Vaşak Kedileri

Vaşak; orta büyüklükteki etobur omurgalı ve yabanıl kedigillerin karşılıklı adıdır Maddesel görünüşü kediye benzemekle birlikte ağırlıkları kedilerin ağırlıklarının 5 katına ulaşabilmektedir Kulakları normal kedilere göre daha uzun ve kulak uçları tüylüdür Kulak uçlarının tüylü olması birçok vakit ?karakulaklarla karıştırılmalarına niçin olsa bile, genetik çalışmalar konusundaki son gelişmelerle birlikte yapılan incelemelerde her iki hayvanın bambaşka iki nesil olduğu kanıtlanmıştır
Vaşaklar kendi içlerinde 4 daha aşağı türe ayrılmaktadır; bunlar kanada vaşağı, iber vaşağı, doru vaşak ve banal vaşaktır Bilhassa ülkemizde vaşak denilince akla gelen tek alt tür öğesi olan bayağı vaşakların (Avrasya vaşağı) dişileri 30, erkekleri 45 kilogram ağırlığa ulaşabilmekte ve kışın tüm vücutları kalın tüy tabakalarıyla kaplanmaktadır Gövdelerine göre minik kalan kafaları ve kuyrukları olsa da, güzel bir görünüme sahiptirler Renkleri çok çeşitli tonlarda olabilir bununla beraber evcilleştirilebilirler Genel Olarak engebeli arazilerde çam ormanlarının olduğu bölgelerde yaşayan vaşaklar, iyi bir dağa tırmanan olmanın yanında iyi birer yüzücü olup, oldukça çevik ve süratli bir kedi türüdür Tavşan, tarla faresi, sincap, ördek, yer kuşları, imkân varsa balık ve balıkçıl kuşları gibi hayvanları avlayıp beslenen vaşaklar nadiren avlanırken grup halinde hareket ederler Ocak sonu veya Mart başı gibi çiftleşen vaşaklarda, dişinin hamileliği yaklaşık 70 gün sürer ve kadınsı maksimum 3 tane yavru doğurur Yavrular bir dahaki çiftleşme dönemine kadar anneden ayrılmazlar
Dünya Koruma Birliğinin açıkladığı nesli risk altındaki 120 memeli hayvan türü içinde bulunan vaşaklar, insanoğlunun tehdidi altındadır Günümüzde özellikle Batı Avrupada vaşaklar için sayılarının azaldığı bölgelerde çoğu doğal ortamına gönderme projesi uygulanmaktadır Ülkemizde Antalya, Bolu, Ardahan, Kastamonu, Tunceli, Kars, Erzurum, Sivas, Rize, Artvin gibi şehirlerde bulunmaktadır Vaşaklar avlarının leşlerini yaprakların ve dalların altına saklayıp yaklaşık 5 gün baştan başa onunla beslenirler Ömürleri yabani ortamda 10 ile 12 yıl olmakla birlikte hayvanat bahçelerinde daha uzun vakit yaşayabilmektedirler Türün en büyük sorunlarından birisi yasadışı ve bilinçsiz avlanmayla sayılarının her sene azalmasıdır aynı zamanda yavrularda %50 civarında görülen vefat oranları türün geleceğini risk altına sokmaktadır
Türkiyede yer alan yabani kedilerden bir diğeri olan karakulakın yani bilimsel adıyla caracal caracal, Latince ismi Türkçeden geçmiştir Türkler kadar Orta Asyadan getirilen ve dünyanın dört bir yanına Orta Asya yayılmış olan türlerden birisidir
Vaşaklara göre fiziksel olarak daha minik olan karakulakların sıradan ağırlıkları 8 kilogram, beden boyları 85 santimetre civarındadır Şimdiye değin ölçülebilen rekor ağırlıksa 17,7 kilogramdır Kulaklarının ucunda sivri tüy kümeleri yer alan karakulakların kulaklarının üst kısmının kenarları siyah tüylüdür ve isimleri buradan gelmektedir Genelde kahverengi tonlarında olan gövdelerinin üzerinde beyaz veya gri lekeler bulunur Erişkin karakulaklar tek başlarına veya çift halinde yaşayabilmektedir Çiftleşme dönemleri vaşaklarla benzer olan karakulakların yavru sayısı 2 ile 3 arasındadır Erkekleri dişilerine epeyce geniş alanlar üzerinde dolaşan karakulaklar diğer kediler gibi kendi alanlarını kokularıyla işaretlerler Birçok zaman dişiler aktif olarak diğer dişilere karşısında kendi topraklarını savunurlar Vaşakların gündüzleri avlanmalarının aksine karakulaklar daha fazla geceleri avlanırlar ve bu yüzünden avlanırken böylece görülememişlerdir Vaşakla benzer hayvanları avlayan karakulaklar ender olarak ta meyve yerler Kendilerini gizlemekte usta olan karakulaklar zemine aleyhinde paralel bir hale gelip tembel kalabilir ve tüylerinin rengi sayesinde oldukça yüksek oranlarda başarılı gizlenme sağlayabilirler Avlanırken avlarına sessiz bir şekilde oldukça yakında olacak olan karakulaklar da benzer vaşaklar gibi avlarının etini birkaç günlük süreçte harcamak için yemedikleri kısımları saklarlar Kolay bir şekilde evcilleştirilebilen karakulaklar ara sıra evcil hayvanlardan ayırt edilemez, insanlarla yaşamaya kolayca armoni sağlayabilirler
Doğada az miktarda bulunmaları ve iyi gizlenmeleri nedeniyle vahşi yaşamda görülmeleri şiddet olan karakulaklar, ülkemizde ilk kez Ağustos 2002de doğal ortamında görüntülenebilmiştir bununla beraber bugün dünyada karakulak ve vaşakların bir arada barınabildiği aşina tek ekosistem Antalyada bulunmaktadır Anadolunun değişik yerlerinde Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Ulusal Parklar Müdürlüğü tarafından peşine düşüp takip edilmekte olan karakulakların avlanması, elbette yasaktır Vaşakların dünya üstünde gelişen tepkilere rağmen avlanması, ülkemizde bazı dönemlerde serbestti
Kaynakça:
vikipedia, meydan laorusse