Varlık Barışı uzadı! Ekonomi alanındaki ‘torba teklif’ Genel Kurulda kabul edildi

Yeni düzenlemeyle Merkez Bankasının yıllık safi karının yüzde 20'sinin ihtiyat akçesine ayrılacağına yönelik karar kaldırılıyor. Yurt dışına çıkış yapan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarından çıkış başına alınan harç ölçüsü da 15 liradan 50 liraya çıkarılacak.

İktisat alanında değerli düzenlemeler içeren Gelir Vergisi Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi, TBMM Genel Şurasında kabul edildi. Kanunla kent içi yolcu nakliyatı yapan ve hasılatlarının tamamını elektronik fiyat toplama sistemiyle elde eden mükelleflerin talep etmeleri halinde gelir ve kurumlar vergisinin hesaplanmasında temel olan çıkarın tespitinde yeni metot getiriliyor. Gelir ve sarfiyatları karşılaştırma yerine, bu mükelleflerin elde ettiği hasılatın yüzde 10’u çıkar kabul edilerek, gelir ya da kurumlar vergisi oranları uygulanacak.



Karları bu formda tespit edilenlerin, bu faaliyetlerine ait sarfiyat yahut maliyetleri, vergiye tabi öteki kar yahut iratlarının tespitinde dikkate alınmayacak. 2 yıl geçmedikçe bu yöntemden çıkılamayacak.

Bir takvim yılı içinde iki sefer ceza kesilen mükellefler, cezanın kesildiği ve takip eden iki takvim yılına ilişkin yararları için bu kararlardan yararlanamayacak. Bu kararlar, kurumlar vergisi mükellefleri hakkında da uygulanacak. Cumhurbaşkanı, yüzde 10 oranını iki katına kadar artırmaya, yarısına kadar indirmeye, yasal oranına getirmeye yetkili olacak.

VARLIK BARIŞI UZATILIYOR

Kanun, Varlık Barışı mühletini yıl sonuna kadar uzatıyor. Yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul değer ve öbür sermaye piyasası araçlarını, 31 Aralık 2019’a kadar Türkiye’deki banka yahut aracı kuruma bildiren gerçek ve hukukî bireyler, bunları serbestçe tasarruf edebilecek.

Banka ve aracı kurumlar, kendilerine bildirilen varlıklara ait yüzde 1 oranında hesapladıkları vergiyi, vergi dairesine beyan edecek, birebir müddette ödeyecekler. Bu varlıklar, yurt dışında bulunan banka yahut finansal kurumlardan kullanılan, yasal defterlerde kayıtlı olan kredilerin en geç 31 Aralık 2019’a kadar kapatılmasında kullanılabilecek.

Yasal defterlerde kayıtlı olan sermaye avanslarının, yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul değer ve öteki sermaye piyasası araçlarının, teklifin yasalaşmasından evvel Türkiye’ye getirilerek karşılanmış olması halinde, bu avansların defter kayıtlarından düşülmesi kaydıyla düzenlemeden yararlanılacak.



Defter tutan mükellefler, Türkiye’ye getirilen varlıklarını, devir karının tespitinde dikkate almaksızın işletmelerine dahil edebilecekleri üzere tıpkı varlıkları vergiye tabi yararın ve kurumlar için dağıtılabilir yararın tespitinde dikkate almaksızın işletmelerinden çekebilecekler.

YASAL DEFTER KAYITLARINDA YER ALMAYAN VARLIKLAR

Gelir yahut kurumlar vergisi mükelleflerince sahip olunan ve Türkiye’de bulunan lakin yasal defter kayıtlarında yer almayan para, altın, döviz, menkul değer ve öbür sermaye piyasası araçları ile taşınmazlar için de 31 Aralık 2019’a kadar beyan müddeti tanındı.

