Yabancı bankalar Türkiye'den kaçacak iddiası

Rekabet Kurumu'nun yirmiden fazla banka hakkında ön soruşturma başlatması gündeme bomba üzere düştü. Bankaların mevduat, kredi, döviz ve aracılık hizmetlerinin soruşturmanın konusunu oluşturduğu bildirildi. Tezlere nazaran bu karar, Rekabet Kurumu'nun olağan incelemelerinden çok farklı görünüyor.

Bankacılık kaynakları inceleme kapsamının bu derece geniş olmasının soruşturmalar açısından dikkat cazip olduğunu vurguluyor. Bankaların süreçlerinin neredeyse tamamı soruşturmanın kapsamında olacağı öne sürülüyor. Bu derece kapsamlı bir çalışmanın makul bir müddette tamamlanmasının da neredeyse imkansız olduğunu belirten bankacılar, soruşturmanın muhtemelen uzun müddet kesimin üzerinde sallanacak bir "Demokles'in Kılıcı" olacağı savında bulunuyor. 

EN KRİTİK ADIM ATILDI 



Odatv’nin öğrendiğine nazaran, iktisat kulislerinde şu kritik soru soruluyor: Hükümetin iktisatta “şahlanma” yaşandığını tabir ederken, Borsa İstanbul'da dikkat cazip artış ve kredilerde süratli büyümeye karşın bu türlü bir soruşturma neden başlatıldı?

Ekonomistler, bu kadar kapsamlı ve açık uçlu bir soruşturmanın oluşturacağı belirsizliğin, piyasaları olumsuz etkileyeceğini iktisat idaresinin çok âlâ bildiğini tabir ediyor. Bilgi alınan kaynaklar, bu atağın iktisat idaresinin bilgisi dışında olmadığını tabir ederek, "Amaçlanan ne?" sorunun kritik ehemmiyette olduğunu söylüyor. Bahse yakın kaynaklar, ekonomik gelişmelerin faturasının bankalara kesilmeye çalışıldığı görüşünde. Piyasada, iktisat idaresinin, finans kesiti ile ilgili en kritik adımını attığı kanaati hakim.

SOPA ZORUYLA KREDİ MODELİ

Kelam konusu adımlar, 2019 yılını dengelenme yılı ilan eden ve 2020'de tekrar ekonomik büyümenin ivme kazanacağını tez eden iktisat idaresinin, denetimli ve müdahaleci iktisat modelini hayata geçirdiği halinde yorumlanıyor.

Modelin temelinde, finansman maliyetlerinin düşüşüyle hızlanan kredi büyümesinin tüketim ve yatırımları artırması maksadı var. Bunu yapmak için Merkez Bankası'nın süratli faiz indirimlerinin banka kredi faizlerine de yansıması gerekiyor. Bankaların katkı vermesi beklenen bir başka alan ise; sıkıntılı kredilerin tekrar yapılandırılması süreçleri. Öteki taraftan, kurlardaki artışların da denetim altında tutulabilmesi gerekiyor ki enflasyon denetimden çıkmasın, dolarizasyon bilakis dönsün ve piyasalarda istikrar sağlansın!

BANKACILARA BASKI



Pekala gelinen noktada bu model ne kadar çalıştı? Bilhassa 2019 yılının ikinci yarısından itibaren bu modelin performansına tartışılıyor. Kaynaklar modeli tartışılan modelin işleyişi hakkında da bilgi verdi. Merkez Bankası siyaset faizindeki önemli indirimler, son toplantıyla birlikte eksi gerçek faiz noktasına kadar ulaştı. Kredi faizlerinin de güçlü biçimde gerilemesi beklenirken özel bankaların indirimleri yansıtmakta yavaş davrandıkları söyleniyor. Kamu bankalarının ise bu devirde “zararına” sayılabilecek oranlarla konut kredileri sunmaya başlayıp bir yandan da tüketici kredilerine yüklendikleri iktisat kulislerinde konuşulmuştu. İktisat idaresinin banka hissedarlarını ve yöneticilerini kredi iştahı ve faizlerle ilgili sıklıkla uyardığı savları da kulislere yansıdı. Sene sonu yaklaşırken, bu telkinlerin daha da ileriye gittiği ve kimi banka yöneticilerinin misyondan ayrılmaya zorlandıkları istikametinde haberler de yayınlanmaya başladı. Her ne kadar BDDK ve ilgililer bu tezleri yalanlasa da piyasada bu tartışmalar devam ediyor.

