Yatırımcıları elektrik çarptı: En fazla kilit vuran elektrik üreticileri

İktisattaki küçülme elektrik üretim şirketlerini vurdu. Arz ve talep ortasındaki dengesizlik nedeniyle yatırımcılar piyasadan çekilmeye başladı.

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'nin (TOBB) datalarına nazaran, Ocak 2013'ten Ekim 2019'a kadar geçen periyotta bin 273 elektrik gücü üreten anonim şirket kapısına kilit vurdu.

Son iki yıldır, kapanan tüm anonim şirketler ortasında birinci sırada yer alan güç kesiminde adeta yaprak dökümü yaşanıyor.

HESAP ŞAŞTI

2013 yılında 56 şirket kapanırken, bu sayı toplam kapanan şirketler içerisinde yüzde 3'lük orana denk geliyordu. 2018 yılında kapanan elektrik üretim şirketi 364'e yükselirken, genel oran içindeki hisse yüzde 14.94'e çıktı. 2019 yılının birinci 10 ayında ise 289 elektrik üreticisi faaliyetini sonlandırdı. 



Kesimin plansız büyüdüğüne işaret eden güç siyasetleri uzmanı Necdet Pamir, “Konunun uzmanı olmayan çok sayıda teşebbüsçü yüksek yarar beklentisiyle dala girdi. Arz ve talep istikrarı bozuldu” dedi. Geçmişte yapılan talep iddialarının bölümü cazip kılmak için şişirildiğini söz eden Pamir, “Eş-dost girsin, para kazansın hesabı şaştı. Talepten fazla üretim olunca firmalar ziyan etmeye başladı” dedi.

TMMOB Makine Mühendisleri Odası Güç Çalışma Kümesi Lideri Oğuz Türkyılmaz ise başta güneş gücünü kullanarak lisansız elektrik üretimi yapmak üzere son yıllarda çok şirket kurulduğuna dikkat çekti.

YABANCI DA KAÇIYOR

Türkyılmaz, “Dağıtım şirketleri, kendileri de üretim yaptığı için küçük üreticilerden alım yapmak istemedi. Hesapsız kitapsız açılan şirketler de kapısına kilit vurmaya başladı” sözlerini kullandı. Bütün problemlerin talep iddialarındaki kusurdan kaynaklandığını kaydeden Türkyılmaz, “Yıllarca uyardık fakat dinletemedik. Alışveriş merkezleri ve Suriyeli sığınmacıların ki dışında talep artışı yok. Gelinen noktada yabancılar pay satıp pazardan çıkıyor, yerliler de faaliyetlerini sonlandırıyor” dedi.  

İktisattaki küçülme, endüstrideki daralma ve artırımlar nedeniyle tüketimin azalması durumunda bölümden çıkışın süreceğini söz eden Türkyılmaz şunları söyledi:  



“Elektrik, doğalgaz üzere güç kaynaklarının kesin tüketiciye kâfi, kesintisiz ve ödenebilir şartlarda sunulması gerekiyor. Bunun için güç yatırımlarının; tüketiciye, etrafa ve iktisada gereksiz yükler getirmeyecek halde yapılması lazım. Birçok şirketin kâr hırsına terk edilmiş bu sistemsiz ve plansız yapı değişmezse, bedeli halkın sırtına yüklenmeye devam edecek.”

Elektrik üretimi azaldı

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'nun geçtiğimiz günlerde yayınladığı ‘Elektrik Piyasası Dal Raporu'na nazaran, lisanslı elektrik üretimi Temmuz 2019'da geçen yılın tıpkı ayına kıyasla yüzde 3.41 azalarak 27 milyon 519 bin 126 megavatsaate geriledi. Lisanslı elektrik üretiminin yaklaşık yüzde 22'si barajlı hidroelektrik, yüzde 22'si doğalgaz, yüzde 21'i ithal kömür santrallerinden sağlanıyor.

Bu kaynakları linyit, rüzgar, akarsu, jeotermal, taş kömürü, biyokütle, asfaltit, fuel-oil ve güneş gücü santralleri izledi. Temmuz sonu prestijiyle Türkiye'nin lisanslı elektrikte şurası gücü ise geçen yılın birebir ayına nazaran yüzde 2.82 artışla 84 bin 577 megavata çıktı. Konseyi gücün yüzde 31'i doğal gaz çevrim santralleri, yüzde 24.3'ü barajlı hidroelektrik, yüzde 11.9'u da linyit santrallerinden oluştu. Şurası kapasitenin geriye kalanını başka güç kaynaklarından elektrik üreten tesisler oluşturdu.

İsmail Şahin/Sözc