Yabancı Kelimelere Türkçe Karşılıklar

A

absürt : Fransızca absurde (abuk subuk, zırva, anlamsız) Kelimenin karşılıkları dilimizde zaten vardır: abuk subuk, yararsız Misal: Modacılar bu amaçsız (saçma) tasarımlardan para kazanmayı beklemiyorlar

absürt komedi : saçma komedi

adaptör : Fransızca adapteur Uzun zamandan beri dilimizde kullanılan bu sözcük Türkçe Sözlük ’te “Bir aletin çapları birbirinden öbür olan parçalarından birini ötekine geçirebilmek için yararlanılan bağlayıcı biçiminde tanımlanmıştır Kurulumuz bu kelime için adaptör karşılığının benimsenmesine karar vermiştir Misal: Firmanın yeni ürettiği adaptör, vasıta çakmağına takılarak cep telefonu, el bilgisayarı gibi elektronik cihazların şarj edilmesini sağlıyor

isim hoc group : İngilizce ad hoc “özel, uygun, group “komite Dilimizde ekonomi alanında “kısa süreli ve tek bir devir için oluşturulan komite anlamında kullanılan bu sözcük için Kurulumuz, özel kurul karşılığını öneri etmektedir Misal: Karşısında düşürüm konusundaki sıkıntıları aşmak için Türkiye ile AB uzmanlarından oluşan bir “aleyhinde düşürüm özel kurulu oluşturulmalı

adisyon : Fransızca addition (ekleme; hesap) Lokanta, otel vb yerlerdeki hesapanlamında kullanılan adisyon için bizim de önerge ettiğimiz kelime aynıdır: hesap Örnek: Garson hesabı getiriyor

agreman : Fransızca agrément (hoşluk; müsade, rıza; lezzet; süsleme) Dilimizde, diplomasideki anlamıyla kullanılan agreman kavramı için teklif ettiğimiz karşılık: intibak Misal: Fransa hükûmeti, büyük elçimiz için adaptasyon vermişti

kavgacı : Fransızca agressif Dilimizde bir psikoloji terimi olarak saldırgan, mütecavizanlamlarında kullanılan saldırgan kelimesine karşılık olarak Kurulumuz, agresif sözünün uygun olduğuna karar vermiştir Keza yerine göre mütecaviz, girişken ve yırtıcı sözleri de kullanılabilir

airconditioned : Havalandırma cihazı bulunan Öneri edilen karşılık: havalandırmalı Misal: Havalandırmalı arabalar yazın çok gizli oluyor

airconditioner : Havayı düzenleyen, sıcaklığı ayar eden alet Teklif edilen karşılık: havalandırma Örnek: Bu arabada havalandırma olmadığı anlaşılıyor

ajitasyon : Fransızca agitation (kışkırtma etme, tahrik) Kelimenin karşılığı dilimizde zaten vardır: kışkırtma Örnek: Bu olayın, tahrik olduğunu ileri sürdüler

Kelimenin tıp alanındaki kullanımı da dikkate alınarak kışkırtma karşılığının yanı sıra çırpıntı sözünün de kullanılması gerektiği konusunda görüş birliğine varılmıştır

ajitatör : kışkırtıcı

ajite etmek : kışkırtmak

ajite almak : çırpıntıya uğramak

akreditasyon : Fransızca accreditation Dilimizde “doğrulamak, güven belgesi atamak anlamlarında kullanılan bu kelime için Kurulumuz, eşitlik (belgesi) ve denklik (kuruluşu) karşılıklarını teklif etmektedir Misal: Türkiye Eşitlik Konseyi (TÜDEK) ’nin kuruluş ve görevleri hakkındaki kanun teklifi gündemin ön sıralarına alındı

akreditif : Fransızca accréditif, bir bankanın başka bir bankaya biri için verdiği ödeme emrianlamında kullanılır Bu söz için önerimiz güven yazısı veya güven hesabı'dır Misal: Güven yazısında gerektiğinde bazı notlar bulunabilir Kredi Mektubu yanında benzer köke dayanan akredite sözü de vardır Çoğunlukla Türkçe olmakfiiliyle birlikte kullanılmaktadır Bu söz yerine önerimiz güvenirliği onaylanmış olmak'tır Misal: Biz orada güvenirliği onaylanmış bir firmayız ve Rus kanunlarına bağlıyız

akualand : Fransızca aqualand Lâtince suanlamındaki aqua sözü ile, kara, toprak, yer, memleketanlamındaki land sözünden üretilmiş birleşik bir kelimedir Bir cins havuz anlamındadır Kurulumuz, bu sözcük için su bahçesi karşılığının kullanılmasını önermektedir Örnek: Sıcaktan bunalınca kendisini su bahçesine atan bir turist, Pamukkale görüntüsündeki havuzda serinlerken âdeta kendinden geçmiş

akustik : Fransızca acoustique Fizik biliminin konusu ses olan kolu; kapalı bir yerde seslerin yayma biçimianlamlarında olan bu kelime için Kurulumuz, başvuru formu yerlerine kadar yankı bilimi veya akustik karşılıklarının uygun olduğu görüşündedir Örnek: Denizli'de nikâh salonunun zorunlu yankılanım düzeni sağlanarak oda tiyatrosu hâline getirilmesinden sonradan Nisan ayı başında da 3500 karakter bir açık hava tiyatrosu tamamlanarak hizmete girdi