Vergi dairelerine beyan edilecek bu varlıklar, birebir tarihe kadar devir karının tespitinde dikkate alınmaksızın yasal defterlere kaydedilebilecek. Bu takdirde, kelam konusu varlıklar vergiye tabi yararın ve kurumlar için dağıtılabilir karın tespitinde dikkate alınmaksızın işletmeden çekilebilecek.

Beyan edilen taşınmazların tıpkı sermaye olarak konulmak suretiyle işletme kayıtlarına alınması halinde, sermaye artırım kararının beyan tarihi prestijiyle alınmış olması ve ticaret siciline tescil edilmesi kaydıyla bu uygulamadan yararlanılabilecek.

VERGİ İNCELEMESİ YAPILMAYACAK

Vergi dairelerine beyan edilen varlıkların bedeli üzerinden yüzde 1 oranında vergi alınacak. Vergi, masraf yazılamayacak, öbür bir vergiden mahsup edilemeyecek, Türkiye’ye getirilen yahut yasal defterlere kaydedilen varlıkların elden çıkarılmasından doğan ziyanlar, gelir yahut kurumlar vergisi uygulaması bakımından sarfiyat yahut indirim olarak kabul edilmeyecek.



Bildirilen yahut beyan edilen varlıklar nedeniyle vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı yapılmayacak. Bu karardan yararlanılabilmesi için bildirilen yahut beyan edilen meblağlara ait vergi vadesinde ödenecek, varlıklar bildirimin yapıldığı tarihten itibaren 3 ay içinde Türkiye’ye getirilecek yahut Türkiye’deki banka ya da aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilecek. Cumhurbaşkanı, bu düzenlemedeki müddetleri, bitim tarihlerinden itibaren 6 aya kadar uzatabilecek.

MERKEZ BANKASI DÜZENLEMELERİ

Kanunla, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının temel vazife ve yetkilerinde de değişiklik yapılıyor. Bir para siyaseti aracı olan zarurî karşılıkların aktifliğini artırmak üzere, bankaların ve Merkez Bankasınca uygun görülecek başka mali kuruluşların bilanço içi yahut dışı uygun görülen kalemlerinde meydana gelen değişikliklerin, sıkça farklılaşan piyasa şartlarına nazaran mecburî karşılığa tabi tutulması mümkün hale getiriliyor.

Buna nazaran Merkez Bankası, zarurî karşılıkları belirlerken bilanço içi ve dışı ögeleri da dikkate alacak. Banka talepleri gerçek vakitli ve anlık karşılanacak. Bu taleplerin karşılanması için bankaca kurum ve kuruluşların bilgi süreç sistemlerine erişim sistemleri kurulabilecek.

Bankalar ve elektronik ödeme araçlarını çıkaran kuruluşlar dahil olmak üzere bankaca uygun görülecek öteki mali kuruluşlar, banka nezdinde açılacak hesaplarda “yükümlülükleri temel alınarak” nakden zarurî karşılık tesis ederken kanunla, “hesaplarda bilanço içi yahut bilanço dışı uygun görülen kalemlerini temel alarak” bunu yapacaklar.

Zarurî karşılığa tabi bilanço içi yahut bilanço dışı uygun görülen kalemlerin kapsamı, mecburî karşılıkların oranı, tesis müddeti ve tesis edilen karşılıklara gerektiğinde ödenecek faiz oranı, mevduat yahut iştirak fonlarından harika çekilişler ve birleşme, periyot, bölünme hallerinde yapılacak süreçler de dahil olmak üzere uygulamaya yönelik her türlü yöntem ve temel, bankaca belirlenecek.



“Belirtilen bu kuruluşların taahhütlerine karşı bulunduracakları genel disponibilitenin nitelik ve oranının, gerektiğinde bankaca tespit edileceğine” dair kararda yer alan “taahhüt” ibaresi de kanunla çıkarılıyor.

