Yatırım Ofisi Başkanı: Gerçekçi olmak gerekirse yeni proje başvurusu almadık

Dünya iktisat etrafları, ABD-Çin arasındaki ticaret savaşları nedeniyle global tedarik zincirlerinde başlayan değişimin pandemi sonrasında hızlandığını konuşuyor. Milletlerarası yatırımcıların gündemini en güzel takip eden kurumlardan biri olan Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi'nin Lideri Burak Dağlıoğlu da global tedarik zincirlerindeki değişimin artık kendini düzgünce hissettirmeye başladığını söylüyor.

Bu konuda Türkiye'nin en avantajlı ülkelerden biri olduğunu kaydeden Dağlıoğlu, "Pandemi sonrasında Türkiye'de hiç yatırımı olmayan şirketler, burada üretimi yapılmayan eserler için bilgi talep etmeye etmeye başladı. Dünya yatırım ortamı toparlandığında Türkiye'ye yönelik güçlü bir yeni yatırım akımı bekliyoruz" dedi. Tedarikte kasvet yaşamak istemeyen yatırımcılara, pandemi sürecindeki performansımızın altını çizerek 'Yeni yatırım için en sağlam ve hazır ülke: Türkiye' iletisini verdiklerini belirten Dağlıoğlu ile beklenen global yatırım dalgasında Türkiye'nin nasıl olumlu ayrışacağını konuştuk.

Yatırımı bırakın, dünyada ekonomik aktivitenin durma noktasına geldiği pandemi sürecinde milletlerarası şirketleri Türkiye'ye yatırıma davet eden bir kurumun başındasınız. Sanırım bu süreçte en kuvvetli vazifelerden biri sizinki olmalı. Nasıl geçirdiniz, neler yaptınız, güç muydu hakikaten? 



Bütün dünya için güç bir periyottan geçtik. Dünyada ekonomik aktivite durdu ya da yavaşladı diyebilirsiniz fakat biz hiç durmadık. Pandeminin en başından itibaren öncelikle Türkiye'de yatırım yapmış, yapacak ve yapma potansiyeli olan tüm kuruluş ve şahıslarla daima bağlantı halinde olduk. Burada yatırım yapmış olan şirketlerin problemleriyle şahsen ilgilendik. Yabancı çalışanların seyahat konusundaki problemlerinden tutun, sokağa çıkma yasağının üretimlerini etkilememesine kadar birçok bahiste kendilerine takviye olduk. Ayrıyeten uzun müddettir üzerinde çalıştığımız ve sona yaklaştığımız yatırım evraklarının sonuçlanması konusunda da işi sıkı tuttuk. Şu an isim veremiyorum lakin yatırım kararı alan ve eylül-ekim aylarında temel atma merasimleri gerçekleştirmeyi planlayan şirketler var. Pandemiye karşın Peak Games üzere birtakım şirket satın alma ve iştiraklerin da bu süreçte tamamlanmasıyla moral bulduk. Lakin hepsinden kıymetlisi bu süreçte proaktif bir yaklaşımla, güçlü bir bağlantı ile yeni yatırım evrakları oluşturmayı başardık.

Yeni yatırım evrakı derken neyi kast ediyorsunuz?

Bizim yeni projeler kazanmamız lazım. Bu kapsamda da gerçekçi olmak gerekirse dünyadaki yeni yatırım iştahı azaldığı için çok yüksek miktarda yeni proje başvurusu almadık. Ancak şu güzelimize gitti şu an halihazırda Türkiye'de bulunmayan şirketlerden, burada üretimi olmayan birtakım eserlere yönelik bilgi talebi belgelerinde (Request for information – RFI) dikkat alımlı bir artış oldu. Bunların hepsi bizim için yeni yatırım evrakları. Örneğin daha dün bu türlü yeni bir talep geldi değerli bir şirketten. Biz de çabucak Türkiye'nin yatırım ortamını, teşvikleri, sektörel bilgileri, son devir faaliyetlerimizi anlatan kapsamlı belgeleri şirketlere ilettik.

Ne manaya geliyor bu bilgi talebi artışı?



Bir defa memleketler arası şirketlerin Türkiye ilgisi devam ettiğini gösteriyor. Bunların birden fazla daha evvel temas etmiş olsak da bir halde Türkiye'ye yatırıma öncelik vermemiş şirketler. Ancak artık, bilhassa dünyada tedarik zincirlerinde önemli bir değişime gidildiği böylesi bir devirde, bu ilgi son derece kıymetli. Önümüzdeki periyotta yatırımların artacağının birinci işaretleri.

Pekala, bu bilgi talebi ne vakit yatırıma dönüşür?

