Vajinismus doğası gereği farklı özellikler barındırır. Bu sebeple de farklı çeşitleri mevcuttur.İlk cinsel deneyimde ortaya çıkabildiği gibi sonradan da gelişebilir. Yani cinsel deneyimi olan kadın da belirli sebeplere bağlı olarak vajinismus tanısı alabilir. İlk cinsel deneyimde oluşan vajinismus için şunları söyleyebiliriz: vajinanın üçte birlik dış kısmında, birleşmeyi engelleyecek şekilde sürekli olarak istem dışı kasılma olması, bunun ilk seferde orta şiddette yaşanması ve ilişkiye izin vermeyecek şekilde ağrılı olduğunun tarif edilmesi halidir. Kişi hayatı boyunca başarılı bir cinsel birleşme yaşamamıştır. Sonradan gelişen vajinismusa baktığımızda ise şunları görürüz: Daha önce cinsel kişi birleşme yaşamış ancak düşük, doğum, yırtık, kürtaj, kötü yapılan muayene ve ağır enfeksiyon gibi sebeplerle sonradan vajinismus problemi tablosuyla karşılaşmıştır.
Geçmişten gelen cinsel bir travma yok ve parmak ile vajinaya giriş yapılıyor ancak yine de ilişki sırasında eşi itme ve kasılma oluyorsa, bu durum basit vajinismus olarak adlandırılır ve tedavisi daha kolaydır. Geçmişte cinsel travma var ise bastırılmış çok duygu var demektir ve tedavi zorlaşır, bu durum ise ağır vajinismus olarak adlandırılır.
Dr.Keçe Vajinismus Sınıflandırılması;
Evre 1 Vajinismus: Cinsel yakınlaşmalar sırasında aşk kaslarında istemsiz kasılmalar olur, cinsel ilişki bittiğinde danışan sakinleşince bu kasılmalar hemen geçer. Danışan jinekolojik muayene sırasında rahattır, danışanın geçmişte travması yoktur, danışan parmağıyla rahatlıkla vajina içini kontrol edebilir, sınırlı penis birlikteliği yaşanır ve eşini elleriyle iter.
Evre 2 Vajinismus: Aşk kaslarında istemsiz kasılmalar vardır, bu kasılmalar cinsellik bitince ve danışan sakinleşince hemen sona erer. Jinekolojik muayene gerçekleşir ancak kasılmaları devam eder, rahat değildir. Danışanın geçmişten gelen bir travması yoktur. Danışan parmağıyla vajina girişini kontrol edebilir ancak vajinanın içini kontrol edemez. Sınırlı penis girişine izin vermesine rağmen bahanelerle ilişkiden kaçar.
Evre 3 Vajinismus: Cinsel yakınlaşmalarda istemsiz kasılmalar vardır. Bu kasılmalar ilişki bitince ve danışan sakinleşince hemen geçmez. Jinekolojik muayene gerçekleşir ancak danışan rahat değildir, muayene sırasında kalçasında kasılmalar devam eder. Danışan parmağıyla vajina girişini ya da içini kontrol edemez. Sınırlı penis girişi deneyimi yaşamamıştır, ilişki sırasında eşini elleriyle iter.
Evre 4 Vajinismus: Cinsel yakınlaşmalarda aşk kaslarında ve sırtta yoğun şekilde kasılmalar olur.Bu evre endişe, korku, kalça ve bacaklarda kapanma, kasılma, ilişkiye direnç ve geri çekilme olarak kendini gösterir. Danışan sakinleşse de bir süre daha bu korku hali devam eder. Jinekolojik muayene gerçekleşir ancak danışan oldukça zorlanır ve hiç rahat değildir, kalçasında kasılmalar olur. Danışan parmağıyla vajina girişine ya da vajina içine dokunamaz, sınırlı penis girişi yaşamamıştır, eşini elleriyle iter.
Evre 5 Vajinismus: Cinsel yakınlaşma sırasında aşk kasları ile sırt ve tüm vücut kasları kasılır. Endişe, korku, tiksinme ve panik hali ortaya çıkar. Kalça ve bacaklar kendini kapatır, eşini iter. Cinsellik sonrası danışan rahatlasa da kasılmalar geçmez. Danışan jinekolojik muayeneyi reddeder. Vajinasına hiç dokunamaz. İlişki sırasında eşini elleriyle iter.
İlişki içindeki farklı problemler, kadının istemli olarak ağrı, acı, yanma yaşayacağı korkusu geliştirmesine ve buna bağlı olarak birleşmeye izin vermemesine sebep olur. Kadın tampon gibi farklı şeylere izin verir ancak penise izin vermez, bu durum Durumsal Vajinismus olarak adlandırılır.
Tedavi programı vajinismusun evresine göre oluşturulur.