Yeme bozuklukları hakkında

Genç kızların kültür değişimine bağlı olarak sıhhatsiz vücut tartısına ulaşma istemleri duyusal faktörlerin yanında önemli hastalık tetikleyicisi Aneroksia nervoza (açlık hastalığı), binge feeding (çılgınca yemek yeme) yahut bulimia nervoza denilen ruhsal yeme davranış bozukluğu
en sık görülenleridir.

Bu illetlerin temel sorunu algılamada olan kıymetli eksikliktir. Tedavinin zayıflığı ya gecikmesi halinde, yeme bozuklukları ağır beslenme bozukluklarına neden olur. Unutulmaması gereken en değerli nokta; bu davranış bozukluklarında iştah kaybı katiyen yoktur.

Anoreksiya nervoza ekseriyetle genç hatunları etkileyen bir yeme bozukluğudur. Anoreksiyalı kişilerde kilo alma ve vücut biçimlerinin denetimini kaybetmeye karşı çok şiddetli bir endişe vardır. Ehliyetsiz beslenme fizikî ve ruhsal dertlere neden olacağından, anoreksiya mümkün olan en kısa müddette tedavi edilmelidir.

Anoreksiya nervoza umumiyetle 15-25 yaş arasında görülse de, 10 yaşa kadar çocuklarda ve yaşlılarda da görülebilir. Anoreksiya olgularının %90’ı hatundur gelgelelim anoreksiya erkekleri de etkileyebilir. Anoreksiyanın ne kadar yaygın olduğunu iddia etmek zordur lakin anketler genç kızlarda (15-25 yaş arası) %1’lik orantısında bu illetin olduğunu iddia etmektedir.

Anoreksiyanın en besbelli fizikî belirtisi az ölçüde besin alımına bağlı olarak gelişen kilo kaybıdır. Anoreksiyalı evlatlar kilo alabilmekle birlikte, bu yaşıtlarına kıyasla daha azdır.

Sair belirtiler arasında mide ağrıları, kabızlık yahut ishal; baygınlık yahut baş dönmeleri; kuru, sertleşmiş yahut solgun cilt; saçlarda incelmeler, kırılmalar ve dökülmeler; daima kusma sırasında mideden gelen asit nedeniyle çürüyen diş minesinden kaynaklanan diş sıhhati problemleri; uykusuzluk ve yorgunluk sayılabilir. Anoreksiyalı bayanların birçoklarında adet kanamaları da kesilir.

Çocuklarda ve birinci gençlik çağındaki bireylerde ergenliği geciktirebilir ve fizikî gelişmelerinde meselelere neden olabilir. Anoreksiya kişilik ve davranışlarda da değişikliklere neden olabilir.

Anoreksiyalı hasta kilo almaktan çok ağır halde korkar ve kendi vücut biçimi algısı da bozulmuştur – alışılagelmiş, sağlıklı vücut tartısı kendisini gergin ve paniklemiş hissetmesine neden olabilir. Bu hastalar depresif, dışa dönük yahut huzursuz hissedebilir; ruh hallerinde değişimler yaşayabilir, sıradan günlük aktivitelerine olan ilgilerini kaybedebilir, çok egzersiz yapabilir, bâtın kapalı kusmaya yahut müshil ya da iştah bastırıcı yahut idrar söktürücü ilaçlar kullanmaya başlayabilirler.

Anoreksiya nervozanın gerçek nedeni kesin olarak bilinmemektedir. Büyük ihtimalle birden ziyade biyolojik ve içtimaî faktörün kombinasyonundan meydana gelen karmaşık bir hastalıktır.

Bu faktörler arasında şunlar sayılabilir: Cinsî cepheden cazip olabilmek için zayıf olmak gerektiği yanındaki çevre pres, aile geçmişi (genetik), kişilik tipi ve aile alakaları. Araştırmalar gerilim, güç deneyimler atlatmak ve cinsî manada büyüyor olmanın getirdiği baş karışıklığının da anoreksiyayı tetikleyebildiğini göstermiştir.