İHTİYAT AKÇESİ

Merkez Bankasının yıllık safi karının yüzde 20’sinin ihtiyat akçesine ayrılacağına yönelik karar kaldırılıyor. Pay senetlerinin nominal pahaları üzerinden yüzde 6 oranında birinci kar payı hissedarlara dağıtılmaya devam edilecek. Bunun ödenmesinden sonra kalan ölçünün yüzde 10’u, “fevkalade ihtiyat akçesi” yerine, ihtiyat akçesine aktarılacak. Son yıl karından ayrılan ihtiyat akçesi hariç, birikmiş ihtiyat akçeleri her yıl kara katılarak dağıtılabilecek.

Bu hususun yürürlüğe girdiği tarihe kadar ayrılmış bulunan ihtiyat akçelerinin tamamı, birikmiş olağanüstü ihtiyat akçelerinin ise son yılın karından ayrılan kısmı hariç tamamı Genel Şura kararı aranmaksızın Hazineye verilecek.

Geçen yıl kimi üniversitelerin bölünmesiyle kurulan üniversitelere devredilen bina ve tesislerin bulunduğu taşınmazlardan, hala bu bina ve tesislerin eski maliki üniversitelerin mülkiyetindeki taşınmazlar, talepleri halinde YÖK’ün onayıyla bu üniversitelere devredilebilecek. Kurulan üniversitelere bağlanan ünitelerin hangi bina, tesis ve taşınmazları kapsadığı konusundaki tereddütleri YÖK giderecek.

32’DEN YÜZDE 45’E ÇIKARILACAK

Kanununa nazaran, yurt dışında çalışan Türk vatandaşları ile yurt dışında çalışmaktayken yahut yurda kesin dönüşten sonra ölenlerin Türk vatandaşı olan hak sahipleri, SGK’ye başvurarak, Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Müddetlerinin Toplumsal Güvenlikleri Bakımından Kıymetlendirilmesi Hakkında Kanun’daki haklardan yararlanabilecek.



Kanunla yurt dışı borçlanmasında prim oranı yüzde 32’den yüzde 45’e çıkarılacak. Borçlanılan mühletler, kısmi aylığın statüsü ile tam aylığın statüsünün farklı olmasına neden olabileceği için tam aylığın bağlanacağı statü ve bağlayacak toplumsal güvenlik kuruluşu da belirlenecek.

Kısmi aylık bağlanmış olanlar dahil hususun yürürlük tarihinden evvel yurt dışında geçen müddetlerini borçlanma talebinde bulunanlardan tahakkuk ettirilen borçlarını yasal müddeti içinde ödeyenler için sigortalılık müddetlerinin hangi statüde değerlendirileceği ve borç fiyatının tespitinde evvelki kararlar temel alınacak.

Mevcut bir soruşturma kapsamında bulunan yahut el konularak mülkiyetin kamuya geçirilmesi kararı verilen kara ulaşım araçları için 31 Aralık 2019’a kadar ilgili gümrük yönetimine başvurulması ve taşıtın birinci ediniminde ödenmesi gereken ÖTV’nin yüzde 25’ine tekabül eden meblağın 1 ay içinde ödenmesi halinde, el konulan araç sahibine iade edilecek.

ÖTV oranı, unsurun yürürlüğe girdiği tarihten evvel birinci edinimi gerçekleşmiş ulaşım araçlarının el konularak mülkiyetin kamuya geçirilmesi kararı verilmesi gereken fiilin gümrük yönetimince tespit edilmesinden evvel ve 1 ay içerisinde bizatihi bildirilmesi durumunda yüzde 15 olarak uygulanacak. Bu süreyi, Cumhurbaşkanı 6 aya kadar uzatabilecek.

İadesi talep edilen ulaşım araçlarının korumasına ait masraflar, araç sahibince ödenecek. Tasfiyesi tamamlanmış ulaşım araçları için müracaatlar kabul edilmeyecek.

