Yapay Işık Hayvanların Davranışlarını Etkileyebiliyor

İnsanlık tarihindeki en büyük başarılardan biri ateşin denetiminin sağlanmış olmasıdır. Böylelikle beşerler geceleri inançta kalabilmeye, yemeklerini pişirebilmeye ve soğuktan korunmaya imkan sağlamıştı. Sonrasında kuşaklar boyunca geceleri aydınlatmış olsak da, yapay ışıkların hayatımıza girmesiyle birlikte bu korunma durumu yerini adeta bir ışık gösterisine bıraktı.

Bilim beşerlerine nazaran bu yapay ışıklar beşerler üzerinde olumsuz tesirlere sahip olabiliyor, örneğin bazı hormanların salgılanması konusunda meseleler yaşayabiliyoruz. Öte yandan biz bu problemleri bir halde ortadan kaldırabiliyor olsak da bir de bizim yarattığımız yapay ışık kirliliği yüzünden mağdur olan öbür canlılar var: hayvanlar.

Yapay ışıklar hayvanlar için büyük risk


Ülkemizin Akdeniz kıyıları, bilhassa Belek, Dalyan gibi bölgeler soyu korunma altına alınmış olan Caretta Caretta'ların doğum yaptığı bölgeler olarak biliniyor. Bu bölgede bebek kaplumbağlar yumurtadan çıktıktan sonra ay ışığı ve yakamozlara bakarak denizi bulabiliyor. Bu nedenle kaplumbağalar yumurtadan çıkacağı vakit özel olarak etraftaki ışıklar kapatılır. Fakat ışık sadece onları etkilemiyor.

Güveler, kelebekler, çok sayıda böcek türü, gece yaşayan canlılar da ekosistemin değerli bir modülü. Yapay ışık bu canlıların da hayatını hayli önemli halde etkiliyor. Örneğin birtakım endemik tipler, ay ışığında çiftleşme dansı yapmak yerine gelip meskenlerin lambalarının etrafında dönüyorlar.

Araştırmacılar, her yıl yapay ışık oranının %2 ile %6 arasında değişen oranlarda artış gösterdiğini söz ediyor. Işık kirliliği arttıkça canlıların ömür döngüsü de bozuluyor. Canlıların ömrü aslında uyku, beslenme, dinlenme ve üreme döngüsü biçiminde geçer. Yapay ışıklar hem gün döngüsü hem de mevsim algısı konsundan hayvanların yanılmasına neden oluyor. Her yıl milyonlarca canlı bu nedenle ölüyor.

Bilim beşerlerine nazaran bu durumun çözülmesi için birtakım adımlar atılması gerekiyor. Örneğin ayın ya da yakamozların ışığına hiç benzemeyen, kısık ışıklar kullanmak kablumbağaların yolunu şaşırmasına pürüz olabiliyor. Öte yandan ışık kirliliği en kolay çözülecek sıkıntılardan biri olarak gösteriliyor.