yavuz sultan selim iran seferi ve caldıran savaşı

yavuz sultan selim iran seferi ve caldıran savaşı

İran Seferi

Caldıran Savaşı
Sultan Selim tahta cıktığında Osmanlı İmparatorluğu sıkıntılı bir donem yaşıyordu Bu bunalımlı donemin en buyuk nedeni doğudaki Şii Safevi Devleti olarak kabul edilmekteydi Safevi Devleti ’nin ortadan kalkmasıyla Anadolu ’daki Osmanlı egemenliği sağlamlaşacak ve doğudan gelebilecek tehditlere karşı dağlık Doğu Anadolu Osmanlı savunmasını guclendirecekti Yavuz Sultan Selim ’in bir başka amacı da doğudaki butun İslam devletlerini tek bir devlet catısı altında birleştirmekti

I Selim, Safevilerle girilebilecek bir savaşa karşı hazırlıklar ve calışmalar yaptı Şah İsmail de aynı donemde Safevilerin başında, Osmanlılara karşı bazı hazırlıklar surduruyordu

Yavuz Sultan Selim bu amaclarla, 1514 yılı baharında ordusuyla birlikte İran seferine cıkmıştır Oğlu Suleyman ’ı 50000 kişilik kuvvetle Anadolu ’da emniyet olarak bırakmıştır Osmanlı kuvvetleri, Erzincan ’dan Tebriz ’e doğru yuruyuşlerine boylece başlamıştır

Osmanlı ve Safevi ordularının ikisi de Turk ve Muslumandı Sefer cok uzun surmuş, ancak Safevi ve Osmanlı gucleri henuz karşılaşamamıştı Osmanlı ordusunda bazı gucluk ve kıtlıklar baş gostermeye başlamıştı Bu sırada, orduda seferden geri donme duşuncesinde olanlar da vardı Yaşanan bazı olayları ve dillendirilen bazı rahatsızlıkları fark eden I Selim, atına binerek askerlerine hitaben cesaret veren ve meydan okuyan bir konuşma yaptı Geri donmeye niyeti olmadığını soyleyen I Selim, askerleri kışkırtanlarla hesaplaşmayı sefer sonrasına bıraktı

Osmanlı ve Safevi ordusu Caldıran Ovası ’nda 2 Recep 92023 Ağustos 1514 tarihinde karşılaştı Osmanlı Ordusu ’nun yaya kuvvetleri daha cok olmasına karşın, Safevi Ordusunun suvarileri fazlaydı Ancak Safevi Ordusu ’nda top yoktu; buna karşın Osmanlı ’da topcu kuvvetleri bulunuyordu Kanuni doneminde hazırlanmış olan Şukrii Bitlisi ’nin Selimname adlı eserinde; Safevi askerleri, kırmızı cubuğa dolanmış sarıklar, miğfer ve zırhla; Osmanlı Ordusu ise onde tufek ve mızraklı dort yeniceriyle zırhsız ve miğfersiz olarak resmedilmiştir 24 Ağustos ’ta gercekleşen savaşta Osmanlı kuvvetleri zafer kazanırken, Safevi ’ler bozguna uğramıştır Savaşın kazanılmasında Osmanlı ordusunda ateşli silahların olması belileyici olmuştur Bu durum Safevilerle surekli mucadele halinde olan Ozbeklerin de menfaatlerine olmuştur Zaten daha once Ozbekler ile Osmanlılar arasında siyasi ilişkiler guclenmiş ve ortak duşman Safevilere karşı muttefiklik kurulmuştu

Muharebe, Osmanlıların lehine sonuclandı Muharebede yaralanan ve atından duşen Şah İsmail, askerlerinden birinin atını ona vermesi ile savaş alanından kactı I Selim yoluna devam ederek Tebriz ’e girdi, bu olayı muteakip şehirdeki bircok sanatcı ve ilim adamı İstanbul ’a gonderildi Yaşadığı ağır yenilginin ardından Şah İsmail eski saygınlığını yitirdi Bu sayede Doğu Anadolu ’da Osmanlılar icin bir tehlike kalmadı Caldıran Zaferi ’nden sonra, Erzincan, Bayburt kesin olarak Osmanlı hakimiyetine gecti

