Yaban Mersini Nedir? Faydaları Nelerdir?

Yaban Mersini Nedir?​

Yaban mersini kısa boylu bir çalı bitkisidir. İngilizce kökenli blueberry ve bilberry meyveleri, birbiri yerine kullanılabilen terimler olsa da blueberry Kuzey Amerika’ya özgüdür ve Türkiye’de yetişen yaban mersini değildir. Nemli, sıcaklığı yüksek ve dağlık ormanlarda yetişen bu meyve, orta düzeyde gölgeli ortamlarda daha hızlı büyüme eğilimindedir.

Yaban mersini, antosiyanin olarak isimlendirilen kimyasallar açısından doğadaki en zengin meyvelerden biridir. Antosiyanin yunanca anthos (çiçek) ve kyanose (mavi) kelimelerinden köken alan ve suda çözünebilen polifenolik bileşiktir. Bitkilerde pembe, kırmızı, mavi yada mor renk oluşumunu sağlayabilir. İçerdiği bu polifenolik bileşik, yaban mersininin koyu mavi görünüm kazanmasından ve yüksek antioksidan içeriğine sahip olmasından sorumludur.

Meyvelerin çapı 5-9 milimetre arasında değişkenlik gösterebilir. Koyu mavi meyveler içerisinde birçok sayıda tohum bulunur. Yaban mersini taze, dondurulmuş, kurutulmuş veya konserve ve meyve suyu gibi koruyucu destekli formlarda satılır. Bu meyve aynı zamanda sıvı ya da toz formda takviye gıda ürünleri içerisinde de bulunabilir.

Yaban Mersininin Faydaları Nelerdir?​

Diğer birçok meyve gibi yaban mersini de oldukça zengin besin maddesi içeriğine sahiptir. 1 fincan (148 gram) yaban mersini içerisinde yaklaşık olarak 85 kalori, 15 doğal şeker ve 4 gram lif bulunur. Bu meyvelerin yaklaşık olarak %85’i sudan meydana gelir.

Bir fincan yaban mersini günlük tüketilmesi önerilen C vitamini düzeyinin %24’ünü sağlayabilir. C vitaminine ek olarak içerisinde B1, B2, B3, B5 ve B6 vitaminlerinden de düşük miktarda da olsa bulunur. A vitamini, K vitamini, magnezyum, manganez, bakır, demir, fosfor, potasyum ve folat, yaban mersini içerisinde bulunan diğer mikro besin maddeleridir.

Yaban mersini içerisinde kuersetin ve kaşetin gibi birçok fenolik bileşikler yer alır. Kimyasal içeriğinde en yoğun olarak yer alan bileşik ise antosiyaninlerdir. Bu doğal yolla oluşan fenolik bileşikler antioksidan veya demir şelatörü (bağlayıcı) özellik gösterebilir ve genellikle kırmızı, mavi veya pembe renkli bitki bölümlerinde bulunurlar. Antosiyanin için günlük tüketilmesi önerilen miktar kesin olmamakla birlikte yaklaşık olarak 200 miligramdır. 100 gram taze yaban mersini meyvesi içerisinde yaklaşık olarak 300-700 miligram kadar antosiyanin yer alabilir. Meyvenin bu kimyasal maddeyi ne kadar içerdiği yetiştirilme şartları ve yetiştiği toprağın özelliklerine göre değişkenlik gösterebilir.

Yaban mersini meyvesinin vücudun normal fonksiyonlarına yapabileceği etkiler şu şekilde özetlenebilir:

• Yaban mersini antioksidan içeriği yüksek meyveler arasındadır. Antioksidan maddeler genel olarak metabolizma sonucu oluşan reaktif oksijen moleküllerinin hasarına karşı sağlıklı hücrelerin korunmasını destekleyici özellik gösterirler. İçeriğinde bulunan C vitamini ve antosiyanin gibi fenolik bileşikler, yaban mersinin antioksidan özelliğe sahip olmasını sağlarlar.
• Özellikle gece görüş yeteneği olmak üzere görme fonksiyonlarının desteklenmesi yaban mersini meyvesinin bir diğer özelliği olabilir. Ancak bu etkisi için şu an yeterli bilimsel kanıt bulunmadığı atlanmamalıdır.
• Yaban mersininin kan şekerini düşürücü etkisi son zamanlarda giderek popülerleşen özelliklerinden biridir. Uzmanlar yaban mersininin sindirim kanalında karbonhidratların parçalanmasını ve emilmesini engelleyici özellik gösterebileceğinin üzerinde durur. Çeşitli hayvan çalışmalarında yaban mersini içerisinde yer alan antosiyaninlerin insülin salınımı üzerinde etkili olabileceğini işaret eder.
• K vitamini, yaban mersini içerisinde yer alan pek çok mikro besin maddesinden biridir. K vitamini temel olarak vücutta normal pıhtılaşma fonksiyonlarının korunmasına destek olur. Yapılan çeşitli çalışmalar aynı zamanda yaban mersini tüketen kişilerde kötü kolesterol olarak bilinen LDL kolesterol düzeylerinin azalabileceğini tespit etmişlerdir. Meyvenin bu özelliğinin kanıtlanması belki gelecekte yapılacak daha geniş kapsamlı çalışmalar ile mümkün olabilir.

