Uzun ve Sağlıklı Ömrün Sırrı Telomer Teorisinde mi?

Stanford Üniversitesi’nde telomerler üzerine yapılan yeni bir araştırma, insan ömrünü uzatma konusunda umut verici sonuçlar sunuyor

Yaşlılık ve beraberinde gelen rahatsızlıklar her daim insanlar için bir korku sebebi olmuştur Biyolojik bilimlerde atılan pek çok çığır açıcı adıma karşın bu konudaki yoğun çalışmaların ise tarihçesi 20 seneden geriye dayanmıyor Bu süreçte konu ile ilgili pek çok soru kendini gösterdi; “neden yaşlanıyoruz?, “neden yaşlılık süremiz üreme yetimizi yitirdikten sonra bile bu denli uzayabiliyor?, “tüm bu süreç genetik etmenlerin oluşturduğu bir çeşit programa mı bağlı? ve tabii ki “yaşlılık önlenebilir, hatta geri çevrilebilir mi? Konu hakkındaki en popüler teorilerden biri ise şüphesiz telomerler hakkında olanı Telomerler, DNA’mızın sıkıştırılmış şekli olan kromozomların en uçlarında bulunan ve kendini çokça tekrar eden nükleotit dizileridir Varoluşlarının iki işlevi vardır; kromozomların yanlışlıkla birbirine yapışmasını engellemek ve kromozomların uç kısımlarına yakın genlerin hücre bölünmesi sırasında tahrip olmasını engellemek Bölünme mekanizmamız her ne kadar şaşılası verimde çalışsa da aslında kusursuz değildir ve her hücre bölünürken kromozom uçları DNA’sından çok küçük bir miktarı kaybeder Tek bir bölünmede tehlike oluşturmayan bu durum bir ömre vurulduğunda önemli bir boyuta erişebilir Sıklıkla bölünme eğilimi gösteren hücreler (kanser hücreleri ve kök hücreler) bu telomer kaybını karşılamak için TERT (TElomerase Reverse Transcriptase) isimli bir enzimden yardım alırlar TERT, kayıp telomerleri tekrardan kromozom uçlarına ekleyebilmektedir Ancak vücudumuzdaki çoğu hücrede TERT enzimi üretilmemektedir Sonuç olarak bu hücrelerin kayıp telomerleri karşılayamamaları bir noktadan sonra vücut için değerli genlerin de tahribine sebep olacaktır Teori, bu sebepten ötürü hücrelerin bölünme sıklığının azaldığının ve bu tahribatın en sonunda yaşlılığı açığa çıkardığını iddia etmektedir

Konu hakkındaki tüm teoriler gibi yaşlılığı sırf telomerlerle ilişkilendirmenin de cevaplayamadığı sorular bulunmakta Ancak Stanford Üniversitesi’ndeki bilim insanlarının yaptığı ve geçtiğimiz günlerde FASEB Journal’da yayınlanan bir araştırma, telomerler üzerinden yaşlılık fikrine biraz daha eğilmemiz gerektiğini gösterir cinsten

Bu çalışmada araştırmacılar hücre kültürü ortamına eklenen modifiye edilmiş bir TERT mRNA’nın nasıl etkiler yaratacağını ölçmeye karar verdiler mRNA molekülü, bir genin bilgisini hücrede kullanmak için oluşturduğu ilk formdur ve hücresel mekanizmalar tarafından kullanılarak ilgili proteinin oluşmasında rol oynar (bir nevi genden hücreye yollanan bir proje taslağı gibi düşünebiliriz) mRNA’ların bir diğer özellikleri kısa ömürlü olmalarıdır, yani üretildikleri (ya da eklendikleri) hücrelerde kalıcı etkiler yaratmazlar

Araştırma çerçevesinde bağdokusu ve kas hücrelerine verilen TERT mRNA’sı bu hücrelerde iki değişiklik yaratmış: Hücrelerin telomerleri yeniden uzamış ve bölünme sayılarında ciddi bir artış gözlenmiş Ortalama insan ömrü boyunca telomerlerin kaybı 2000 nükleotit kadar olabiliyorken sadece 4 günlük bir tedavi bağdokusu hücrelerinde bunun yarısını tamir edecek seviyede olmuş Tedavi sonrası hücre sayısındaki artışın ise normal şartlardan 1012 kat fazla olması oldukça şaşırtıcı

Tabii yüksek hücre sayısı ve fazla bölünmek de vücut için her zaman iyi bir anlama gelmiyor Bu özellikleri barındıran bir diğer hücre grubu da sonuçta kanser hücreleri Ancak araştırmanın sonuçları telomer tamir edici enzim bilgisinin geçici olarak eklenmesi durumunda oluşan hücre artışının da sadece dönemsel olduğunu, aradan bir miktar zaman geçtiğinde bir artışın gerçekleşmediğini gösteriyor Yani kontrolsüz bir şekilde çoğalma söz konusu değil Daha da önemlisi tedavinin ardından hücreler bir noktadan sonra hücresel düzeyde yaşlılık belirtileri de gösteriyorlar ki bu da kanser durumunda beklenecek bir şey değil Bu durum özellikle doku mühendisliği ya da gen terapisi konusunda araştırma yapanlara önemli alternatifler sunuyor Benzer çalışmalarda biliminsanları genel olarak viral (virüslerle ilgili) araçlar ya da mutasyon yaratıcı kimyasallar kullanmakta ve dokuların genetik yapısını geri dönülmez şekilde değiştirmekteler Bu araştırma ile istenilen sonuca daha az riskli bir yoldan da ulaşılabileceğini gösteriyor Belli dozlarda ve düzenli bir şekilde yaşlılıkla ilişkili bir etmeni kontrol altında tutmak belki de mümkün

Ve tabii tüm bu bulgular hücre kültüründe edinilmiş durumda Petri kabından insan vücuduna geçişte sonuçlar bu kadar umut verici mi olacak bunu zamanla anlayacağız Gene de telomerler için değilse bile başka biyolojik mekanizmalar için bazı dokulara mRNA takviyesi yapılarak tedaviler uygulanmış ve olumlu sonuçlara erişilmiş Telomerler için de benzer bir çalışmanın önümüzdeki yıllarda yapılmaması için hiçbir sebep yok

Linkleri sadece kayıtlı üyelerimiz görebilirForumTR üyesi olmak için tıklayınız