Yenilenebilir Güç Kaynakları (YEK) Destekleme sisteminde öngörülen mühletler, ilgili kanun ve biyokütle tarifine eklenen kaynaklar için üretim tesisinin YEK Destekleme sistemine dahil edildiği tarihten itibaren başlayacak.

Bankalar, kredilerle ilgili doğmuş yahut doğması olası ziyanların karşılanması için kâfi seviyede karşılık ayıracak. Bankalar, kredilerin kalitesine ve sınıflandırılmasına, garantilerin ve teminatların alınmasına, bunların kıymetinin ve güvenirliğinin ölçülmesine, takibe alınan kredilerin izlenmesi ve Türkiye Finansal Raporlama Standartları’na nazaran kayıttan düşürülmesine, kredilerin tekrar yapılandırılması dahil geri ödenmelerine ait siyasetleri oluşturmak ve uygulamak, bunları gözden geçirmek, tüm bu konuları icra edebilecek gerekli yapıları tesis etmek ve işletmek zorunda olacak.



Krediler ile ilgili olarak ayrılan özel karşılıkların tamamı ayrıldıkları yılda kurumlar vergisi matrahının tespitinde sarfiyat olarak kabul edilecek.

Özel karşılık ayrıldıktan sonra tahsil imkanı kalmaması nedeniyle kayıttan düşülen krediler, Vergi Yol Kanunu’nun ilgili hususu kararları kapsamında bedelsiz alacak sayılacak.

FİRMALARA ÖDEME KOLAYLIĞI

Türkiye'de faaliyette bulunan bankalar, finansal kiralama şirketleri, faktoring şirketleri ve finansman şirketleri ile öteki finansal kuruluşlarla kredi münasebetinde bulunan ve BDDK’ca çıkarılan yönetmeliğe nazaran hazırlanan Çerçeve Mutabakatlarda belirlenen borçlular, bu kuruluşlar tarafından kullandırılmış olan kredilere ait olarak alınacak önlemlerle, geri ödeme yükümlülüklerini yerine getirebilmelerine ve istihdama katkıda bulunmaya devam etmelerine imkan verilmesini sağlamak gayesiyle dahil oldukları risk kümesindeki öteki borçlularla bir bütün olarak yahut kısmen tekrar yapılandırmaya tabi tutulabilecek.

Bu husus uyarınca yapılacak finansal yine yapılandırmalara ait yöntem ve asıllar yönetmelik kararları çerçevesinde hazırlanan Çerçeve Muahedeler ile belirlenecek. Bu kararlar, 2 yıl müddetle uygulanacak. Süreyi 2 yıl daha uzatmaya Cumhurbaşkanı yetkili olacak.

Finansal tekrar yapılandırma kapsamına alınacak borçluların mali durumlarının tespit edilmesi ve bu kapsamda borçlarının tekrar yapılandırılması sonucunda borçlarını geri ödeme kabiliyeti kazanacağına kanaat getirilmesi kural olacak. Borçlarını geri ödeme kabiliyeti kazanamayacağına kanaat getirilen borçlular, finansal yine yapılandırma kapsamına alınmayacak.

Finansal tekrar yapılandırma kapsamına alınacak borçluların mali durumunun tespiti ve finansal tekrar yapılandırmanın uygulanabilirliğine ait kıymetlendirme, bağımsız kontrol kuruluşlarına, Çerçeve Muahedeleri kapsamında belirlenecek kâfi bilgi ve uzmanlığa sahip kuruluşlara yahut borçlu tarafından kabul edilmesi halinde alacaklı kuruluşlara yaptırılacak.



Finansal tekrar yapılandırmalarda; kredilerin vadelerini uzatmak, kredileri yenilemek, ek kredi vermek, anapara, faiz, temerrüt faizi, gecikme cezaları ve kar hisseleri ile kredi münasebetinden doğan başka her türlü alacağı indirmek, bunlardan kısmen yahut büsbütün vazgeçmek mümkün olacak.

