yalan psikolojisi

yalan psikolojisi Ara Sıra zararını gördüğümüz, ara sıra de kısa süreli bize faydası dokunan fakat hepimizin karşılaştığı bir reel var: Yalan Küçüğümüz büyüğümüz, yaşlımız, gencimiz hepimizi bir şekilde yalan söylüyoruz Gerçekten hepimiz yalan söylememiz gerektiğini biliyoruz Yalanın çelimsiz karakterli insanların silahı olduğunun da farkındayız Peki bunları bilen bizler neden yalan söylemeye devam ediyoruz? Soruyu daha da genişletecek olursak, neden herkes yalan söylüyor, yalancılık hastalığı biz de nasıl yerleşiyor? Ve daha da önemlisi çocuklarımızı yalancıktan nasıl uzakta tutabiliriz? İki esas nedenden nedeniyle yalan söylüyoruz: a) Cezadan kaç(ın)mak Babasının dayağından korkan çocuk yalan söyler çünkü içten söylerse suç oluşturan ile karşılaşacaktır Ödevini yapmayan öğrenci yalan söyler çünkü, öğretmenin kendisine düşük anekdot vermesini istememektedir b) Mükafat (ödül) elde etmek Küçük çocuk ilgiyi üzerine sürüklemek için yalan söyler, göreceği alaka onun mükafatıdır Tüccar kalitesiz malı nitelikli diye anlatır, alacağı ücret onun ödülüdür Cezadan kurtulmak ya da ödüle gelmek amacıyla yalan söyleyen bizler acaba yalanı nereden öğreniyoruz? a) Ailemizden Küçüklüğümüzden beri anne babalarımız bize yalan söylüyor “Oğlum sesiz ol sana çikolata alacağım “ “Akşam baban gelince sana oyuncak getirecek Sakın demeyin, bebek ne anlar yalancıktan Bilinci anlamayabilir lakin bilinçdışı zihni sizlerin bu yalanlarınızı otomatik olarak kaydeder Çocuk birazcık büyür ve daha sonra başka yalanlara tanık olur Eve gelen telefona baba “evde yok de oğlum der Annesi 9 yaşındaki oğluyla minibüse biner ama üç beş kuruş kar yapabilmek için “o demin 5 yaşında, okula gitmiyor diyerek yalan söyler Evde çekiştirdiği komşusunu, mahallede görse güleryüz gösterip över Böyle bir ailede çoğalan çocuk yalanın gayet doğal bir şey olduğunu düşünerek kendisi de yalan söylemeye başlar b) Basılı ve görsel yayınlardan Lütfen bir gün televizyonunuzu yalnızca izlediğini programlardaki yalanları bulmak için izleyin Aşk dizilerinde, aksiyon filmlerinde, magazin programlarında, sabahtan programlarında, reklamlarda, haberlerde sizce ne dek yalana rastlarsınız? Maalesef yalan söylemeyi biz daha küçüklüğümüzde televizyonlardan öğreniyoruz En günahsız çizgi filmlerde, romanlarda bile yalana maruz kalan bizlerin bilinçaltına yalan pek bayağı bir şey olarak kazınıyor oysa, sonrasında onu içimizden söküp atmak fazla güçleşiyor c) Çevremizden Ailemiz yalan söylemese, televizyon izlemesek de çevremizde yalan söyleyen böylece kimse var ama Kısacası arkadaşlarımız, komşularımız, amcalarımız, teyzelerimiz gözümüzün içine baka baka yalan söyleyebiliyorlar Ara Sıra şaka olsun yalan söylüyorlar ama sonuçta netice değişmiyor ve biz in yalana muhatap oluyoruz Peki çocuklarımıza dürüstlüğü nasıl aşılayabiliriz? Hasta bir insana istediğiniz ilacı verin, fakat onu mikroplu ortamdan uzak tutamıyorsanız sizin ilaçlarınız işe yaramayacaktır Bu sebeple ilk yapmamız gereken çocuklarımızı yalanın bulunduğu ortamdan uzaktan yakalamak olmalıdır Bu ortamları ise yukarıda özetledik Dürüst davrandığı vakit çocuklarımızı ödüllendirmek