Uzmanlar 'Zirveye Daha Yolumuz Var' Dedi: Enflasyonda Yükselişin Sürmesi Bekleniyor

Açıklanan enflasyon datalarını ayrıntıları incelenmeye devam ediyor. TÜFE'de 20 yılın tepesi korunurken, ÜFE 27 yılın doruğunda yer alıyor. Üreticiden tüketiciye yansımanın sürmesi beklenirken, uzmanlar enflasyonda doruğun şimdi görülmediğinin altını çiziyor.


Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) datalarına nazaran tüketici enflasyonu 20 yılın doruğundaki seyrini devam ettirirken, nisanda piyasanın beklentilerini aşarak yüzde 7,25 oranında arttı ve yüzde 69,97’e çıktı.



Üretici enflasyonu (Yİ-ÜFE) ise yüzde 121,82 ile Mart 1995'te görülen yüzde 144,3 sonrası 27 yılın doruğunu gördü. Dünya'dan Şebnem Turhan haberine göre, Enflasyonda besin kümesinde hem ramazan hem de mevsim kaynaklı artışlar tesirli olurken taze zerzevat ve meyve fiyatlarında bir yıllık yükseliş yüzde 105’e ulaştı. Bilhassa seralarda bu yıl yaşanan dertlerin besin fiyatlarının yüksek seyretmesinin devam edeceğini belirten uzmanlar Merkez Bankası’nın mayısta beklediği yüzde 70-75 tepe düzeyinin aşılmasını ve yılsonu tüketici enflasyonunun ise yüzde 55’e gelmesini bekliyor.

En yüksek artış hem talebin hem de mevsim şartlarının tesirli olduğu besin kümesinde yaşandı.



Neredeyse yılbaşına nazaran 4 ayda taze zerzevat ve meyvenin fiyatları ikiye katlanmış. Bir yılda ise taze zerzevat ve meyvedeki artış yüzde 105. Vatandaşın enflasyondaki artışı açıklanandan çok daha ağır hissetmesinin bir nedeni de temel ihtiyaçlardaki manşet enflasyonu epey aşan artışlar. Dört aylık tüketici enflasyonu yüzde 31,71 düzeyinde. Uzmanlar bu yıl yaz aylarında bile geçen yıllardaki fiyat düzeylerinin görülmeyeceğini ve yüksek seyrin korunacağını belirtiyor. Mayıs enflasyonunda da besinin tesirini göreceğiz.

Alkollü içecekler ve tütün kümesinde nisanda sigara fiyatlarına yapılan artırımın tesiri yaşandı. Lakin dün yine sigara fiyatlarına artırım geldi bu mayıs ayında da alkollü içecek ve tütün kümesinin tüketici enflasyonunu olumsuz etkileyeceğini gösteriyor.

Konut kümesinde doğalgaza ve suya yapılan artırımların tesiri var.



Ancak TÜİK kira artışlarına yönelik bilgileri gerçekte görülen fiyat artışlarına yaklaşmıyor. Hükümetin kararı TÜİK’in 12 aylık ortalama tüketici enflasyonu ile kiracıların yıllık artırımlarını yapması tarafında. Bu data nisanda yüzde 34,46 oldu. Yani kiracılar mayısta yüzde 34,46 düzeyinde artırım yapacak. Ancak TÜİK’in kira enflasyonu verisi bunun çok çok altında.

Ulaştırma kümesinde akaryakıt ve motorin fiyatlarında değişim martın bilakis nisanda biraz daha sakin lakin taksi ve kent içi ulaşım artırımları bu kümede aylık enflasyonu yükseltti. 

TÜİK datalarına nazaran tüketici kümesinde yıllık enflasyonu en süratli artan yüzde 118,2 ile güç fiyatları oldu. Bunu yüzde 104,77 ile taze zerzevat ve meyve izlerken işlenmemiş besinde yüzde 100,67’lik artış yaşandı. Güç ve besin dışı mallarda da yüzde 61,69’luk yıllık enflasyon görülürken ulaştırma hizmetlerinde yüzde 78’lik yıllık enflasyon hesaplandı.

