uyku bozuklukları

uyku bozuklukları UYKU BOZUKLUKLARI Uyku bozuklukları epeyce sık karşılaştığımız problemlerden biriGece uykusu saatleri kayda değer kişisel farklılıklar göstermekteÖrneğin bazılarımız erken yatıp erken kalkmayı,diğerleri ise geç yatıp geç kalkmayı seçim ederlerGeç yatanlar akşam saatlerinde erken yatanlar ise sabah saatlerinde daha verimli olurlarGece uyku saatini belirleyen manâlı faktörlerden biri de uyku öncesinde geçirilmiş uyanıklık süresidirÖğleden sonraki saatlerde bilhassa yemek yemek sonrası hissedilen uykululuk hali hemen hemen hepimizin yaşadığı bir deneyimdirVücut ısısının kısmen düşmesi ile ilgili olarak yaşadığımız bu uykululuk hali özellikle sıcak iklim kuşaklarında öğleden sonradan uykularının alışılmışlık haline dönüşmesine sebep olmuşturÖğleden sonra 121 saat uyuduğumuzda, bu şart gece uykusunun 12 saat kaymasına sebep olmakta,böylece gece uykusu da kısalmaktadır Uyku Bozukluklarının Türleri : Dissomni Parasomniler Tıbbi ve psikiyatrik sebepli uyku bozuklukları Diğerleri Dissomni : Dissomni terimi uykunun başlatılması ve sürdürülmesinde zorluk,fazla uykululuk,uykuuyanıklık siklus bozukluklarını tanımlamaktadır Dissomni Sebepleri : Psikofizyolojik ve psikiyatrik sebeplerle ortaya meydana çıkan uyku bozuklukları: Bu 2 sebeple sıklıkla insomnia hali ortaya çıkar Psikofizyolojik olanlar daha sık görülmekte ve ikiye ayrılmaktadır : aGeçici insomnia izaç ve iş hayatındaki zorluklara ast olarak ortaya çıkmakta,çoğunlukla de 23 hafta zaman ardından düzelmektedir bKalıcı olanları ise şiddetli anksiyete ile birlikte olmakta,olumsuz şartlanma ile uyuyamama bir tutum biçimine dönüşmektedir İnsomnia ( uyku bozukluğu ) çoğu psikiyatrik hastalığın ana semptomu olarak da ortaya çıkarÖrneğin;depresyonun muhakkak teşhis kriterlerinden biridirBurada insomnia hali objektif kriterlerle ortaya konabilmektedirHalbuki bir takım psikiyatrik hastalıklarda objektif insomnia bulguları olmaksızın hasta uykusuzluktan yakınmaktadır Psikolojik ve psikiyatrik sebeplerle fazla uykululuk hali de ortaya çıkabilirse de uykusuzluğa oranla çok seyrek görülmekte hatta bir takım yazarlarca objektif verilerle kanıtlanamayacağı iddia edilmektedir Içki ve ilaçlara emrindeki uyku bozuklukları : Çeşitli drogların insomnia ya da gündüz uykululuk haline sebep oldukları bilinmektedirBunlar içinde en önemlisi gece uykusunu bozmaları nedeni ile üstünde durulması gereken MSS stimülanları ve alkoldürÖzellikle bazı kişilerce içki yanlış bir inançla uykusuzluğu tedavi amacıyla kullanılmaktadırBu maksatla içki alındığında uyku latensi ( uykuya dalma süresi ) kısalmakta,oysa gece baştan başa sık uyanıklıklarla uykunun kalitesi bozulmaktadırHipnotikler de benzer bir etki ile uykunun kalitesini bozmakta,ertesi gün etkileri devam ettiğinden sedasyona ( yorgunluk hali ) sebep olmaktadırlarUzun vakit kullanım ile de bu droglara müsamaha ( bağımlılık ) gelişmektedirBu nedenle insomnia tedavisinde hipnotiklerden muamele etmek istenildiğinde ivedi etkin yarılanma ömürleri kısa ( tesir süreleri kısa ) olanlar tercih edilmeli ve uzun süreli kullanımdan kaçınılmalıdır Solunum ile ilgili uyku bozuklukları : id Solunum bozuklukları da keza