Uykuya Dalma Anımızı Neden Hiç Hatırlayamayız?

Başımızı yastığa koyup niyetlere dalmışken birden kendimizi sabah uyanmış bir biçimde buluveririz. Nasıl oluyor da fark etmediğimiz bir şekilde bu durum gerçekleşebiliyor?

Bu geçiş aşaması öylesine yumuşak bir biçimde yaşanır ki o küçük evreleri fark edemeyiz. Öylece dalıp gitmeden çabucak evvel aslında bir tıp "amnezi" yaşarız. Pekala fakat neden?

Uykuya dalarken bir anda derin uykuya geçmeyiz. Zira uyku bir süreçtir, anlık değildir.





Uykuya dalmadan çabucak evvel -bildiğiniz gibi- dikkat düzeyimiz kıymetli ölçüde azalmaya başlar. Etrafımızda olup bitenleri daha az kavrarız, düşük seslere neredeyse reaksiyon vermeyiz. Yani bu anlarda yeni anıları çok âlâ kodlayamayız, zira etrafa gereğince dikkat edemeyiz.

Beynimiz, uykuya dalmadan çabucak evvel dikkat sürecinin çok fazla çalışmasından pek hoşlanmaz. Hatta bu anlarda yanınızda konuşan sevgilinizi duysanız bile beyniniz kelimeleri kaydetme gereği duymaz. Bu nedenle sabah uyandığınızda sevgilinizden trip bile yiyebilirsiniz.

Beynimizin ön kısmı olan frontal lop, uykuya birinci dalan kısımdır.


Frontal lopta şuurumuzun merkezi olan prefrontal korteks de bulunur. Uykuya daldığımız anda şuur etkin olarak faaliyette olmadığı için anılar hafızamıza -nöronlar ortasında bağlantı durdurulduğu için- aktarılmaz.

Yeni anıların birkaç dakikadan daha uzun mühlet kalabilmesi için beyinde kısa müddetli depolamadan uzun müddetli depolamaya aktarılması gerekir.





Bu sürece konsolidasyon denir. Yapılan çalışmalarda birisi uykuya dalarken ona söylenen cümlelerin o kişi uyandığında söylenenleri hatırlayamadığını göstermiştir. Yani uykuya dalma süreci bir manada konsolidasyon sürecinin kapısını kapatıyor. Bu kapı kapatıldığında yeni anılar kısa periyodik depolamadan uzun müddetli depolamaya aktarılamıyor.

Yatmadan evvel uykulu bir biçimde ders çalışmak bu nedenle verimli değildir.


Okuduklarınızı, ezberlediklerinizi unutma ihtimaliniz artacaktır. Hatta sonraki gün kitabı elinize aldığınızda, güya o sayfaları hiç okumamış üzere olabilirsiniz. Bu yüzden final imtihanlarından evvel bütün gece çalışmak asla yeterli bir fikir değildir. Artık bu durumun nedenini öğrendiğinize nazaran huzurla uyuyabilirsiniz.

Kaynaklar: Nature, Morris Psych