15 Eylul 1514 ’te Tebriz ’den Karabağ ’a hareket eden Yavuz kışı orada gecirip, baharda İran ’ı tumuyle almayı amaclasa da şartlar musait olmadığı icin Amasya ’ya gitmişti Bundan once Nahcivan ’da iken askerlerin bazı koy evlerini yakmalarını vesile ederek, askeri kontrol etmede ihmalkar oldukları soylemişti Bu nedenden oturu veziriazam Hersekzade Ahmed Paşa ve ikinci vezir Dukakinoğlu Ahmet Paşa azledildi

Kışı Amasya ’da geciren Sultan Selim, ilkbaharda tekrar İran seferine cıkacağı icin top ve cephaneyi Şarkı Karahisar ’da bırakmıştır Selim, Amasya ’da oturduğu sırada Dukakinoğlu Ahmed Paşa ’yı veziriazam ve defterdar; Piri Mehmed Paşa ’yı da ucuncu vezir ilan etti Ancak Dukakinoğlu ’nun veziriazam olmasından 2 ay sonra, yine devlet adamlarının kışkırtmasıyla Muharrem 921Şubat 1515 tarihinde yeniceri ayaklanması oldu Bunun uzerine Yavuz Sultan Selim ayaklanma sebebini araştırmış, sonucta askeri ayaklanmaya teşvik ettiği ve ayrıca Dulkadiroğlu ’yla ittifakı olup mektuplaştığı anlaşılan Sadrazam Dukakinoğlu Ahmet Paşa idam edilmiştir Bu olay uzerine Selim bir sure veziriazamlığa kimseyi tayin etmemiştir

Yavuz Sultan Selim, askerin vaziyeti sebebiyle İran uzerine tekrar sefer yapılamayacağından, emniyet sağlamak amacıyla doğu ve guney sınırlarına ait bazı yerleri ele gecirilmesi gerektiğine karar verdi

Doğu ve guney sınırılarındaki onemli kale ve şehirlerin fethi
Sultan Selim oncelikle Kemah kalesini de alarak işe başlamıştır Ardından İran Seferi sırasında, Şah ’a karşı savaşa katılması istenen, buna karşın Safevi ve Mısır Memluklerine yardımda bulunan, ayrıca kendisine bağlı bazı aşiret reisleri de Osmanlı zahire kollarını vurduran Dulkadiroğlu Alauddevle ’nin uzerine gidilmesine karar vermiştir Dulkadiroğulları Beyliği ’nin uzerine Şehsuvaroğlu Ali Bey yollanmış, 12 Haziran 1515 ’de kazanılan Turnadağ zaferi ile de beylik toprakları Osmanlı ’ya gecmiştir

Safevi Devleti ’nin batı sınırındaki şehir ve kalelerden en onemlilerinden biri olan Diyarbakır ’ın da alınmasına karar veren Sultan Selim, Osmanlı Devleti ’ne gelmiş olan bilimadamı İdrisi Bitlisi vasıtasıyla bu şehri sulh yoluyla almaya calışmış ve bunda da başarılı olmuştur Diğer taraftan yine İdrisi Bitlisi ’nin yardımıyla Mardin de Osmanlı topraklarına katılmıştır Boylelikle Urmiye, İtak, İmadiye, Siirt, Eğil, Hasankeyf, Palu, Bitlis, Hizran, Meyyafarikin ve Cizre; Osmanlı hakimiyetine girmiştir Bu tarihlerde Memluk Devletine tabi olan Ramazanoğulları Beyliği ’nin başında Mahmud Bey bulunuyordu Bu zaferlerden sonra Osmanlı ’yla yakınlaşan Mahmud Bey ’i Memluk Devleti azletmiş, bunun uzerine Mahmud Bey de Yavuz Sultan Selim ’e tabiiyetini resmen arzetmiştir Ramazanoğulları Beyliği kendiliğinden teslim olup Osmanlı ’ya tabii olmasıyla Anadolu ’da birlik sağlanmıştır