Teminat azaltmak, anapara, faiz yahut kar hissesi alacaklarını; kısmen yahut büsbütün iştirake çevirmek, özel hedefli şirketler ile yatırım fonlarına tıpkı, nakdi ya da tahsil kaidesine bağlı bir bedel karşılığı zaman yahut temlik etmek, borçlu ya da üçüncü bireylere ilişkin tıpkı pahalar karşılığında kısmen yahut büsbütün tasfiye etmek, satmak, bilanço dışına çıkarmak, öbür alacaklı kuruluşlar ve alacaklılarla birlikte hareket ederek protokoller yapmak üzere gerekli görülen önlemler alınabilecek.

Kredilerin teminatlarının ya da alacaklı kuruluşlar tarafından iştirak olarak edinilecek borçluların varlık ve yükümlülüklerinin gerçeğe uygun kıymetine ait değerleme, taraflardan birinin talep etmesi durumunda, Sermaye Piyasası Kurulunca değerleme yapmaya yetkilendirilmiş kuruluşlarca yapılacak.

Finansal tekrar yapılandırma kapsamına alınan bir borçlunun borçlarının, kontratın imza tarihini izleyen yılın başından itibaren 2 yıl içerisinde tekrar finansal tekrar yapılandırmaya mevzu edilmesi halinde, belirtilen vergi istisnaları ve teşvikler uygulanmayacak.

Kontratlar ile uygulamaya konulan süreçlerin gerçekleşmemesi halinde dahi, uygulanmış olan vergi, fon ve harç istisnaları geri alınmayacak.



Düzenleme uyarınca yapılacak teminat azaltma, anapara ve öbür alacaklardan vazgeçilerek kayıttan düşme veyahut emsal süreçlerle kredilerin yine yapılandırılması Bankacılık Kanunu ile düzenlenen zimmet cürmünü oluşturmayacak.

HARÇ 15 LİRADAN 50 LİRAYA ÇIKARILACAK

Düzenlemeyle yurt dışına çıkış yapan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarından çıkış başına alınan harç ölçüsü 15 liradan 50 liraya çıkarılacak. Bu ölçünün 3 katına kadar artırılması konusunda Cumhurbaşkanına yetki veriliyor. Harcın çıkış başına Cumhurbaşkanınca 15 liradan düşük bir ölçü belirlenmesi halinde belirlenen ölçü Toplu Konut Yönetimine aktarılacak, kalan ölçü genel bütçeye gelir kaydedilecek.

250 LİRA KAYIT FİYATI

Kanunla, eşyayı, aldatıcı süreç ve davranışlarla gümrük vergilerini kısmen yahut büsbütün ödenmeksizin ülkeye sokan şahıslarla ilgili başlatılan bir soruşturma yahut kovuşturma kapsamında bulunan ve müsadere kararı verilmemiş kara taşıtlarıyla ilgili düzenleme yapılıyor.

Buna nazaran, taşıtın tasfiyesinin tamamlanmamış olması, 31 Aralık 2019 tarihine kadar ilgili gümrük yönetimine başvurulması ve taşıtın birinci iktisabında ödenmesi gereken Özel Tüketim Vergisi’nin (ÖTV) yüzde 25’inin ilgili tahsil dairesine ödenmesi kaidelerinin birlikte gerçekleşmesi halinde araç hakkında el koyma ve müsadere kararı verilmeyecek. Mevcut el koyma kararı kaldırılacak ve el konulan aracın sahibine iade edilmesine karar verilecek. İadesi talep edilen ulaşım araçlarının korumasına ait masraflar araç sahibince ödenecek. Cumhurbaşkanı, müracaat müddetini 6 aya kadar uzatmaya yetkili olacak.

Kanunla, Elektronik Haberleşme Kanunu’nun “abonelerin elektronik haberleşme hizmetlerine yönelik fatura fiyatı ve ödeme bilgilerini başka işletmecilerle paylaşabilir yahut işleyebilir” kararı, makûs niyetli kullanımların önlenmesi gayesiyle yine ele alınıyor.