"Enflasyonun neredeyse yarısı besin fiyatlarındaki artıştan kaynaklanıyor"



İş Yatırım Araştırma Yöneticisi Serhat Gürleyen bilgileri şu biçimde tahlil etti: 

Enflasyonun neredeyse yarısı besin fiyatlarındaki artıştan kaynaklanıyor. Konut, ulaştırma ve besin artışları birlikte bakıldığında enflasyonun yüzde 75’ini oluşturuyor. Tarihî medyana nazaran besin enflasyonu 10 kat, konut 19 kat üstte. Bu kadar makûs olmasa da başka ana harcama kümelerinde da fiyatlama alışkanlıklarında bozulma devam ediyor. Ulaştırma, konut eşyası, sıhhat, haberleşme, cümbüş, eğitim, lokanta ve oteller fiyat artışları tarihi medyana nazaran göre 2 ila 6 kat ortası üstte. Önden yüklemeli artışlar gördüğümüz giysi tarihi medyanın gerisinde kalan tek küme. Çekirdek enflasyon dataları manşet enflasyondaki artışın genele yaygın olduğunu gösteriyor. Batının Rusya’ya yaptırımları ile hızlanan memleketler arası fiyatlardaki artış, üretici fiyatlarından geçiş, kur şokunun gecikmeli tesirleri ve fiyatlama alışkanlıklarındaki bozulmayla önümüzdeki aylarda enflasyonun yüzde 75-80 bandına yükselmesini bekliyoruz. Merkez Bankası’nın para siyasetinde reaksiyon vermemesi enflasyonun dengeleneceği platoyu varsayım etmemizi zorlaştırıyor. Uygulanmakta olan çok genişleyici para ve gelirler siyasetlerinden süratli bir U dönüşü yapılmazsa, enflasyonun resen düşmesini sağlayacak baz tesiri dışında bir neden görmüyoruz. Sene sonu dolar kurunu 17 TL aldığımız baz senaryoda yılsonu enflasyon iddiamızı 2022 için yüzde 60, 2023 için yüzde 28 olarak güncelliyoruz. Geçtiğimiz ay bu oranlar sırasıyla yüzde 53 ve yüzde 28 düzeyindeydi.

"Mevcut şartlar altında tepenin temmuz ayı üzere görülmesini bekliyoruz"



Coface Ekonomisti Seltem İyigün, gelen sayıları şu formda kıymetlendirdi:

Gıda, ulaştırma, mevsimsellik tesiri içeren eserler, güç ve konut kümesindeki fiyat artışları, nisan ayında enflasyonun beklentilerin üzerinde gelmesine neden oldu. Konut kümesindeki doğalgaz ve su fiyatı artışları, Ramazan ayının da tesiriyle taze zerzevat ve meyve fiyatlarının aylık yüzde 20 artması ve ulaştırma hizmetlerindeki fiyat artışları, baskı yaratıyor. Bu durum hem TL’nin geçen yılki bedel kaybının süregelen tesirleri hem de jeopolitik gelişmeler nedeniyle hammadde fiyatlarındaki artış ile açıklanabilir. Ancak sene sonu enflasyon beklentilerinin ocak ayından beri 16 puan artması, fiyatlama davranışlarındaki ve beklentilerdeki bozulmanın da enflasyon üzerinde tesirli olduğunu gösteriyor. Bugünkü bilgiden sonra sene ortalaması enflasyon iddiamızı mevcut yüzde 65 düzeyinden üste güncelleyeceğiz. Mevcut şartlar altında tepenin temmuz ayı üzere görülmesini bekliyoruz.

"Enflasyonun mayıs ayı ile birlikte %75 civarına yükselmesini bekliyoruz"



Gedik Yatırım Ekonomisti Serkan Gönençler enflasyon bilgilerini şu biçimde kıymetlendirdi: 

TÜFE enflasyonu yüzde 7,25’lik gerçekleşme ile yüzde 6,0 civarındaki piyasa beklentilerini aşarken, bizim yüzde 7,8’lik varsayımımızın altında kaldı. Yüzde 13,4 düzeyinde gerçekleşen besin enflasyonu bizim beklentimizle büsbütün uyumlu olsa da, bu sayının manşet enflasyonun piyasa beklentilerini aşmasının ardındaki temel faktör olabileceğini düşünüyoruz. Çekirdek TÜFE enflasyonunun yüzde 4,58’lik medyan piyasa beklentisi ile uyumlu olması da bu görüşümüzü destekliyor. Bizim tahminimizdeki sapmanın ise dönemlik fiyat artışlarının görüldüğü giysi kaleminden kaynaklandığını söyleyebiliriz; biz gecikmeli kur geçişkenliği nedeniyle tarihi ortalamaların çok üzerinde (%14-15 civarında) bir giysi enflasyonu beklerken, gerçekleşmenin yüzde 7,0 düzeyinde olduğunu görüyoruz ki bu sayı geçen yılın nisan ayındaki yüzde 7,7’lik artışın dahi altında kalmış görünüyor. Bunların dışında, hizmet fiyatlarındaki yüzde 4,7’lik ve güçlü mal kümesi fiyatlarındaki yüzde 5,1’lik artışlar gecikmeli kur tesirlerini ve fiyatlama davranışlarındaki bozulmayı net bir biçimde yansıtıyor. TÜFE enflasyonunun mayıs ayı ile birlikte %75 civarına yükselmesini bekliyoruz.