamin’in tesirini bloke ederek kaşıntıyı ve ürtikerin tekrarlamasını önler.
Şayet standart tedaviye karşın şikayetleriniz denetim edilemiyorsa hekiminiz ilaçlarınızda düzenleme yapacaktır. Alternatif ilaçlara geçebilir ya da doz artırımı yapabilir. Kullandığınız ilaçlara bağlı semptomlar ortaya çıkıyorsa (ACE inhibitörleri vs) ilacınızın doktorunuz tarafından bir başkasına değiştirilmesi gerekir.
Kronik ürtikeri olan hastalarda birçok hengam semptomları denetim etmede başarılı olamayabiliriz. Son yıllarda anti-IgE tedavisi ile güzel sonuçlar alınmaktadır.