Anoreksiyalı hasta ekseriyetle uzunluğu ve yaşının gerektirdiği alışılagelmiş kilodan %15 daha zayıftır. Hem fizikî hem de ruhsal etmenler kıymetlendirilerek tanı konur.

Bu kıymetlendirme kapsamında kiloya, yiyeceklere, beslenmeye ve vücut görünümüne karşı olan durum da incelenebilir.

Anoreksiya önemli ve karmaşık bir hastalıktır ve umumide kompetan tabiplerce tedavi gerektirir. Tedavi umumiyetle hastanede ve ayakta tedavi biçimindedir.

Hedef kişinin kilo almasını sağlamak, sağlıklı yeme alışkanlıklarını geri kazandırmak ve yiyecekler, kilo ve vücut görünümüne ait oluşmuş yanlış yargıları gidermektir.

Umumiyetle bilişsel davranışçı terapi (BDT) üzere ruhsal tedaviler de önerilir. Destek ve tavsiye vermek üzere yeme bozukluğuna ait eksper yardım hatları mevcuttur. Bazen, anoreksiyalı kişi hastaneye yatırılmasını gerektirecek kadar zayıflamış olur. Bu durumda, kişinin azık ve likit alımını hastane düzenler. Anoreksiya nervoza sonucu meydana gelen öbür marazlar için de ilaç tedavisi gerekebilir. Birtakım durumlarda antidepresan ilaç tasarrufu da önerilebilir.

Anoreksiyalı bayanların gebe kalma ihtimali daha düşüktür ve gebe kaldıklarında da prematüre yahut zayıf bebekler doğurma olasılıkları yüksektir. Ergenlik çağı öncesinde yahut sırasında anoreksiya geçirenlerde, ergenliğin getirdiği birtakım fizikî değişiklikler geç görülebilir ve bu da zayıf büyümeye neden olabilir.

Anoreksiyali hastaların hayatlarının ileri devirlerinde osteoporoza (kırılgan kemik) yakalanma riski daha yüksektir. Başkaca anoreksiya kalp kası da dâhil olmak üzere kasların güç kaybetmesine neden olarak ileride kalp bunalımı geçirme riskini de artırmaktadır.

Umumide karbonhidratlı besinleri terk eder, düşük kuvvetli, su içeriği yüksek, hacimli besinleri ve bol bol meyveyi tercih ederler.

Kişi ağrılarından bile zevk alır. Zira bu durum onun besinlere karşı koyabilme ve kendi vücudunu denetim edebilmesinin bir göstergesidir. Birinci başlarda hissedilen açlık, yaklaşık bir yıl içerisinde azalır ve kaybolur.

Başlangıçta aç kalamayan birey bir şeyler bölge, pişman olur, isteyerek kusmaya başlar. Laksatif ve diüretik (idrar söktürücü ilaçlar) alırlar.

Bilinci; yemekler, yemek pişirme ile ilgilidir. Yemek kitaplarını okur, besinlerin kuvvet pahalarını öğrenir. Diğerleri için hoş yemekler yapar, fakat kendisi yemez.

Hastanın vücut yükünün düzeltilmesi, olağan yemek yeme alışkanlığının kazandırılması, zayıflamaya çalışmasının engellenmesi, inancının ve bireyselliğinin sağlanması esastır. Fizikî komplikasyonların ve psikiyatrik semptomların tedavi edilmesi, marazın tekrarlamasının önlenmesi temel hedeftir gelgelelim %50 ihtimalle tekrar görülür.

Yatak istirahatı, tüple beslenme, damar içi beslenme, psikoterapi, ilaç tedavisi, davranış değişikliği tedavisi, kâfi ve istikrarlı diyet tedavisi ile detaylı bir diyet eğitimi gereklidir.

Psikiyatrist + Diyetisyen + Tabip ekip halinde çalışmalıdır.

