Yaz Aylarında Yeni Zamlar Kapıda: Süt Krizi Büyüyor

Perakende süt ve süt eserleri fiyatlarına nisan sonu, mayıs başı prestijiyle bir artırım daha geldi. Süt üreticisi litresini 8 liraya mal ettiği bir litre sütü 5,70 TL'den ziyanına satarken, marketlerdeki bir litre sütün fiyatı 16 liraya çıktı.




Sözcü'den Gamze Bal'ın haberine nazaran, süt ve süt eserlerinin fiyatları her geçen gün ulaşılabilir düzeylerden uzaklaşıyor.

Bir litre sütü yaklaşık 8 liraya mal edip 5.70 TL’den satan üreticinin ziyanı her geçen gün büyürken, marketlerde satılan bir litre sütün fiyatı uçuk fiyatlara ulaştı.

Perakende süt ve süt eserleri fiyatlarına nisan sonu, mayıs başı prestijiyle bir zam daha geldi.

Son gelen artırımlarla birlikte marketlerde satılan yaygın markalı bir litre tam yağlı sütün fiyatı 15,95 TL’ye kadar çıktı. Sene başında 8 lira olan yaygın markalı bir litre yarım yağlı süt fiyatı ise 12 liraya ulaştı.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgileri de süt ve süt eserlerinin son bir yılda yüzde 40 ila yüzde 54 aralığında zamlandığını ortaya koydu.



Ülke genelinde ortalama bir litre süt fiyatlarının 2021 Mart’ta 6,2 TL iken 2022 Mart’ta 9,1 TL’ye çıktığını ortaya koyan TÜİK bilgileri bile, 40 liradan aşağı bir kilo peynir bulunmadığını gösteriyor.

Buna nazaran, 2022 Mart’ta bir evvelki yılın tıpkı ayına nazaran kaşar peyniri fiyatları yüzde 40,4 zamlanarak 70,2 TL’ye, krem peynir yüzde 43,8 zamlanarak 51,4 TL’ye ve beyaz peynir de yüzde 54 zamlanarak 44,4 TL’ye çıktı.

Ancak bunlar ülke genelindeki ortalama fiyatlar… Marketlerdeki peynir fiyatları ise TÜİK’teki ortalama fiyatların neredeyse iki katı düzeyinde.

Üreticiye yapılan çiğ süt artırımı sanayiciye yaradı



Süt ve süt eserlerinde yapılan kelam konusu artırımlar, 2018 Ağustos’taki kur krizinden bu yana çok kısa aralıklarla, tedrici olarak devam ediyor.

O dönemki kur krizinin maliyetlerde yarattığı artış sonrası, bir litre kutu sütün fiyatı 3,75 TL’den 5,95 TL’ye çıkmıştı. Market markalı sütlerin fiyatı ise o periyot 2.50-2.75 TL’den 3.75 TL’ye yükselmişti.

Kademeli bir formda daima artan süt fiyatlarının 10 lirayı aşması ise, 2021 Aralık’ta üreticinin sattığı çiğ süt fiyatlarına yapılan artışlarla oldu. Fakat, sattığı bir litre sütle bir kilo yem alamaz duruma gelen üreticiyi rahatlatmak gayesiyle çiğ sütte yapılan bu artışlar, ne çiftçiye ne tüketiciye yaradı.

O periyot çiğ süt artırımlarını olumlu karşılayan üretici, sonraki güne yem fiyatlarına yapılan artırımlarla uyanınca, çiğ süt fiyatlarındaki artış manasını yitirdi. Lakin endüstrici, maliyetlerinin değerli bir kalemini oluşturan çiğ sütteki bu artış sonrası sattığı süt fiyatlarını artırdı ve vatandaş 2021 Aralık’ta bir hafta içinde iki sefer süt artırımına maruz kaldı.

Üreticinin sattığı süt başına ettiği zararın büyümesi üzerine çiğ süte yapılan bir başka artış da nisan ayında geldi. 1 Nisan’dan itibaren çiğ süt fiyatları 5,70 TL’ye çıktı. Bu da perakende süt fiyatlarının 16 liraya kadar yükselmesindeki en değerli sebeplerden biri oldu.

Yaz aylarında önemli artırımlar görülebilir



Ancak gelinen noktada, çiğ süte yapılan artırımların sırf sanayiciye yaradığını kaydeden üreticiler, süt yem paritesinin teğin altında 0,87 olduğunu, yani bir kilo süt satarak bir kilo yem alamadıklarını, tıpkı formda et yem paritesinin de üreticinin aleyhine olduğunu vurguluyor.

Zarar ettiği için devayı hayvanlarını kısma göndermekte bulan üreticiler, daha fazla hayvanın kesite gitmesine müsaade edilmemesini, Ulusal Süt Konseyi’nin (USK) süt fiyatlarını bir an evvel açıklamasını talep ediyor.

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Lideri Şemsi Bayraktar, dün bu bahiste yaptığı açıklamada şu ikazda bulunmuştu:

“Besi hayvancılığında da et yem paritesi 15,25 ile üreticinin aleyhine. Üretici bir kilo karkas et sattığında en az 20 kilo yem alabilmelidir. Bu pariteye nazaran 87 lira olan karkas et fiyatının 110 lira civarında olması gerekir. Burada dikkat edilmesi gereken süt işletmeleri küçüldüğü için besi üreticisi hayvan bulmakta zahmet çekecektir. Üretimin sağlanması noktasında önlem alınmadığı takdirde yaz aylarında et ve süt eserlerinde önemli fiyat artışları görebiliriz.”