bu alanda atacağımız en kayda değer adımlardır “Doğruyu söylediğin için sana teşekkür ediyorum, “Babası bugün çocuğumuz fazla hoş bir tutum sergiledi ve her zaman doğruları söyledi tarzındaki cümleler çocuklarımızı ileride daha artı doğru davranmaları için yüreklendirecektir Şu nokta fazla önemlidir: Bazen çocuklarımız doğruyu söyler ama bu doğru fazla acıdır Örneğin “Baba ben senin yeni aldığın saati kaybettim, “Anne senin çok sevdiğin vazoyu kırdım Eğer çocuğumuz bu doğru davranışı sergilediğinde anne ve baba kızar ve özelliklede çocuklarını döverseler çocuklarını bilmeden yalana sevk etmiş olurlar Çünkü, doğruyu söyleyen çocuk bunun neticesinde cezalandırılmıştır ve bu çocuk bir dahaki sefere dayak ve fırça yememek için yalana başvuracaktır Bu durumda söylenmesi gereken cümle “Oğlumkızım ilk olarak doğruyu söylemekle çok erdemli bir davranış sergiledin seni tebrik ediyorum Sana da bu yakışırdı Bundan sonradan daha tedbirli olman gerektiğini sanırım söylememe gerek yok Tarzında övgüyü ve uyarıyı içinde barındıran bir tümce olmalıdır Yalan söylediklerini gördüğümüzde çocuklarımızı ihtar etmek da fazla önemlidir Yalanı güzel görülen bir çocuk yalana yeniden başvurması için özendirme edilmiş demektir Bu yüzden şaka da olsa ciddi de olsa, küçük de olsa büyük de olsa yalan hiçbir süre hoş görülmemelidir Çocuklarımın yalanlarını güzel görmeyip kendimiz kandırmak gibi bir hataya düşmek ise yapacağımız hataların en büyüğü olacaktır Çocuklarımıza dürüstlüğün önemini anlatan hikayeler, kıssalar, olaylar izah etmek bu konuda hazırlanmış çizgi filmleri izletmek de yapacağımız kayda değer faaliyetler arasında yer almaktadır Gönder söylenen nasihatler hepimizin bildiği gibi yardımsever olmamaktadır Bunun yerine çocuğumuza dolambaçlı bir şekilde dürüstlüğü aşılayacak yöntemleri kullanmak daha etkilidir Çocuklarımıza kişilik sahibi olmanın manâlı olduğu vurgulanmalıdır Yani ‘Yalan geçici olarak bizi bir sıkıntıdan kurtarabilir veya bize geçici kazançlar sağlayabilir ancak dürüst bir kişiliğe ve karaktere sahip almak fazla daha büyük bir kazançtır Zengin fakat yalancı damgasını yemiş birisi elde etmek, kimsenin isteyeceği bir şey değildir Sonunda kazananlar yeniden içten olanlardır’ gibi mesajlar hikayelerin ve olayların içine gömülü olarak çocuğa iletilmelidir Sevgi ile dürüstlük çocuklarımızın zihninde birbirine bağlanmalıdır Bu iki kavram devamlı birlikte zikredilerek sevilmenin yolunun doğru olmaktan geçtiği vurgulanmalıdır Yani çocuk annesinin, babasının, çevresindeki insanların, peygamberlerin, ve Allah’ın sevgisini kazanmanın içten olmaktan geçtiğini öğrenmelidir * * * id Özetle mükafat almak ve cezadan kaçınmak için yalan söyler bizler yalanı ailemizden, çevremizdeki insanlardan ve basılı ve görsel medyadan öğreniyoruz Daha doğru bir toplum geliştirmek istiyorsak ilk olarak yeni gelen nesilleri yalanın kol gezdiği ortamlardan uzakta tutmalı, onların dürüst davranışlarını pekiştirmeli, yalan sözlerinde onları uyarmalı, kıssalar ve hikayelerle onları beslemeli, kişiliğin ve karakterin her şeyden önemli olduğunu vurgulamalı ve sevgi ile dürüstlük aralarında onların zihninde bir senet kurmalıyız…