Uzun vadeli yatırım kararları uzun soluklu süreçler sonrasında alınıyor. Kimi evraklar 2-3 yıl bile sürebiliyor. Bu bilgi talebi belgelerinin ne vakit yatırıma dönüşeceği ile ilgili şirketlerle görüştüğümüzde, bize şu anda toparlanma planlarını yaptıklarını, bilhassa tedarik sistemlerine yönelik risk tahlillerine baktıklarını söylüyorlar. Bir yandan da Türkiye üzere alternatif üretim merkezlerini değerlendiriyorlar. Biliyorsunuz ABD-Çin başta olmak üzere ticaret savaşları nedeniyle global tedarik zincirlerinin sorgulanması konusu pandemi öncesinde de değerli bir gündemdi. Pandemiyle birlikte şirketlerin tedarikte yaşadığı ezalar bu değişim sürecini hızlandırdı. Milletlerarası şirketler şu an yeni yatırım bölgelerine bakıyorlar. Bu noktada da son derece sofistike üretim altyapısı ve AB gibi kilit bir pazara yakınlığı nedeniyle Türkiye, birçok aday ülkeden müspet ayrışıyor. Bundan kimsenin kuşkusu yok. Dünyanın ekonomik seyri biraz daha normalleşince Türkiye'ye yönelik yeni bir yatırım akımı, yeni bir yatırım dalgası gelecektir.

Yeni tedarik merkezi arayışındaki şirketlere ne ileti veriyorsunuz?



Şirketler global tedarik zincirinde değişikliğe gitme konusunda artık yavaş yavaş somut adımlar atmaya başladı. Biz de bu süreçte proaktif bir anlaşıyla hazırlıklara başladık. Cumhurbaşkanlığı bünyesinde bu tedarik zincirlerindeki mümkün gelişmelere yönelik hazırlık yapıyoruz. Belgelerimizi hazırladık, arayış içindeki şirketlerle temasa geçtik. Hangi şirketlerin, hangi bölümlere yönelik gereksinimleri var bunları tespit ettik. Eser ve hatta şirket bazlı çalışıyoruz. Türkiye'nin pandemi sürecinde sıhhatteki performansının ve ekonomik aktiviteyi orta vermeden devam ettirmesiyle sahip olduğu sofistike üretim altyapısının altını çiziyoruz. Bu krizde en süratli toparlanacağı öngörülen ülkelerden biri Türkiye. Münasebetiyle biz de Türkiye'nin yeni yatırımlara en hazır ve sağlım ülke olduğu iletisini veriyoruz. Dünyadaki kriz sonrasının yatırım dalgasına en hazır ülke Türkiye ve dalga geçmişten de daha hoş olacak.

OLGUNLAŞAN YATIRIM SALGIN DİNLEMİYOR

2020 yılını nasıl bitiririz, 2021 için yatırım beklentiniz nedir?

Ne kadar yatırım alacağımız daima soruluyor ve biz de daima sayı vermekten kaçınıyoruz. Yılın birinci yarısında Türkiye'de 10 startup'a yatırım oldu. Yani yatırımlar yavaşlamış olmakla birlikte bir yandan da salgını dinlemiyor. Geçmişten bu yana devam eden evrakların sonuna yaklaştığınızda da durdurmanın imkanı olmuyor. Zira yatırım kararının da bir akışı, etkilediği öteki kararlar var. Nisandan bu yana yaşanan yavaşlamanın da eylül üzere sıhhatte her şeyin yolunda gitmesi halinde tekrar hareketleneceğini bekliyoruz. Eylülden sonra olumlu haberlerle otomotiv, mühendislik, altyapı yatırımları, kimya ile ilgili yeni yatırım haberleri duyacağız. Sonbaharla birlikte yatırım gündeminin tekrar hareketlendiği günler gelecek. 2021 için ise dünyadaki güzelleşmeyle paralel ve müspet ayrışarak olumlu beklenti içindeyiz.

15 ŞİRKET TÜRKİYE İÇİN FON KURUYOR

Yeni yatırımlar en çok hangi alana gelecek?



Türkiye'de şu anda 15 civarında teşebbüs sermayesi fonu kuruluyor. Her birinin büyüklüğü onların kendi mahremi o yüzden tek tek söylemek istemiyorum lakin oluşacak fon büyüklüğü bir milyar TL'nin üzerinde olacak. Bunlar yalnızca başlangıç evresindeki teşebbüslere yatırım yapacak fonlar. Daha çok teknoloji alanındaki teşebbüslere yatırım gelecektir. Mobilite, e-mobilite, güç, kimya, bilişim teknolojileri üzere alanlarda yatırımlara ilgi ağır.

