Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Yazıyı okumaya başlamadan evvel biraz durup aşağıdaki soruların üzerine düşünmenizi istiyorum.
-
Yemek senin için ne demek ? -
Hangi durumlarda hangi yiyecekleri tüketiyorsun ? -
Bu yiyecekler sende hangi hislere karşılık geliyor olabilir? -
Bebekliğinde, annenle yahut bakım vereninle inançlı ve sağlıklı bir bağ kurulduğunu düşünüyor musun? -
Çocukken ve ergenlikte seni zorlayan durumlar oldu mu ? Olduysa, bunun şu anki hayatına tesirleri neler olabilir? -
Gerilimli durumlarla karşılaştığında baş etme yolların neler ? -
Beslenme alışkanlıkları açısından nasıl bir ailede yetiştin ? -
Kendinle olan alakanı nasıl tanımlarsın?
Sıhhatsiz ve fazla yeme alışkanlığımız sonucu, yalnızca fazla kilolar olmaz. Yediğimiz yiyecekler mide, bağırsak, safra kesesi rahatsızlıklarına neden olur; tansiyon ve kalp hastalıkları, diyabet riskini arttırır ve daha birçok rahatsızlığa davetiye çıkartır.
Bunları bildiğimiz halde neden kendimizi gereksinimimiz olmayan vakitlerde, gereksinimimiz olmayan ölçülerde yemekten alıkoyamıyoruz ?
Karşılık : Yeme davranışı, yalnızca acıkmamız sonucu oluşan bedensel gereksinimimizi karşılamak değil; zihinsel, duygusal ve toplumsal boyutu olan daha kompleks bir durumdur.
Bu sebeple, sağlıklı yeme alışkanlığını şahsa kazandırabilmek için, daha bütünsel bir yaklaşımla mevzuyu ele almak gerekiyor. Yani kişinin omurundaki yemeğin manasına, şimdiye kadar getirmiş olduğu öğrenmelere, zihnindeki yemeğe dair kodlamalara ve yemek yemenin bireyde ortaya çıkardığı hislere bakarak, toplumsal hayatını da bu bilgilerin ışığında tekrar düzenlemek gerekiyor. Aksi halde verilen beslenme listeleri ve öbür müdahaleler, yalnızca dışarıdan içeriye bir değişimi teşvik etmiş olup, alttaki çözülmemiş ruhsal dinamiklerin tesiriyle kişinin tekrar başladığı yere dönmesi demek oluyor.
Çok kararlı başlasak da içten içe başaramayacağımızı hissettiğimiz, pazartesi başlayıp hafta sonuna kadar bile gelemediğimiz, yapılan ikramlara karşı koyamama sonucu bozduğumuz diyetler; yazın verilip kışın alınan kilolar; cips, tatlı, hamur işi, vb… gördüğümüzde kendimizi kaybedişimiz, onlar yokken hayatın tadı tuzu yokmuş üzere hissetmemiz ve güya istediğimiz forma hiç kavuşamayacakmışız üzere bir karamsarlığa düşmemiz tam da bu sebepten !
Bunlar size tanıdık geliyor mu ?
Haydi o vakit, kıssa nasıl başladı, nasıl gelişti biraz ona bakalım !
İnsan dünyaya birinci geldiğinde, dünyayla olan teması yemek ve bakım verenin ilgisi, yakınlığı üzerindendir. Bunun üzerinden itimadı ve sevgiyi tecrübeler. Şayet bu mevzuda bir sorun yaşanırsa kişi inanç ve sevgi noktasında bir eksiklik hissederse ki, burada çok hassas istikrarlar kelam mevzusudur, kişi ileriki hayatında bu tamamlanmamışlığın yarattığı boşlukla hayatına devam eder. Hayatındaki alakalarda ve hayata olan yaklaşımında sevgiyi almada, vermede, kendini pahalı hissetmede, insanlara ve kendine olan itimadında sorun yaşar. Kendiyle ve etrafıyla sağlıklı bağ kuramaz. Bu da kişiyi hayatta huzursuz ve mutsuz kılar.
Yetişkinlik hayatına gerçek ilerlerken ömür gerilimleriyle baş etmede tesirli yollar geliştiremeyen birey, en kolay gerilimi bastırma formu olarak yemek yemeyi tercih edebilir. Artık mutfak ve buzdolabı kişinin çok da kolay ulaşabildiği bir memnunluk kaynağıdır. Bazen öfkesini bastırmak için masraf o mutfağa, bazense eksikliğini hissettiği sevgiyi tamamlamak, ya da kendisini inançta hissetmek için. Süreksiz de olsa, yemek bilinçaltı seviyede o kişi için düzgün hissetmekle muadildir. Zira yemek bebeklikten itibaren bildiğimiz en eski sevgi ve ilgi sembolüdür. Artı büyürken yemek yiyen, anne babayı zorlamayan çocuk takdir görür. Böylelikle kişi için birebir vakitte bir onay görme kaynağıdır yemek.
Gerilim düzeyi arttıkça kişi, kendisini toplumsal hayattan izole etmeye başlar ve meskende daha fazla vakit geçirerek yemeğe daha çok yönelir. Yedikçe ve kilo aldıkça gerilimi artar. Artık bir kısır döngünün içindedir. Ya gerilimle baş etmek ve yaşadığı duygusal problemleri çözümlemek için yeni bir yol bulacak, ya da bu döngünün içerisinde gerilim ve kilo artışıyla devem ediyor olacaktır.