ÖZEL BANKALAR HİSSE KAYBETTİ

Bankacılardan edinilen bilgiye nazaran, iktisat idaresi, kendi açısından Merkez Bankası faiz indirimleriyle riskli bir deneye girdi ve özel bankaların gereğince takviye vermediği niyetiyle bankacılık kesimini maksada koydu.

Kamu bankalarının hissesi etkinlerde yüzde 36, kredilerde yüzde 39'a vardı; özel bankalar pazar hissesini kaybetti. Kasım ayında özel bankaların 2020 yılından itibaren vergi tahsilatı yapamayacağı açıklandı. Bu karar da bankacılık dalında “cezalandırma” olarak yorumlandı. Hatta bu “cezalandırma”ların devam ettiği ve Merkez Bankası’nın kredi büyümesi düşük bankaların cezalandırılması için düzenlemeler yapıldığı öne sürülüyor. Kredilerle ilgili tansiyonun benzerinin problemli krediler ve yapılandırmalar konusunda da yaşandığı sav ediliyor.

Büyük ölçekli kredilerle başlayan yapılandırmaların KOBİ kredilerine uzanan bir yelpazede gerçekleşmesi süreçlerinde bilhassa BDDK'nın etkin biçimde rol aldığı ve kuralların bankalara dikte edildiği tezleri tartışmalara neden oldu. Hatta geçen aylarda Garanti Bankası'nda yaşanan Genel Müdür değişiminin de bu tansiyondan kaynaklandığı öne sürülüyor.

DÖVİZ HAREKETLERİ TAKİP EDİLİYOR

Öbür taraftan, bankacılık dalının müşterilerini dövizden uzaklaştırıp Türk lirası yatırıma yönlendirmeleri için çeşitli önlemler alındığı argüman ediliyor. Merkez Bankası’nın komite uygulamasının da döviz hesaplarını cezalandırma süreci olduğu bankacılık kulislerinde konuşuluyor.



Rekabet Kurumu'nun ön soruşturma hususları ortasında yer alan döviz süreçleriyle ilgili olarak, aylardır BDDK'nın bankalardaki döviz hareketlerinin ufak fiyatlara kadar günlük bazda takip ettiği ve müdahalelerde bulunduğu tezleri kulislerde sıklıkla konuşulmaktaydı. Lakin her çeşit önlem ve müdahaleye karşın bankalardaki döviz tevdiat hesapları rekor düzeylere ulaştı.

Hükümetin iktisat idaresi, müdahaleci ve tartışmalı önlemlerine karşın maksatlarına ulaşamadı. Kredi artıyor fakat istenilen içerikten ve kalıcı büyümeyi desteklemekten uzak. Faizlerdeki düşüş hem yavaş yansıyor hem de sürdürülebilir görünmüyor. Problemli kredilere gerçekçi tahliller üretilebilmiş değil. "Ekonomi şahlanıyor, kur atağı muvaffakiyetle atlatıldı" telaffuzlarına karşın döviz hesapları rekor üstüne rekor kırıyor.

AMAÇTA YABANCI BANKALAR VAR

Hususa yakın kaynaklar, ön soruşturma kapsamında kimi kamu bankalarının da isimlerinin yer alabileceğini ancak bunun gerçek emeli gizlemeye yönelik olduğunu sav ediyor ve iktisat idaresinin amacında bilhassa yabancı ortaklı bankalar olduğunu ileri sürüyor. Bu bankaların uygulanan çok denetimci ve müdahaleci modelden rahatsız oldukları ve risk idaresi açısından artık tehlikeli bir noktaya gidildiği tasası taşıdığı dalda konuşuluyor. Bilhassa Avrupa bankalarının Türkiye operasyonlarını anlatmakta ve kendi ülkelerinde idarelere hesap vermekte zorlandıkları tezi iktisat kulislerinde konuşulan bahislerin başında geliyor. Birtakım yabancı ortaklar da kuralların güzelleştiği birinci fırsatta ülkeden çıkmaya hazırlandığı öne sürülüyor.

İşte tam da bu noktada hükümetin iktisat idaresi, Rekabet Kurumu'nun dikkat cazibeli soruşturmasına yeşil ışık yaktığı sav ediliyor. Hükümete yakın medya ise yaşananları, "hesap sorulacak, köstebekler bulunacak" başlıkları ile sayfalarına taşıyor.

Odatv