Vezirköprü Tarihi

Vezirköprü Tarihi vezirköprü nün tarihi yerleri Tarihi Vezirköprü'nün tarihi Hititlere (MÖ 2000 MÖ 700) değin uzanmaktadır Ilk büyük kasaba Hititler kadar şimdiki ilçe merkezinin 2,5 km dek uzağına kurulmuştur Bu Vezirköprünün birincil kuruluşudur MÖ 1200 yıllarında bu yöre Frigya hakimiyeti ve Paflagonya idaresine girmiştir daha sonra burası Büyük İskender göre ele geçirilmiştir Frigyalıların akınları ile yıkılan şehri ikinci kere Bizanslılar kurmuştur O zamanda fakat adı Fezimon yahut Teakliodiopolisdir İlçede Bizanslılar döneminden kalma sütün ve sutün başlıkları bulunmuştur O dönemde çevredeki en varlıklı şehir halkı olduğu bu gün görülen büyük yapı harabelerinden anlaşılmaktadır Selçukluların Bizanslılara yaptığı savaşlarda Vezirköprü tekrar harabeye dönmüştür sonradan Danişmentlilerin eline geçen ilçe Haçlı seferleri sebebiyle inşa edilememiştir Fakat Sultan Mesut 1160 yılında kasabaya Gadegara adıyla üçüncü kere bitmiş kurmuştur Vezirköprü 1695 yıllarındaki Celali is yanları esnasında sık sık baskına uğramış ve kasaba yağmalanıp yıkılmıştır böylece millet kalelere sığınma ihtiyacı duymuş Taşkale ve Toprakkale olmak üzere iki kale yapılmıştır Hemen bu kale yıkıntıları üzerinde kurulan mahalleler benzer adlarla anılmaktadır Celali isyanlarından sonradan Köprülü Mehmet Paşa ilçedeki yıkılmış yapıları tamir ettiriyor ve hem yeni eserler de yaptırıyor İskelet olarak bu günkü durumu o zamandan kalmadır Yönetimsel bakımdan Sivas Efendiler Beyliğine emrindeki Amasya mutassarrıflığı içinde olan Vezirköprü; 1925 yılına değin Amasya'ya alt bir ilçe iken 1925 yılında Samsun iline bağlanmıştır Mehmet Paşa Sedareti zamanında da ilçe VEZİRKÖPRÜSÜ adını almıştır Bu gün daha kısaltılmış olarak VEZİRKÖPRÜ adı kullanılmaktadır Coğrafyası Vezirköprü Orta Karadeniz bölgesinde, Samsun'un güneybatısında yer alıyor Doğusunda Havza, batısında Boyabat ve Osmancık, güneyinde Gümüşhacıköy ve Merzifon, kuzeyinde Alaçam ve Bafra ilçeleri ile çevrilidir İlçe merkezinin denizden yüksekliği 339 m olup 370 400 m yükseklikteki tepelerle çevrili bir çanak içerisindedir Batısında en yüksek yeri olan Kunduz Dağları (1783 m), Güneyindeki Kale Yığın (1450 m), güney batıda Tavşan dağları ile Keltepe Kızılırmak vadisine bakan yamaçlara Ormanlarla kaplıdır İlçenin batısında Kunduz yaylası, kuzeyinde Kabalı yaylası, güneybatısında Tavşan Dağı yaylası yeralıyor En önemli akarsuyu merkezden 15 km uzak geçen Kızılırmaktır Sosyoekonomisi İlçenin ekonomisi çoğunlukla tarıma dayalı bir ekonomidir Bunun yanına hayvancılık ve orman ürünleri de önemli yer tutar Her çeşit tahıl üretimi ile sebze ve meyvecilik gelişmiş durumdadır Ayrıca; şeker pancarı, tütün, kendir, kenevir, ay çiçeği, susam ve zeyrek tarımı da yapılır Vezirköprüde sanayinin pozitif geliştiği söylenemez ORÜS (Orman Ürünleri Sanayi) Entegre Kereste Fabrikası ilçe ekonomisine canlılık kazandırmıştır Keza un fabrikaları ile zirai aletler imal eden kuruluşlar da vardır Hem heybecilik, semaver yapımı, ip ve urgan yapımı da ekonomik etkinlikler içinde sayılabilir Tarihi ve kültürel değerleri İlçe 1906, 1939 ve 1943 yıllarında kayda değer depremler geçirmiş olmasına karşın Selçuklular'dan ve Osmanlılar'dan kalan tarihi