Uzun Hasan-Hasan (Akkoyunlu)

uzun hasan hakkında veri
uzun hasan biyografisi
Uzun HasanUzun Hasan Kimdir? Uzun Hasan Hakkında

Uzun Hasan
Akkoyunlu hükümdarlarından Oğuzların Bayındır boyundan, Akkoyunlu Hanedanının kurucusu Kara Yülük Osman ’ın torunu olup, babası Celâleddîn Ali Beydir 1423 yılında Diyarbakır ’da doğdu Uzun Hasan ’ın gençliği, Akkoyunlu emirî Hamza Bey ile Cihangir aralarında vukû bulan savaşlarla geçti Hamza Beyin vefâtından daha sonra, Akkoyunlu tahtına ağabeyi Cihangir geçti Kardeşi Hasan Beyin büyük çaba ve yardımları sonucu iktidarı ele geçiren Cihangir, Ergani ve çevresini ona ikta olarak verdi Cihangir Bey (14441463), 1455 ’te amcaları Şeyh Hasan ve Kasım ’a karşı kardeşi Uzun Hasan ’ı gönderdi Uzun Hasan amcalarını mağlup etti Erzincan valisi, Cihangir Beye ayaklanma edince, Uzun Hasan onu da itaat altına aldı 1452 ’de Karakoyunlular karşısında bozguna uğrayan Cihangir, Şah Cihan ’ın hâkimiyeti altına hafıza, Hasan Bey, kuvvetleriyle bizzat harekete geçti Erzincan ve Van Gölü çevresini yağmaladı Malazgirt Hâkimi Kasım Beyin kuvvetlerini bozguna uğrattı 1453 ’te ağabeyinin Diyarbakır ’ı terk ettiğini haber alınca, çabucak gelerek şehri ele geçirdi ve beyliğini îlân etti

Uzun Hasan, Akkoyunlu tahtına sâhip olmasıyla, iktidarını kuvvetlendirme faaliyeti içine girdi Cesur, titiz ve cömert olduğundan ordunun kendisine itaati tamdı Akkoyunluların düşmanı Karakoyunlu Şah Cihan ’ın, Erdebil ’den hudut dışı ettiği Safevîlî Şeyh Cüneyd ’i ülkesine dâvet etti 1456 ’da, Diyarbakır ’a gelen Şeyh Cüneyd ’e, kızkardeşi Hatice Begüm ’ü verip, evlendirdi Uzun Hasan ’ın, Şeyh Cüneyd ile münâsebeti ve hânedana akrabâ yapması Akkoyunluların, Türk ve İslâm âleminin aleyhine oldu AkkoyunluSafevî münâsebeti önce dar, Şah İsmâil ’den daha sonra da gözle görülür biçimde böylece çok hâdiselere sebep oldu (Bkz Safevîler) Anadolu çok zarar gördü Trabzon Rum İmparatoru Kalo İonnas, Osmanlılara aleyhinde ittifak öneri edince, kızı Katerina Despina ’yı isteyip karşılığında 1458 ’de mukavele imzâlandı Katerina Despina, Akkoyunlulara gelin gelince, Uzun Hasan ’ı, Osmanlılar aleyhine faaliyet içine soktu Trabzon Rum İmparatorluğu, Uzun Hasan ’ı İstanbul ’un fethinden daha sonra, sürekli, Osmanlılar aleyhine kışkırttı Trabzon Rum İmparatorluğunun, Osmanlılara ödeyecekleri otuz bin altından vazgeçilmesi için aracılık yaptı Uzun Hasan, yeğeni Murad ’ı İstanbul ’a yolladı Osmanlı Sultanı Fâtih ’deri, Trabzon Rum İmparatorluğu vergisinin affedilmesinden diğer, Katerina Despina ’ya çeyiz olarak verilmiş olan Kayseri bölgesini ve önceki hediyeleri istedi Fâtih, aidat işini bölgeye gelerek bizzat halledeceğini bildirdi Fâtih, Uzun Hasan ve müttefiki Trabzon Rum İmparatorluğu ile Gürcülere aleyhinde 1461 ’de harekete geçti Uzun Hasan ’ın, 1459 ’da zaptettiği Koyulhisar ’ı aldı Akkoyunlu ordusu Erzincan ’daki Munzur Dağlarında Osmanlılara yenildi Uzun Hasan, annesini Fâtih ’e gönderip, antlaşma sağlandı Fâtih, 1461 ’de Trabzon ’u fethedip, bölgedeki Rum hâkimiyetine son verdi Uzun Hasan, Akkoyunluların batısındaki sürekli genişleyen Osmanlılara karşı, bölgedeki hâkimiyetini güçlendirme siyâsetini tâkip etti Mısır Memlûklarından Harput ’u alıp, Gürcistan ’a akın harekâtı yaptırdı Âzerbaycan ve Irak ’a hâkim Karakoyunlular hükümdarı Evren Şahı, 1467 ’de yenerek, öldürttü Karakoyunluların müttefiki Şeybânîlerden Ebû Saîd ’in saldırısını, 1469 başında bertaraf etti Ebû Saîd ’i öldürttü Karakoyunlu Devletine son verip, ülkelerine hâkim oldu Anadolu beyliklerinden Karamanlıları, Osmanlılara karşısında kışkırttı Avrupa devletlerinden Venediklilerden, Osmanlılara karşısında kullanılmak üzere araç gereç ve muavin baskı istedi Venedik, Papalık, Cenova ve Karamanlılarla ittifak yaptı Fâtih, Uzun Hasan ’ın faaliyetlerini özenle tâkip ediyordu Uzun Hasan ’a karşısında harekete geçip, hazırlıklarını tamamladı Uzun Hasan ve Papa, Fâtih ’in hazırlıkları üstüne, Venediklilerden top, teknik araç gereç ve cephâne yardımıyla Almanya, Fransa ve İspanya ’yı, Osmanlılara karşı harekete geçirdiler Hıristiyan donanması, Uzun Hasan ’a yardım için Akdeniz sâhiline tümdengelim yaptı 1473 Mart ayında sefere çıkan Osmanlı ordusu, Ağustos ayında Akkoyunlu topraklarına girdi Bayburt ’tan Tercan ’a geldi Uzun Hasan ordusuyla, Fâtih ’in ordusu, 11 Ağustos 1473 târihinde, Otlukbeli ’nde karşılaştı Uzun Hasan, zekî, gözü kara bir kumandan olmasına karşın, Fâtih ve Osmanlı ordusunun ateşli silâhlardaki teknik menfaat ve stratejisine aleyhinde duramadı Akkoyunlu ordusu bozulunca, Uzun Hasan, muhârebe meydanından kaçtı (Bkz Otlukbeli Meydan Muhârebesi) Uzun Hasan Tebriz ’e gelip, ordusunu tekrar toparlamaya başladı Osmanlıların aralıksız genişleyip, bölgede hâkimiyetini artırması üstüne başşehrini Diyarbakır ’dan Tebriz ’e naklettirdi Otlukbeli yenilgisinden daha sonra, Gürcistan vâlileri, Uzun Hasan ’a itaatsız olmaya başladılar 1477 sonbaharında, âsi vâlileri itaat altına almak için Gürcistan Seferine çıktı Tiflis ’e harpsiz girdi Bölgedeki prenslikleri bitmiş itâat altına aldı 1477 yılı sonunda Gürcistan ’da hastalanıp, Tebriz ’e geldi 1478 yılı başında hastalığı artıp, 7 Ocak gecesi, Tebriz ’de vefât etti Kendi yaptırdığı Nasriyye Medresesi avlusuna defnedildi Uzun Hasan ’dan sonradan oğlu Halil, Akkoyunlu hükümdarı oldu