insomniaya ayrıca de gündüz aşırı uykululuk haline sebep olurlarBu grubu oluşturan hastalıklar içinde en sık görüleni obstruktif uykuapne sendromudurBu hastalarda uykuda yüzlerce kez tekrarlayan solunum bozuklukları sonucunda aşırı uykululuğa sebep olmaktadırlarSonuçta sağ yürek yetmezliği,pulmoner ve arteriyel hipertansiyon ortaya çıkmaktadırHastalık %90 şiddetli horlaması olan kilolu,kısa boyunlu erkeklerde görülse de,bilhassa menopoz sonrasında seyrek olarak kadınlarda da görülebilmektedir Sentral uykuapne sendromu üstünde önceleri yoğun araştırmalar yaplımış,olağandışı solunum olayları obstruktif,mikst ve sentral olarak ayrılmıştır ( beyinsel sebepler );ama son zamanlarda bu ayırımın pratik bir önemi olmadığı,sentral uykuapne sendromunun bazı nörolojik hastalıkları seyrinde rastlanan nadir görülen bir sendrom olduğu ortaya çıkmıştır Periyodik but hareketleri ve uykusuz bacaklar sendromu: Periyodik üçgenin taban olmayan kenarı hareketleri de keza “insomniaya hem de gündüz aşırı uykululuğa sebep olsalar da sıklıkla hastalarinsomniadan şikayet ederlerUykuda solunum bozukluklarında olduğu gibi uyku sırasında ritmik olarak tekrarlayan sıçramalar uykunun derinleşmesini engellemekte,bioelektrik ve davranışsal uyanıklıklar olmakta ve dolayısı ile ruhsal dinlenmenin sağlandığı REM döneminin süresi azalmaktadır Huzursuz bacaklar sendromu uykuda periyodik hareketlerle birlikte görülebilmekte ya da kimsesiz ortaya çıkabilmektedirBu sendromde hastalar yatağa yattıklarında bacaklarında betimleme edemedikleri bir huzursuzluk hissetmekte,kalkıp dolaştıklarında rahatlamaktadırlarHuzursuzluk hissi uykunun başlamasını geciktirmekte ve hastalar daha çok insomniadan şikayetle hekime gelmektedir Toksik ve çevresel sebepli uyku bozuklukları: Bugüne kadar uyku bozukluğuna sebep olduğu ispatlanmış bir takım ağırller dışarıda insomniye sebep olan toksik madde yoktur Çevresel nedenler ise uykusuzluğa sebep olan en kayda değer nedenlerin başında gelmektedirGürültü,ışık ve ısı en önemli nedenlerdirDiyet de uykuyu etkileyen faktörlerdendirÖrneğin bazı sütler insomniaya sebep olmakta ya da fazla fazla istikrarsız alımı ya da yiyecek alımı gece içi uyanıklık sayısını artırarak uykusuzluğa sebep olabilmektedir Narkolepsikatalepsi sendromu: Genel Olarak genç yaşlarda görülür,tekrarlayan başlıca şikayet gündüz kısa süreli ve sık uyku ataklarıdırHastalar bu kısa süreli uykulardan dinlenmiş olarak uyanırlarBeraberinde katalepsi denen ve heyecanla ortaya çıkan ekstremite,baş ve boyundaki ani tonus kaybı hali ( baş,boyun,kollar ya da bacaklarda ortaya çıkan ani güç kaybı Örneğin başın bir anda öne düşmesi ) olduğunda teşhis kesinleşirHastalığın 3semptomu uykuya dalma esnasında ortaya meydana çıkan ani,kısa süreli uyku paralizisi denen tonus kaybıdırDördüncü semptom ise yeniden uykuya dalarken ve uykudan uyanırken ortaya meydana çıkan halüsinasyonlardır Uyku Bozukluklarının Tedavisi : Yukardakilere benzer şikayetleriniz varsa bir nöroloji uzmanına başvurmanız gerekmektedirTeşhiste görüntüleme yöntemleri,beyin dalgalarını kaydedip incelenmesini karşılayan EEG yöntemi ve uyku laboratuarında hastanın uykusunun izlenmesi gibi tetkikler kullanılır