eserler ile mimari özelliklerini hala korumaktadır Bu eserlerden başlıcaları; Bedesten ve Arasta; İlçe merkezindedir Köprülü Mehmet Paşanın eşi Ayşe Hatun'un babası Yusuf Ağa kadar 1660 yılında yaptırılmıştır Çifte Hamam; 1660 yılında Köprülü Mehmet Paşanın eşi Ayşe Hatun tarafından yaptırılmıştır Bedestene bitişiktir Kale Hamamı; Yine Ayşe Hatun kadar 1659 yılında kale camisine bitişik olarak yaptırılmıştır Mehmet Paşa mahallesindedir Hala kullanılmaktadır id Kale Camii (Taşkale Camii); Bu camide kale hamamıyla birlikte yaptırılmıştır Şifa Hamamı; Köprülü Mehmet Paşa'nın ailesi için özel olarak yaptırıldığı söylenmektedir Soyunmalık, soğukluk ve sıcaklık edinmek üzere herzamanki tarzda üç bölümlüdür Halen çalışmaktadır Fazlı Ahmet Paşa Medresesi (Taş Medrese); İlçe merkezindedir 1661 yılında Fazıl Ahmet Paşa göre yaptırılmıştır Çatısı kurşunla astarlı iken Rus seferi sırasında kurşunları alınıp, kiremit kaplanmıştır 1943 depreminde etkilendiyse de restore edilmiştir 1964 yılına kadar çeşitli amaçlarla kullanılan medrese bu tarihten sonradan ahali kütüphanesi olarak kullanılmaya başlanmıştır Yörenin basılı materyal bakımından en zengin kütüphanesidir Kütüphane 378 Arapça, Farsça el yazması, 509 eski harfli arapça, farsça, türkçe karışımı basma kitap, 13649 yeni harfli Türkçe kitap bulunmaktadır Tacettin Paşa (Kurşunlu) Camii; 1494'te üretilmiş olan cami, 1943 depreminde tamamen harap olup, beş kubbeli son cemaat yeri ile iki kubbeli asıl mekandan oluşan özgün yapı sonra düz çatı ile örtülmüştür Saat Kulesi; 1906 yılında Sivas valisi Reşat Akif Paşa kadar yaptırılmıştır 1943 depreminde büyük hasar görmüştür, fakat aslına uygun şekilde her tarafta restore edilmiştir Dört cepheli saatleri çalışır durumdadır Ganioğlu Çeşmesi; Geç Osmanlı döneminde yapıldığı bilinmektedir Kurşunlu Cami Çeşmesi; Kurşunlu Camisi avlusundadır Bu çeşmede geç Osmanlı döneminde yaptırılmıştır Namâzgah Çeşmesi; Köprülü Mehmet Paşa göre yaptırılmıştır 1906 depreminde yalnızca mimber ve mihrap kısmı ayakta kalan caminin yerine 1915 yılında yeni bir cami yaptırılmıştır Taş Han; Geç Osmanlı döneminde iki katlı olarak, dolgu taştan yapılmıştır Yukarı Nalbant Camii; 1162'de yapılmıştır Minaresi aliminyum kaplıdır Şehit Müftü Türbesi; Üzerindeki kitabede 1214 yılında yapıldığı yazılmaktadır Kibar Ali Evi'de sivil mimari örneği olarak belirlenmiştir Bu ev bağdadi tarzda iki katlıdır Yolculuk yerleri İlçedeki varlıklı orman örtüsü, farklı alanlara yönlendirilmiş orman içi dinlenme yerlerinin düzenlenmesine olasılık sağlamıştır İlçe merkezindeki Osmanlı İşletmesine ait çamlık, halkın istek ettiği alanlardandır Vezirköprü'ye 52 km mesafedeki Kunduz Ormanları; ilçenin güneydoğu ve kuzey batı yönlerinde bulunan Bağ aralığı; Kaylar bağları ve Altınkaya Baraj gölü ile göletleri çevresi mesire yerleri olarak ideal alanlardır Yemekleri İlçenin kendine has yemeklerinden en ünlüsü, genellikle düğünlerde pişirilen keşkektir Keşkek üzerine etli ve nohutlu yahni dökülerek yenir İlçede katık (süzme yoğurt) la yapılan yemeklerde meşhurdur Bunlar; katık böreği, mecik, katıklı ekmek, katık sündürme vb dir Keza; tandır kebabı, orman kebabı, kuzu çevirmesi ve çeşitli hamur işleri de en keskin yemeklerdendir