Yaşadığınız Şehir Sular Altında Kalırsa Ne Olur?

Global iklim değişikliği münhasıran küçük ada memleketlerini tehdit ediyor. Bu tehdit, bu ortamda yaşayan kişilerin gelişme yeteneklerine köstek oluyor. Memleketler arası seviyede yapılması gereken çevrecilik iş birliği bekletildikçe, müdafaasız devletlerin iklim değişikliği yüzünden yaşadığı problemler göz arkası ediliyor. Bu tesirler arasındaki en değerli öge bu memleketlerin bağımsızlıklarına olan darbe. Zira bağımsızlık milletlerarası ilgilerde en kıymetli prensiplerden biridir. Bir ulusun egemenliğine yönelik rastgele bir tehdit, devletin global boyuttaki idaresi için eşi gibisi görülemez bir sarsıntı yaratıyor.

Montevideo Konvansiyonu tarafından milletlerarası yasalar uyarınca, bir devlet dört spesifik kritere sahip olması tarafıyla tanımlanır. Bu kriterler kalıcı bir nüfus, tanımlanmış bir ortam, bir hükümet ve gayrı devletlerle bağlara girme kapasitesi. Bugün, bu koşullar milletlerarası topluluğun güçlü çevresel hareketlerde bulunamaması nedeniyle tehdit altında olabilir.

Bu memleketlere örnek olarak Kiribati Cumhuriyeti’ni verebiliriz. Kiribati, 2015 yılında iklim değişikliğinin tesirlerinin bir memleket olarak varlığını tehdit ettiğini açıklamıştı. Maldivler, Marshall Adaları, Tokelau ve Tuvalu ile birlikte Kiribati, iklim değişikliğinin tesirlerine karşı büyük bir hassasiyet gösteriyor. Zira bu adalar külliyen alçak atollardan oluşuyor. Devlet, global ısınmaya ait milletlerarası yardımlar için davette bulunurken yükselen denizlerin, tipi tehlikede olan mercanların ve doğal tehlikelerin tesirleri devletin verimliliğini azaltıyor.

İklim değişikliği ulusları nasıl etkiliyor?


"İklim değişikliği yüzünden batmakta olan bir ada"

Atol yapılar üzerine yaşayan milletler, denizin yükselmesi ve kuruması üzere vakalardan büyük nispette etkilenen yeraltı su rezervleriyle bilinirler. İklim değişikliği birebir vakitte ziraî üretimi de etkileyerek azık kıtlığına ve iç göçlere neden olmaktadır. Küçük adalarda, bu üzere durumlar Montevideo Sözleşmesi’nde bulunan kriterlerden birine tehdit oluşturuyor. Kalıcı bir nüfus.

Kiribati’nin bir evvelki başbakanı Anote Tong, yaptığı bir açıklamada “Adalarımız, meskenlerimiz yaşanamaz hale gelebilir. Velev bu durum bu yüzyılda bile gerçekleşebilir.” demişti. Bu açıklamayla da bir devlet olmak için gereken tanımlanmış bir yer kriterinin tehdit altında olduğu anlaşılıyor. İklim değişikliği tesirli bir formda ele alınmadığından ve devletlerin yaşadığı kıyı şeritleri aşınmaya başladığından, bilim kişileri tahlil teklifleri düşünmeye başladılar.

Mümkün tahliller neler?


Bu tekliflerden bir tanesi “sürgündeki hükümet” isimli bir mekanizma oldu. Bu mekanizma, hükümetin kendi ortamı dışında çalışmasını sağlıyor. Ama kalıcı bir nüfus yeniden de gerekli. Bu mekanizma birebir devirde öteki bir bağımsız ulusun nahiyesinin bir kısmını tehdit altındaki ulus için feda etmesi manasına geliyor. Alışılmış ki de bir memleketin bu türlü bir fedakarlık göstermesi hayli güçlükle. Sonuç olarak bu şekil bir mekanizmanın yararlı olması pek beklenen değil.

Bir memleketin ortadan kalkması durumunda, milletlerarası platformlarda egemenliğini koruyabileceği müphemdir. Milletlerarası egemenlik unsuru iki ucu da keskin bir kılıç üzere. Bu prensip, büyük güçlerin iklim değişikliğine bağlayıcı olmayan mutabakatlar yoluyla karşılık verme ve tesirli ittifakların benimsenmesini erteleme konusunda mutlak bir özgürlük verir. Lakin deniz seviyelerinin yükselmesi ve Pasifik devletlerine yönelik bir tehdit oluşturması, egemenliğini savunmaya çalışan milletlere kaygı verir.

Siyasetin iklim değişikliğine tesiri:


Örneğin ABD’deki Cumhuriyetçiler, ABD’nin egemenliğini çeşitli söylem ve memleketler arası duruş biçimleriyle savunmaya her devir istekli olmuştur. Eylül 2018’de Yönetici Donald Trump, ABD’yi Paris İklim Anlaşması’nın dışına çıkardıktan sonra, egemenliğini “seçilmeyen bir bürokrasiye” bırakmayacağını açıklamıştı.

Trump, ABD’nin petrol, gaz ve arı kömür eserlerini büyük orantılarda ihraç ettiğini söylerken, sorumlu devletlerin egemenliğe yönelik tehditlere karşı savunmalar geliştirmesi gerektiğini belirtti. Trump bu açıklamada laflarına devam ederken fosil yakıtların ne kadar yanlışsız tercihler olduğundan bahsetti ve çevresel dertleri memleketler arası platformun dışına itti.

ABD’nin özgürlüğünü uluslarası yükümlülüklerden korumak, Donald Trump’ın gündeminde daima öncelik olmuştur. Bu yüzden de Trump’ın Pasifik memleketlerinin tehlike altında olan egemenliğini savunması pek mümkün görünmüyor. Bununla birlikte, bu durum için sadece ABD’yi suçlamak yanlışsız olmaz.

İklim değişikliğinin geleceği şimdilik bilinmeyen:


Memleketler arası siyasi topluluk, sera gazı emisyonlarını azaltmak için, harcadıkları çabayı sorgulatan çeşitte çevresel itilaflar üretiyor. “Kirleten öder” unsuru, kirliliği yaratan devletin yarattığı kirlilik kadar bir ödeme yapma sorumluluğu olması gerektiğini öneriyor. Sorumluluk sıkıntısıysa, endüstrileşmiş memleketler ve gelişmekte olan devletler arasında hala bir tartışma konusu olduğu için bu yönerge tam olarak faal denilemiyor.

Batmakta olan adaların durumu, milletlerarası topluluk iklim değişikliğiyle tesirli bir biçimde başa çıkamadığı için giderek kötüleşiyor. Somut bir fiil olmadan, kaynaklar azalırken ve deniz seviyesi yükselerek kişileri konutlarından uzaklaştırırken, tüm Pasifik memleketlerinin durumu tehlikeye düşecek ve hudut ötesi iklim göçleri hızlanacaktır.

Bu memleketler sera gazını en az yayan devletler arasındadır. Lakin iklim değişikliğinin sonuçlarından da en çokça etkilenen devletlerdir. Bu durum, global toplulukta dayanışma ve iklim adaletinin olmadığını en yeterli gösteren şeylerden biri.

Malesef, ABD’nin muhitle ilgili tartışmalara katılma konusundaki isteksizliğiyle birlikte iklim değişiklik hakkında düşünülen hareketler soyutun ötesine geçemiyor. Bu yüzden de “Bir devlet sahiden de batarsa ne yaparız?” sorusu hala daha yanıt bekliyor.