Bu özellikleri dışında yapılan çeşitli küçük çaplı araştırmalar sonucunda yaban mersini içeren takviye gıda ürünlerinin hafıza gibi normal beyin fonksiyonlarını destekleyici etkisi de bulunabilir. Laboratuvar ortamında bazı bakterilere karşı da etkili bulunan yaban mersini aynı zamanda iltihaplanma ile seyreden sindirim kanalı hastalıklarında kronik inflamasyonun baskılanmasında katkı sağlayabilir. Bu çalışmaların küçük çaplı ve bazılarında plasebo grubunun bile bulunmamasına dikkat edilmelidir. Yaban mersini içeren takviye gıda ürünlerinin etkilerinin tam olarak anlaşılabilmesi gelecekte yapılacak daha kapsamlı araştırmalar ile mümkün olabilir.

Yaban Mersini Nasıl Tüketilmeli?​

Yaban mersini beslenme planı içerisine birçok farklı şekilde eklenebilecek bir meyvedir. Taze veya kurutulmuş formdaki yaban mersini meyvesi pankek, çörek ve diğer birçok fırın mamulünün içerisine eklenerek tüketilebilir. Yaban mersini meyvesi ile aynı zamanda lezzetli smoothieler ve salatalar yapmak da mümkündür. Yaban mersini reçeli veya taze meyvesinin püre hali, kızarmış ekmek üzerine sürülerek lezzetli bir atıştırmalık yapılabilir. Bu meyve ile hazırlanabilecek lezzetli tarifler şu şekilde özetlenebilir:

• Yoğurt veya yulaf ezmesi üzerine eklenebilir
• Granola bar yapımında malzemeler arasında yer alabilir
• Pankek ile birlikte tüketilebilir
• Smoothie şeklinde hazırlanabilir
• Reçeli yapılabilir

Yaban mersini satın alınırken dikkat edilmesi gereken çeşitli özellikler mevcuttur. Meyvelerin pürüzsüz bir yüzeye sahip olması ve üzerindeki kabuğun gergin görünümü bu meyvenin seçiminde dikkat edilmesi gereken özelliklerin başında gelir. Aşırı olgun ve küflü görünümdeki yaban mersininden ise uzak durulması önerilir. Alınan yaban mersini cam kavanozlarda saklanmalıdır. Meyvelerin sadece tüketilmeden önce yıkanması önerilir. Yaban mersini aynı zamanda buzdolabı poşeti içerisinde dondurucuda uzun süreler boyunca da saklanabilir.

Piyasada bu meyveyi içeren çeşitli takviye gıda ürünleri de mevcuttur. Sıvı ya da toz formda olabilen bu ürünler taze tam meyveye göre bazı besin maddeleri açısından eksik kalabilir.

Yaban mersini genel olarak uygun miktarda tüketilmesi halinde güvenli kabul edilen bir meyvedir. Takviye ürünler ile uzun bir süre zarfı boyunca yüksek dozlarda tüketmek çeşitli problemlere yol açabileceği için dikkatli olunmalıdır. Bu meyvelerin kan sulandırıcı etkisi nedeniyle bu etkiye sahip ilaç kullanan kişilerde kanamaya karşı yatkınlığı artırabilir. Yaban mersini tüketimine dikkat etmesi gereken bir diğer grup da şeker ilacı kullanan kişilerdir. Bu meyvenin kan şekerini düşürücü etkisi bulunması nedeniyle şeker ilaçları ile birlikte tüketilmesi sonucunda kan şekerinde ani düşüşler meydana gelebilir.

Bu meyveyi içeren takviye gıda ürünleri çocuk, gebe ve emzirme dönemindeki kişiler tarafından kullanılması güvenli olmayabilir. Bazı ilaçlar ile etkileşime girebiliyor olması nedeniyle de bu tarz ürünler kullanılmadan önce sağlık kuruluşlarına başvurarak hekimlerden destek alınması önerilir. Yaban mersini yapraklarından çay yapılması bazen alternatif tedavi yöntemi olarak kullanılan bir tüketim şeklidir. Yaprakların içeriğinin zehirli olabilmesi nedeniyle uzmanların bu şekilde tüketimi önermediği unutulmamalıdır.

Yaban mersini, Avrupa havzasına özgüdür ve içeriğinde bulunan birçok bileşik sayesinde vücudun normal fonksiyonlarının desteklenmesine yardımcı olabilir. Yaban mersini içerisindeki bu kimyasal maddelerin etkilerini destekleyen birçok çalışma mevcuttur. Ancak bu etkilerinin insanlar üzerinde de olduğunu kanıtlayabilecek yeterli veri olmaması nedeniyle yaban mersininin herhangi bir hastalığa karşı tedavi edici veya hastalığın oluşumunu engelleyici olduğu düşünülerek kullanılmaması gerektiği konusunda bilinçli olunmalıdır.