Uzun Hasan, büyük bir devlet adamı ve kumandan olmasına karşın, Osmanlı Sultanı Fâtih ile mücâdeleye kalkışması tâlihsizliğidir Lakâbı Nusreddîn Ebû Nasr ’dır İlmî, dînî, sosyal ve devlet teşkilâtıyla konu ile ilgili mîmârî eserler yaptırdı Tebriz ’de Nasriyye Medresesini yaptırıp, bakımı için vakıflar kurdu Nasriyye Medresesinin yanında câmi, diğer taraftan hastâne yaptırdı Hastâne çok geniş olup, binden artı hastaya hizmet verirdi Hastânenin bitişiğindeki mutfakta, fakir ve kimsesizlere yemek verilirdi Tebriz ’de meşhur HeştBehişt Sarayının inşâsını başlattı Fırat ’ın kolu üzerinde Taşköprü ’yü yaptırdı Uzun Hasan, ilim ve âlimleri sevdiğinden, Akkoyunlu ülkesinde o kadar çok ünlü âlim bulunurdu Ünlü astronom Ali Kuşçu, Uzun Hasan ’ın sarayında olup, büyük itibâr görürdü Fâtih ’e elçi olarak gönderilen Ali Kuşçu, sonradan baştan gelerek İstanbul ’da ilim öğretmeye, talebe yetiştirmeye devam etmiştir Uzun Hasan ’ın sarayında Ali Kuşçu ’dan başka, Mevlânâ Mahmûd Şârihi, Şirâzi Mehmed Münşî ve fıkıh âlimi İmâm Ali de bulunurdu Uzun Hasan ’ın hükümdarlığı zamânında, büyük İslâm âlimi, edib ve Kadı Celâleddîni Muhammed Devânî, çok kitap yazıp, bunlardan Etikı Celâli pek meşhurdur Uzun Hasan ’ın târihçisi Mevlânâ Ebû Bekri Zihrani, Kitabı Diyarbekriyye de denen Târihi Selâtini Türkmen adlı eserini yazdı Fazlullah Ruzbehan, Târihi Alemârâyı Emînî ’yi, Uzun Hasan ’ın oğlu Yâkub için yazdı

Uzun Hasan, Akkoyunlu Devlet teşkilâtını Osmanlılar usûlünde tertipleyip, kuvvetlendirdi Akkoyunlu Devletini, İslâm, Oğuz yükseklik töresi ve OsmanlıTimurluFars karakterinde teşkilâtlandırdı *