Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Yazılı Edebiyatın türleri nelerdir
Yazılmış Edebiyat hakkında data
Yazılı Edebiyat, Türkler aralarında yazının kullanıldığı devirlerde başlayan bir edebiyattır Eldeki en eski ürünler 5 ve 6 yüzyıllarda yazıldığı varsayım edilen Yenisey Krıgızlarına ait balbal adı verilen mezar taşlarıdır Fakat bu yazıtlr, adlar ve birkaç sözcükten oluşan Türkçe sözlerden ibarettir Bu yazıtlardaki alfabe daha sonraki dönemlerde kullanılan GökTürk alfabesine kadar ilkel bir nitelik taşır
Yazılı edebiyata ait en kayda değer örnekler 8yüzyılda dikilen ve günümüze değin ulaşan GökTürk Kitabeleridir Bu yazıtlara bugün Moğolistanda yer alan GökTürk Kitabeleri, Orhun Irmağının eski yatağı üstünde bulunduğu için Orhun Yazıtları (AnıtlarıKitabeleri) denmiştir GökTürk Kitabeleride Yenisey Yazıtları gibi dikili taşlar üstüne GökTürk alfabesiyle yazılmıştır
Yazıtlarda Doğu GökTürklerin tarihinden, komşularıyla olan ilişkilerinden savaşlarından ve yönetiminden laf etmektedir Canlı bir söylev dili ve üslubu vardır Bu yazıtlar, Türk dili tarihi açısından manâlı doküman niteliği taşır
1) Göktürk (Orhun) Yazıtları (VIII yy): Bunlarda Çinlilere karşısında özgürlük savaşı yapan, Türk bütünlüğünü kalkındırmak için içte ve dışta svaşan Göktürklerin hikayesi anlatılır Bu abideler 38 harfli olan Göktürk alfabesiyle yazılmıştır Bunlardan en önemli olanları üç tanedir
a) Bilge (Vezir) Tonyukuk Yazıtı (720725): Dört bakana vezirlik etmiş olan Tonyukuk göre yazılmıştır Daha çok Çinlilerle yapılan savşlar anlatılmaktadır
b) Kül Tigin Yazıtı (732): Göktürk hakanı olan Bilge Kağan kardeşi Kül Tigin'in ölümü üstüne bu abideyi dikmiştir
c) Bilge Kağan Yazıtı (735): Göktürk hakanı olan Bilge Kağan'ın ölümünden sonradan yazdırılmış birabidedir Son iki yazar daha çok dönemin olaylarından , törelerinden ve Bilge Kağanın ulusuna dilediği iyi dileklerden söz eder
* Türkadının geçtiği birincil yazılı doküman ve Türk edebiyatının birincil yazılı örnekleri olan Göktürk abidelerindeki yazılar Prof Thomsen ve Radloff göre okunmuştur
2) Uygur Dönemi Eserleri: Göktürk devletinin yıkılmasından sonradan kurulan Uygur hanlıklarından kalma eserlerdir Daha çok Buddha ve Mani dininin esaslarını anlatan metinlerdir Bunlar Turfan yöresinde yapılan kazılarda ortaya çıkarılmıştır Uygurların kağıda kitap basma tekniğini bildikleri anlaşılmaktadır Dönemden kalma birçok hikayenin yanında kökünçdenilen bir cins ilkel tiyatro eserleri de vardır Uygurlar bu eserleri 14 harfli Uygur alfabesiyle yazmışlardır *
Yazılmış Edebiyat hakkında data
Yazılı Edebiyat, Türkler aralarında yazının kullanıldığı devirlerde başlayan bir edebiyattır Eldeki en eski ürünler 5 ve 6 yüzyıllarda yazıldığı varsayım edilen Yenisey Krıgızlarına ait balbal adı verilen mezar taşlarıdır Fakat bu yazıtlr, adlar ve birkaç sözcükten oluşan Türkçe sözlerden ibarettir Bu yazıtlardaki alfabe daha sonraki dönemlerde kullanılan GökTürk alfabesine kadar ilkel bir nitelik taşır
Yazılı edebiyata ait en kayda değer örnekler 8yüzyılda dikilen ve günümüze değin ulaşan GökTürk Kitabeleridir Bu yazıtlara bugün Moğolistanda yer alan GökTürk Kitabeleri, Orhun Irmağının eski yatağı üstünde bulunduğu için Orhun Yazıtları (AnıtlarıKitabeleri) denmiştir GökTürk Kitabeleride Yenisey Yazıtları gibi dikili taşlar üstüne GökTürk alfabesiyle yazılmıştır
Yazıtlarda Doğu GökTürklerin tarihinden, komşularıyla olan ilişkilerinden savaşlarından ve yönetiminden laf etmektedir Canlı bir söylev dili ve üslubu vardır Bu yazıtlar, Türk dili tarihi açısından manâlı doküman niteliği taşır
1) Göktürk (Orhun) Yazıtları (VIII yy): Bunlarda Çinlilere karşısında özgürlük savaşı yapan, Türk bütünlüğünü kalkındırmak için içte ve dışta svaşan Göktürklerin hikayesi anlatılır Bu abideler 38 harfli olan Göktürk alfabesiyle yazılmıştır Bunlardan en önemli olanları üç tanedir
a) Bilge (Vezir) Tonyukuk Yazıtı (720725): Dört bakana vezirlik etmiş olan Tonyukuk göre yazılmıştır Daha çok Çinlilerle yapılan savşlar anlatılmaktadır
b) Kül Tigin Yazıtı (732): Göktürk hakanı olan Bilge Kağan kardeşi Kül Tigin'in ölümü üstüne bu abideyi dikmiştir
c) Bilge Kağan Yazıtı (735): Göktürk hakanı olan Bilge Kağan'ın ölümünden sonradan yazdırılmış birabidedir Son iki yazar daha çok dönemin olaylarından , törelerinden ve Bilge Kağanın ulusuna dilediği iyi dileklerden söz eder
* Türkadının geçtiği birincil yazılı doküman ve Türk edebiyatının birincil yazılı örnekleri olan Göktürk abidelerindeki yazılar Prof Thomsen ve Radloff göre okunmuştur
2) Uygur Dönemi Eserleri: Göktürk devletinin yıkılmasından sonradan kurulan Uygur hanlıklarından kalma eserlerdir Daha çok Buddha ve Mani dininin esaslarını anlatan metinlerdir Bunlar Turfan yöresinde yapılan kazılarda ortaya çıkarılmıştır Uygurların kağıda kitap basma tekniğini bildikleri anlaşılmaktadır Dönemden kalma birçok hikayenin yanında kökünçdenilen bir cins ilkel tiyatro eserleri de vardır Uygurlar bu eserleri 14 harfli Uygur alfabesiyle yazmışlardır *