alâkart : Fransızca à la carte (listeye tarafından) Karşılığı: seçmeli yemek Misal: Seçmeli yemek yemek usulünde istediğiniz yemeği yiyebiliyorsunuz

alan markajı : bölge alıkoyma bk markaj

alivre : Fransızca aa livré Fransızcadan Türkçeye geçmiş bir bankacılık terimidir genellikle sonradan teslim veya vadeli satmak anlamlarındadır Anlaşmanın yapıldığı sırada bulunmayan lakin teslim zamanında sağlanması mümkün olan her türlü mal üzerine yapılan satış işlemi diye de tanımlanır Türkçe Sözlük ’te bu laf Mahsul daha tarladayken yetiştiği zaman teslim edilmek üzere önceden pey verilerek yapılan satmakolarak tanımlanmıştır Kurulumuz bu söz için önceden satmak karşılığını önermektedir Misal: Tüketici finans şirketleri kurulmaya başlandı Aralıktan itibaren evvelden satış ve kredili sermaye payı alım ve satımına müsade verildi

almanak : Fransızca almanache Bu kelimenin anlamı, yılın gün, hafta, ay gibi bölümlerinden başka, bayram, sene dönümü gibi emin günleri ve birtakım gökbilim, meteoroloji, istatistik bilgilerini bildiren kitap biçimindeki yıllıkdir Bu laf için dilimizde kullanılmakta olan yıllık kelimesi Kurulumuzca da benimsenmiştir

ambiyans : Fransızca ambiance “çevre, muhit, hava, etraf Son yıllarda bilhassa gazetelerin magazin sayfalarında sık sık rastladığımız bu kelimeye karşılık olarak Kurulumuz, dilimizde zaten kullanılmakta olan hava sözünü benimsemiştir Misal: Televizyon kanalının yöneticileri müsabaka gecesinde fevkalâde bir hava yaratmışlardı

amblem : Fransızca emblème (görünmeyen bir şeyin, bir kavramın sembolü olan varlık ya da eşya, belirtke) Kurulumuz bu söze karşılık olarak belirtke sözünü benimsemiştir Örnek: İki partinin iki taraflı kurultayında parti adı ve belirtke sorunu ele alınacak

amortisman : Fransızca amortissement Türkçe Sözlük'te yer alan taşınmaz malların aşınmalarına karşılık olarak yıllık kârdan ayrılan belirtilen payanlamındaki amortisman için eskime payı ya da yıpranma payı karşılıkları önerilmiştir Örnek: Uçakların aşınma (eskime) payları büyük meblâğlara ulaşıyor

ampirik : Fransızca empirique Bir kurama değil de yalnızca deneye, gözleme dayanananlamında önad olarak kullanılan bu söze karşılık olarak Kurulumuz, deneye dayalı kelimesini önermektedir Ampirik kelimesiyle kökteş olan ampirist ve ampirizm sözleri de dilimizde zaman zaman kullanılmaktadır Kurulumuz, bu sözlerden ampirist için deneyci, ampirizm sözü için de deneycilik kelimelerinin yerinde birer karşılık olduğu görüşündedir Örnekler: Eldeki deneye dayalı belgeler iki grupta toplanabilir Bu alandaki deneye dayalı çalışmalar bir hayli az

anakronizm : Fransızca anachronisme Bu söz tarihe kuraldışılık, çağa uymamaanlamlarında dilimizde kullanılmaktadır Kurulumuz bu kelimeye karşılık olarak tarih yanılgısı sözünü önermektedir

anchorman : İngilizceden dilimize giren bu terim esas haber sunucusuanlamındadır Kurulumuz bu sözün tanıdık olmayan dildeki karşılığı olan esas haber sunucusu teriminin aynen kullanılmasını uygun bulmuştur Misal: Kanal 7 Asıl Haber Bültenleri Sekiz Sene Belli Başlı Haber Bültenleri olarak devam ediyor giderken Ahmet Hakan da yılmaz savunucuolarak başlıca haber sunucusu görevini galibiyet ile sürdürüyor

not : Fransızca anecdote Kısa, özlü anlatımı olan güldürücü hikâye, fıkraşeklinde tanımladığımız bu laf de dilimizde bir süreden beri kullanılan bir edebiyat terimidir Kurulumuz, anekdot için fıkra ve hikâyecik sözlerinin yerinde birer karşılık olduğu görüşünde birleşmiştir Örnekler: İngilizlerin dilinden düşmeyen BBC ile ilgili bir fıkra vardır Dün geceki eğlenceyle ilgili bir hikâyeciğiniz var mı?

angaje : bağlanmış

angaje etmek : bağlamak

angaje edinmek : bağlanmak, üstlenmek

angajman : Fransızca engagement (rehin; vaat; uzlaşma; temas) Bu kelime için dilimizde güzel bir karşılık vardır: bağlantı Örnek: Şimdiden hiçbir tercih tarihi için bağlantıya girmeyelim

Object moved *