Buna nazaran, tahsilata ait riskin yönetilmesi ve makus niyetli kullanımların önlenmesi maksadıyla abonelerin elektronik haberleşme hizmetlerine ve elektronik kimlik bilgisini haiz aygıtlara yönelik tarafların kendi sistemlerinde oluşan fatura meblağı ve ödeme bilgileriyle sahtecilik, dolandırıcılık riski içeren kuşkulu yahut ziyan doğurucu hadiselere ve süreç hareketlerine ait kayıtlar, işletmeciler ve BTK’nin MCKS’i ortasında paylaşılabilecek yahut işlenebilecek.

İşletmeciler, elektronik kimlik bilgisi değiştirildiği tespit edilen, milletlerarası deveran hizmetlerine yönelik düzenlemelere ve BTK düzenlemelerine uymayan elektronik kimlik bilgisine haiz aygıtlara, kayıp, kaçak yahut çalıntı aygıtlara, elektronik haberleşme hizmeti veremeyecek.

MCKS’de kayıtlıyken elektronik kimlik bilgisi kopyalanmış gerçek aygıtlar ve taşınabilir haberleşme hizmeti sunan işletmeciler tarafından finansman borcu bulunduğu bildirilen aygıtlar, borcun devam ettiği mühlet boyunca yalnızca eşleştirme yapılan abone numaralarıyla kullanılmak üzere kullanıma açılacak. İşletmeciler finansman borcu ödenen aygıtları, eşleştirme yapılan numara kısıtının kaldırılmasını teminen MCKS’ye bildirecek.

BTK’nin MCKS’sinde kayıtlıyken kesintisiz 7 yıl müddetle elektronik haberleşme şebekelerinden hizmet almayan aygıtların elektronik kimlik bilgileri kayıtlı olmaktan çıkarılacak.

Bu 7 yıllık müddetin hesaplanmasında kanunun yürürlüğe girdiği tarihten evvelki müddet de dikkate alınacak. Bu suretle elektronik kimlik bilgileri kayıtlı olmaktan çıkarılan aygıtların kullanıcılarının, BTK düzenlemeleri çerçevesinde müracaat yapmaları halinde aygıtların elektronik kimlik bilgileri tekrar kayıtlı hale getirilecek.

ELEKTRONİK KİMLİK BİLGİSİ DEĞİŞTİRİLEN VE BORCU BULUNAN AYGITLAR

MCKS’de kayıtlı olmakla birlikte düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten evvel elektronik kimlik bilgisi değiştirilmiş olan aygıtlar ile kurumun memleketler arası dolanım hizmetleri çerçevesinde yaptığı düzenlemelere uymayan aygıtlara elektronik haberleşme hizmeti verilmesi 4 ay içinde engellenecek.



Bu aygıtların kullanıcıları, düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 1 yıl içinde BTK’nin düzenlemeleri çerçevesinde müracaat yaparak 250 lira fiyatındaki kayıt fiyatını Hazine ve Maliye Bakanlığı muhasebe ünitesi hesabına yatırmaları halinde, aygıtların elektronik kimlik bilgisi ilgili abonenin numaralarıyla eşleştirilerek kullanılabilecek.

Finansman borcu bulunduğu bildirilen aygıtların kısıtlanmasına ait karar, düzenlemenin yürürlük tarihinden sonraki iş ve süreçlere uygulanacak. İhraççıların borçlanma araçlarına ait ödeme yükümlülüklerini yerine getirmemeleri nedeniyle, Merkezi Kayıt Kuruluşu Anonim Şirketi tarafından düzenlenip hak sahiplerine verilen evrak, İcra ve İflas Kanunu’nda itirazın kesin olarak kaldırılmasını içeren evraklardan sayılacak.