YENİ DOĞALGAZ REZERVİ YATIRIM İÇİN DE DEĞERLİ

Türkiye'nin Karadeniz'de keşfettiği doğalgaz rezervinin yatırım çekme faaliyetlerinize bir tesiri olur mu sizce?

Sayın Cumhurbaşkanımızın verdiği bu müjde, güç ithalatı kaynaklı cari açığın yaşandığı Türkiye için kıymetli bir dönüm noktası. Karadeniz'de keşfedilen doğalgaz rezervi ülkemizin güç güvenliğini bir üst noktaya taşırken, rekabetçi ve sürdürülebilir büyümesine de katkı sağlayacaktır. Ulusal ve milletlerarası basında geniş yer bulan haberin piyasalara da olumlu tesir ettiğini gözledik. Gibisi müjdeli haberleri Karadeniz'deki başka kuyularımızdan ve bilhassa Akdeniz'deki alanlarımızdan almayı ümit ediyoruz. Takdir edileceği üzere doğalgaz kaynaklarının varlığı başta güç ve petrokimya olmak üzere birçok kesimde yatırımlar için değerli bir temel teşkil ediyor. Bu bağlamda kelam konusu rezervlerimiz uzun vadede ülkemizdeki yatırımlar için kritik bir altyapı sağlayacaktır ve milletlerarası yatırımcıların da dikkatini çekecektir.

TEDARİK ZİNCİRLERİNDEKİ DEĞİŞİM PEK GERÇEK

Global tedarik zincirlerindeki değişim gerçek mi?

Dünyada global tedarik zincirleriyle ilgili çok derin bir tartışma var. Bütün danışmanlık şirketlerinin farklı bakış açılarıyla da olsa bu mevzuda çalışmaları var. Örneğin bu bahisteki son araştırmalardan birinde şirketlerin yüzde 83'ü tedarik bölgelerini çeşitlendireceklerini söylemiş. Şu anda şirketler bu yeni bölgelerin nereler olacağını belirlemeye, planlamaya çalışıyor. Evet, global tedarik zincirlerinde bir değişim olacağı beklentisi çok gerçek. Yalnızca dokuma ihracatımızdaki artışa baktığınızda bile bunu görebiliyorsunuz. Bu noktada Türkiye'nin kriz idaresindeki başarısı dahil birçok mevzuda rakiplerinden müspet ayrıştığını göreceğiz.

BATI KADAR ASYA DA İLGİLİ

Türkiye ile ilgili bilgi talebinde bulunan şirketler hangi ülkelerden?



Bizde her vakit bir yoğunluk var ancak bu sefer farklı olan Türkiye'de üretimi olmayan eserlere yönelik bir talep kelam konusu. Ayrıyeten birinci defa temas kuran şirketler var. Bu da değerli zira yeni şirketlerin yatırımı ve yeni eserlerin yatırımı gündemde. Bir başka nokta da batılı şirketlerin yanı sıra Asyalı şirketlerden de bilgi talebi geliyor.

YATIRIMCI İÇİN AŞININ BULUNMASI KİLİT BAHİS

Yatırımlar ne vakit hareketlenir?

Bu bizim elimizde olan bir şey değil. Aşının bulunması buradaki kilit mevzu. Bunu herkes biliyor bunun dışında Çin-ABD bağlantılarının seyri de değerli bir etken. Bizim dışımızdaki bu durumların tesirleri bilhassa sıhhatle ilgili olumlu gelişmelerin akabinde azalacaktır.

SOFİSTİKE ÜRETİM GÜCÜ İLE AYRIŞIYORUZ

Bizi müspet ayrıştıran özelliklerimiz neler?



Tedarik zincirlerindeki değişimi bugünden yarına göremeyiz. Bu sürecin tesirlerini dünyada 3 yıla kadar net görmeye başlarız. Türkiye'ye ise bu manada ilgi çok süratli bir formda arttı. Örneğin biz memleketler arası bir şirketin Türkiye'deki üretimlerinde de kullandığı bir orta mamülü burada üretmeleri için o şirketi daha evvel ziyaret etmiş ve yatırıma davet etmiştik. O periyot bu mevzuyu gündemlerine almamışlardı. Lakin pandemide tedarikte yaşadıkları dertler nedeniyle bu eseri süratlice Türkiye'de üretmeye başladılar ve hatta şu an ihracatını planlıyorlar etraf ülkelere. Münasebetiyle biz bu süreçte daha yaptığımız temaslara ektiğimiz tohumların süratle yeşerdiğini görebiliriz. Artık daha evvel yalnızca Çin'e güvenen şirketler, 'benim Avrupa'ya daha yakın olmam gerekiyor' diye düşünmeye başladı. Avrupa ile Çin ortasında sofistike üretim kabiliyetine sahip olan tek ülke Türkiye.

Hülya Güler/Sabah