Yaz, açık hava, keneler

Kene aracılığıyla bulaşan illetler arasında coğrafi dağılımı en geniş olan hastalık; KKKA’dir. (Kırım Kongo Kanamalı Ateşi)

800 den çokça kene çeşidi var, bunlardan 30 kadarı hastalık taşır.

KKKA ile ilgili olgular, Türkiye’de birinci sefer 2002-2003 bahar ve yaz aylarında görüldü ve Kelkit vadisi denilen kesimde; Tokat, Samsun, Yozgat, Sivas,Çorum ve etrafında daha çok görüldü.

Gelgelelim, coğrafi dağılımı genişledi.

Zira hem kenetransfer olan bir hayvan hem de ekolojik istikrar bozulduğunda odaklar genişliyor.

Keneler, daha çok otlak, çalı, su kenarları, gür otların bulunduğu kırsal ortamlarda ve orman kuytularında bulunuyor.

Gelgelelim kent parkları yahut mesken bahçelerinde bulunma ihtimali de, bu biçimde olgu bildirimi de yok.

EVCİL HAYVANLARINIZDAKİ KENELER İLE DE MÜNASEBETI YOK..

Mayıs- Eylül: arası kene hareketlenmesinin beklenildiği mevsim, en sık karşılaşıldığı aylar ise Haziran, Temmuz..

İç Anadolu’nun kuzeyi, Orta Karadeniz ve Şark Anadolu’nun kuzeyinde ağırlaşmaktadır. >1000 mt. yüksekliklerde bulunuyor.

Olgular; kene varlığı ve kesimli arazi yapısı ile yakından bağlı; orman içi açıklıklar ve orman kenarındaki tarım yerleri riskli nahiyeler. İşlenmeyen tarım yerleri riskli kesimlerin oluşumuna yol açıyor.

İstanbul, İzmir, Antalya, Balıkesir hiç vaka bulunmayan vilayetler, Ankara’da çok düşük.

”KKKA kişilere kene ısırması, kenenin ezilmesi, bulaşmış kişi yahut hayvanın kan, vücut likitleri yahut ile temas ederek
bulaşıyor.

Tarım, hayvancılıkla uğraşanlar, deri endüstrinde çalışanlar..

Kentte yaşayan kişilere en kıymetli bulaşma yolu ise piknik, kamp, bisiklet, tırmanma üzere açık havada yapılan gezme-eğlenme aktiviteleri..

Korunmanın en yeterli yollarından birinin insan-kenetemasının önlenmesi.

Kene temas riski yüksek olan uzun müddetli açık hava aktiflikleri için keneye de tesirli olan böcek ilaçları var onları kullanmak gerek.

Vücuda ve giysilere de sürülebilen bu ilaçların, çok ziyade kullanmayacakları için bir zararı olmaz.

Kullanılacak ilaçların içinde -DEET yani “dietiltoluamid” olmalı.

DEET İçeriği %50’nin üzerindeyse gün uzunluğu korur, daha düşük ise 4-6 saatte bir tekrarlanamalı.

DEET içeriği yüksek olanlar gebe ve çocuklarda kullanılmamalı.

Giysi üzerinden kullanılacak ilaçlar da var-özellikle hayvancılık yapanlar ve tarım çalışanları için-onun içinde de PERMETRİN olmalı.

Bitkisel olan kovuculardan ise “limon okaliptüsü”ndan hazırlananlar hamidir.

Bunun yanında, çimlere basarken ve kırsal yerlerde bulunurken bilhassa ayak bacak nahiyesinin gizli olması gerekiyor. Zira keneler zıplamıyor yüzeyle yakın temas halinde vücuda geçiyor.

Piknik dönüşü kesinlikle vücudun bir ayna önünde denetim edilmesi.

Bilhassa koltuk altları , kulak etrafı, kemer yeri, diz gerileri kasıklar, saç üzere yerlerin gözden kaçırılma ihtmali yüksek..

Bene benzeyen küçük siyah noktasal siyahlıklar olarak görülür.

Keneninhemen oradan uzaklaştırılması gerekiyor. Birinci 6-12 saatte çıkarılması değerli . Mümkünse kene ezilmeden ve kırılmadan bir pensle sağa sola oynatarak çivi üzere çıkarılması gerekiyor.

Ancak , bir peçete yardımı ile çıplak elle temas etmeden kenenin bir an evvel uzaklaştırılması değerli.

Kenenin üzerine asla alkol, sabun üzere kimyasallar sıkılmamalı ve sürülmemeli.

Hastalık hayvanlarda belirti göstermeden seyrettiğinden illetin sık olarak görüldüğü ortamlarda bulunan hayvanlar sağlıklı görünse bile illeti bulaştırabilirler. Bu sebeple hayvanların kanlarına, vücut sıvılarına yahut dokularına çıplak el ile temas edilmemelidir.

Kene temaslı müracaatların bir kısmı köpek ve kediden gelen ve hastalık bulaştırmayanlar.

Ayrıyeten, hastalık taşıyan keneler için de her kene teması KKKA ile sonlanmıyor.

Kenekan emdiyse ağzında bulunan tükürüğü kanınıza bulaştırdığı için bulaş gerçekleşmiş oluyor.

Kuluçka mühleti; kene ısırması sonrası,1-3 gün (en ziyade: 9 gün ), direkt kan ve vücut likitleri ile temasta daha uzun olup ortalama 5-6 gündür.

KKKA , kuluçka devri sonrası ani başlayan ateş, baş ağrısı, kırıklık, halsizlik ve yaygın kas ağrıları ile grip üzere seyreden bir tabloya neden olur. Ayrıyeten bulantı,ishal, gözlerde kızarma, ışık hassasiyeti üzere bulgular. Bu devir ortalama 3 gündür.

Bu “kanama öncesi dönem” i takiben, kanamalar, ciltte dökü ile karakterize “kanama” periyodu başlar.

Yüzde, gözlerde kızarma, kollarda, bacaklarda morarma, burun kanaması ,mide kanaması,idrarda kan üzere bulgular gelişebilmektedir.

Bu periyotta, sarılık,beyin iltihabı,karaciğer yetmezliği teneffüs yetmezliği ve böbrek yetmezliği gelişebilir.

Hastalar ekseriyetle 10 gün civarında hastanede izlenmek zorundadır.

Nekahat devri 10-20 gün civarındadır.

Vefat daha çok illetin 2.haftasında gelişmektedir.

İklim değişikliği, vektörlerin taşıyıcısı olan birçok göçmen kuş tipinin beslenme ve göç tarihinde değişikliklere neden olmaktadır.

Türkiye’de riskli 22 vilayet belirlendi.

Bu bölgeler: Gümüşhane, Tokat, Bayburt, Yozgat, Erzincan, Erzurum, Çorum, Sivas, Amasya, Tunceli, Bingöl, Çankırı, Giresun, Kırşehir, Artvin, Kastamonu, Kars, Samsun, Ordu, Muş, Kırklareli, Bilecik..

Ekolojik değişiklikler coğrafi dağılımını genişletmesine yol açmaktadır.

Evcil hayvanların periyodik ilaçlanması ,bahçe ilaçlaması..