Kişi büyürken birçok yeni şey öğrenir ve beslenme tavırları da bu öğrendiği mevzulardan birisidir. Yetişmiş olduğu aile ve etrafın beslenmeye karşı olan tavrını ve alışkanlıklarını kopyalar . Çocukları memnun etmek için verilen şeker, çikolata, vb… sıhhatsiz besinlerle çocuk, yemeye farklı bir mana yükler. Sevdiğimiz besinleri yemek ve memnun olmak, beynin ödül sistemini devreye sokar ve bu besinleri aldığımızda yaşadığımız haz duygusu ile tekrar bu besinlere yönelme ihtimalimiz artar. Kişinin talihi varsa sağlıklı beslenme şuuru olan bir ailede yetişir. Burada öğrendiği tavırlar, kişinin besine yönelik olan kodlarıdır ve zihinsel düzeyde yemeyle münasebetini belirler.
Tabi ki büyüme esnasında biz bu öğrenmelerin ve kodlamaların farkında olmuyoruz. Tekrarlana tekrarlana bizim kalıp davranışlarımız haline geliyorlar ve güya bu türlü doğmuşuz üzere bir pay bürünüyoruz. Meğer gerçek o denli değil. Biz bu davranışları vakit içerisinde öğrendik ve sonuçları şu anki bizi oluşturdu. Şayet bu sonuçtan şad değilsek, yeni öğrenmelerle, bizi beslenme konusunda daha avantajlı kılacak bir niyet ve davranış sistemini vakit içerisinde kendimize kazandırabilir; besinle olan bağlantımızı değiştirebiliriz.
Bunu nasıl mı yapacağız ?
İşte tahlil !
-
Söylediğimiz üzere birçok yeme sorunu, çocukluk çağı tecrübelerine dayanıyor ve yemeğe farklı bir mana yüklememize neden olan kısım, altta yatan ruhsal etkenlerden kaynaklanıyor. Yemek yalnızca yemek değil burada. Kimi için sevgi, kimisi için merhamet, şefkat, kimisi için memnunluk demek. Gayemiz kalıcı bir halde kilo denetimini sağlamaksa birinci evvel bu ruhsal süreçleri çözümlememiz gerekiyor. Bu süreçleri halletmeden dışarıdan yapılan müdahaleler anlık tahlil üzere görünse de, çoğunlukla sorun sonra nüksediyor. O sebeple birinci yapacağımız; manası, yemekle eşleşen hisleri değiştirmek.
-
Bir başka yapacağımız şey kendimizle alakamız üzerine çalışmak. Temelde olan değersizlik hislerimiz varsa, bunların ne kadar gerçekçi olduğunu sorgulayıp, kendimize haksızlık ettiğimiz yerleri fark ederek yapabildiğimiz becerilerimize yönelmek ve bu güçlü yanımızı bizi yükseltecek, yeterlilik halimizi arttıracak bir kaldıraç olarak kullanmak. Bunun için güçlü ve zayıf yanlarımızı tarafsız bir halde kıymetlendirmemiz gerekiyor.
-
Yemeye yönelik fikirlerimizi, kodlamalarımızı fark edip, bizi ulaşmak istediğimiz noktaya götüren yolda avantajlı kılacak fikir biçimleriyle değiştirmemiz gerekiyor. Unutmayalım ki fikirlerimiz, hayatımızın nasıl olacağını, ne tarafta gideceğini belirleyen tohumlardır. Ve ne ekersek onu biçeriz !
-
Beynimizin ödül sistemini kendi istediğimiz tarafta kullanma mahareti edinebiliriz. Evet biliyoruz; bir haz sistemi var ve bu haz düzeneğini, yiyeceklerin yerine öbür aktiviteler koyarak, beynimizin deneyimlemesini sağlayabiliriz.
-
Hepimiz ömrün içerisinde gerilimli anlar yaşıyoruz lakin hepimizin gerilime yaklaşımı ve bununla baş etme biçimleri farklı. Gerilimle baş etmede, onu yiyecekle bastırmak yerine, yeni yollar öğrenmek bizi daha avantajlı kılacaktır.
-
Ve çoğumuzun karşı koymakta zorlandığı birtakım yiyecekler olduğunu tabi ki söyleyebiliriz. Bu yiyecekleri canımız istediğinde, bu isteğin kısa bir müddet sonra dineceğini fark etmek için kendimize müsaade vermenin yollarını öğrenebilir, o ana kapılmadan o isteği erteleyebilme maharetini kazanabiliriz. Bunu bir oyun haline getirebileceğimiz metotlar kullanarak, sıkıcı ve yasaklayıcı bir yaklaşım olmaktan çıkarabiliriz.
-
Yeme problemine tıpkı bir bağımlılık üzere yaklaşabiliriz. Keyif aldığımız bir haz ögesi var ve o olmadığında kendimizi mutsuz ve hayattan kopuk hissediyoruz. Güya hayatla aramızdaki bağı, yaşama tutunmamızı sağlayan şey, o çok düşkün olduğumuz besinler oluyor. Onlar olmadan tatsız tuzsuz bir ömür üzere.
Görüyoruz ki beslenme alışkanlıklarımız ve psikolojimiz, karşılıklı birbirini etkileyen ve birbirinden başka düşünemeyeceğimiz bir sistem. Hasebiyle kilo denetimi ve sağlıklı beslenme alışkanlığımızı kazanma evresinde, bir diyetisyen ve yeme davranışıyla çalışan (psikodiyet uzmanı) bir psikologla eş vakitli görüşüyor olmak, kişinin daha bütünsel, derinden ve kalıcı bir tahlile kavuşmasını sağlar.
Yani kişi böylelikle sağlıklı ve fit bir vücuda kavuşmakla kalmaz, hayatın her alanında bir düzgünlük hali yaşar!