Gizlice kusabilir, yiyecekleri çöpe atabilir, saklayabilir. Ziyaretçilerden laksatif alıp kullanabilir. Ölçüsüz su içerek kusmayı provoke edebilir.

Karbonhidratlı besinleri yememek için pazarlık yapar, düşük güçlü besinleri seçer.

Haddinden fazla egzersiz yapar.

Tartım öncesi çokça likit alır.

Elbiselerinin altına yük saklar.

Kat kat giyinir.

İsteyerek kabız olur.

Bu nedenle hastanın ne vakit tartılacağını bilmemesi gerekir. En düzgün ilacın yemek olduğu, 3 öğün sistemli beslenmesi gerektiği anlatılmalıdır.

Aneroksia Nervozalı Kimseler:

Aç olduklarını inkar ederler.

Yemeği reddeder. Örneğin 1 tabak içerisine 1 adet nohut adedini koyar çatal ve bıçakla ikiye bölüp mahal ve doyduğunu söyler.

Kısa müddette yemek yememeye bağlı çok tartı kaybederler.

Inançsız, huysuz, depresif ve hiperaktif olurlar.

Besinlerin kuvvet pahaları, şişmanlıkla ilgili hususları ezbere bilirler.

Zayıflarlar, lakin kendilerini hala şişman görürler.

Çok ağır egzersiz yaparlar. Örneğin o sıhhatsiz vücutlarına karşın daima yürür, meskende sandalye yüzü görmezler.

Kabızlık baş düşmanlarıdır, adet periyodundan kesilirler.

Karşı cinse karşı birçoklarında ilgisizlik vardır.

Kollarda ve yüzde ince tüyler oluşur.

Kusma tipik belirtisidir. Gelgelelim birlikte yaşayan aileye kustuğunu aşikâr etmemek için elinden gelen her şeyi yaparlar. Kustukları lakin klozetin iç kapaklarına sıçrayan taneciklerden ve kesif kokudan anlaşılır. Ya da dişlerinin çürümesinden.

Bulimia Nervozalı Bireyler:

Bâtın yemek yiyicilerdir.

Yemekten sonra banyo, tuvalete giderek yediklerini çıkartırlar.

Bazen çok kilolu bazen de zayıf olurlar. Vücut tartıları çok sık değişir.

Yemek yedikten sonra mahcup olup depresyona girerler.

Paratroid (kulak altında bulunan) bezleri şişkin olur.

Çoğunlukla alkol ve ilaç kullanırlar.

Kusma ile oluşan asit diş minelerine zarar verir.

Adet periyotları sistemsiz seyreder.

Ne Yapmalı, Bu Probleme Nasıl Yaklaşmalı?

Kişi şayet bu tip beslenme bozukluğu hissediyorsa hiç beklememeli. Tıbbi, ruhsal ve beslenme konsültasyonu içeren kombine tedavi için ailece sıhhat kuruluşuna başvurmalıdır. Tedavi için dirence, uzun soluklu bir tedavi sürecine, şayet geç kalınmışsa oluşmuş zararları öğrenmeye hazır olunmalıdır. Tedavi birkaç aydan birkaç yıla kadar sürebilir. Yeme bozukluklarının belirtileri ve davranış hali basitçe geçmez. Lakin yanlışsız ekip ve güzel bir yardımla düzgünleşme bahtı yakalanabilir.

Bunun üzere olumsuz vücut imajı kuşkusunda bulunan ergen bireylerin kesinlikle beslenme eksperine gidip vücut yüklerinin sağlıklı maksatlar içerisinde olup olmadığı hakkında haber alması, şayet kilo fazlalığı varsa büyüme ve gelişme faktörlerini engellemeyecek halde sağlıklı beslenme programı ile inançlı kilo kaybına başlamaları yemek yeme bozukluklarının görülmesini ketler. Bunun için sağlıklı beslenme unsurlarından muhakkak taviz verilmemesi gerekmektedir.