Yemekte mızmızlanmayı 'yutmayın'

Birçok vakit fark edilmeyen yutma bozuklukları akciğer enfeksiyonuna değin gidebilen çok önemli sorunlara neden olabileceğini söyleyen Liv Hospital DilKonuşma Patoloğu *ve Yutma Bozuklukları Uzmanı Gayem Köprücü, “Yemek seçtiğini sandığınız çocuk sahiden doğrusu yemeği yiyemiyor yani yutma bozukluğu yaşıyor olabilir Derdini de anlatamaz, bu yüzden aileler fazla tedbirli olmalı diyor…
*
Yutma bozukluğu olan çocukların belirtileri nelerdir?
Bebek fazla sık kusuyor ve yediklerinin çok azını midesine gönderiyorsa o süre birtakım şeylerden şüphelenilir Fazla küçük çocukların yemek yerken vücudu kasılır Yutamadığı için değişik kıvamdaki yiyecekleri reddeder Örneğin çocuk, içinde pirinç olan çorbalar gibi iki bambaşka kıvamın bir arada olduğu yiyeceklerle zorluk yaşıyor olabilir, çiğneme ve yutma süresi uzadığı için besin zamanı uzayabilir, lokmalar ağız kenarından dökülebilir, beslenirken öksürük ve öğürme oluşabilir, içten nefes alıp vermekte zorlanabilir Besleme ardından çocuğun çıkardığı sesler ıslak ve hışırtılı değil, temiz ve net olmalıdır Besleme sırasında daha dik pozisyonda olan çocuk, beslemenin hemencecik peşinde yatay pozisyona getirilirse ağızda birikenler nefes borusuna akabilir ve çocuk bunu hissedip öksürerek temizleyemeyen bir durumda ise akciğer tehdit altına girer Yani bizler öksürüğün adaleli ve yerinde olmasını olumlu değerlendiririz fakat pozitif sayıda öksürük de sorunlara dikkat çekici edebilir Tüm bunların sonucu olarak çocuk kilo alamaz, büyümesi yavaşlar
*
Teşhis nasıl konuluyor?
Bir dil ve hitabe patoloğu, çocuğun besin ve yutmasını değerlendirmek üzere zorunlu testleri yapar, olası olan tedaviyi planlayıp uygular Ilk Kez çocuğun medikal hikayesi, gelişimi ve semptomları incelenir Yutma işleminde kullanılan kasların kuvveti ve eklemlerin hareket kabiliyeti, çocuğun yemeiçme sırasındaki duruşu ve davranışı gözlenir Yutmayı değerlendirebilmek için bazı özel testler göstermek gerekebilir Bu değerlendirmeyi Fiberoptik Endoskopik Yutma Testi biçiminde poliklinikte yerine getirmek, gereklilik halinde ise Modifiye Barumlu Yutma Testi – Videofloroskopi adı bahşedilen radyolojik bir inceleme yöntemi ile yerine getirmek mümkün Biz kişinin dinç yutup yutamadığını tarafsız deneme yöntemleriyle kesinkes söyleyebiliyoruz, bunu “Hastayı yedirelim, bakalım yutabilecek mi? yöntemiyle yapmıyoruz! *
*
Yutma testi nasıl yapılıyor?
Fiber optik endoskopik yutma testinde, fleksible endoskoplarla bayağı anatomiyi izlemek, lokmanın nefes borusu ve yemek borusunun müşterek olduğu bölgeyi atlayarak yemek yemek borusuna sağlıklı şekilde geçip geçemediği izlenebiliyor Bu yöntemde hasta radyasyona maruz kalmıyor, işlem son derece pratik şekilde poliklinikte uygulanabiliyor Yutmanın bozuk olup olmadığını değerlendirmenin radyolojik bir yöntemi var: Modifiye Barumlu Yutma Testi – Videofloroskopi Yutma enerjik bir işlemdir, bir takım vakalarda fleksible endoskoplarla yapılan muayenenin bir basamak ilerisine geçip yutmanın bütün aşamalarını izlemek gereklidir Videofloroskopide de hastaya ağızdan radyolojik ışık aşağı görülebilen bir madde (mesela baryum) karıştırılmış gıda verilip yutması isteniyor ve bütün aşamalar video biçiminde izlenebiliyor Bu yöntemle hastanın dinç yutup yutamadığının ötesinde neden yutamadığını, hangi fazda nasıl bir zayıflık olduğunu saptamak mümkün oluyor Çare de bunlar ışığında planlanıyor *
*
Yutma bozukluğunun tedavisi nasıl yapılıyor?
Dil ve hitabe patoloğu çocuğa ve duruma özel olacak şekilde emin araştırmalar planlar Bunlar annebaba aracılığı ile yaptırılması gereken pozisyonlamalar ve egzersizleri içerir Bu egzersizler beslenme ve yutma işleminde kullanılan kas kuvvetini, duyusunu ve koordinasyonunu geliştirir Ayrıca besin ve yutmayı geliştirecek yönde özel yiyecekler, araçlar ve teknikler öğretir
*
Yutmayı geliştirecek özel yiyecekler nelerdir?*
Yiyecek kıvamının seçimi yutmanın durumuna, problemin hangi fazda ve ne şekilde açığa çıktığına emrindeki olarak yapılacaktır Fakat, kaygan yiyecekler, tamamı aynı kıvamda olan yani taneler içermeyen yiyecekler, hisleri uyandıracağı için soğuk ve ekşi tatlar tercih edilebilir Mesela en kolay gözüken su ara sıra en korkulacak kıvamdır, çünkü çok çabuk hareket eder, kontrolü zordur ve tüm açıklıklardan zahmetsizce içeriye sızar Fakat buna karşın kimyasal içeriği karışık olmadığı için bir enfeksiyona sebep olsa dahi bununla daha kolay başa çıkılması beklenebilir*
*
Yutma bozukluğu yaşayan çocuğu olan aileler neler yapmalı?
Çocuğunuzda yutma bozukluğu olduğundan tereddüd ediyorsanız ya da bu yönde bir tanı konmuşsa yutmanın gelişimini değerlendirmesi ve egzersizleri planlaması için bir dil ve tavır patoloğu ile görüşmelisiniz*
*
Bebek ve çocuklarda yutma bozukluğunun nedenleri
• * * * * Sinir sistemi problemleri (serebral palsy, menenjit, ensefalopati)
• * * * * Gastrointestinal problemler
• * * * * Prematüreerken doğum
• * * * * Düşük doğum kilosu
• * * * * Yürek hastalığı
• * * * * Ağız Tadıdudak yarığı
• * * * * Solunum yolunu etkileyen durumlar
Yutma bozukluğu olan çocuklarda neler görülebilir?*
• * * * * Sıvı kaybı yaşanabilir
• * * * * Tatmin Edici gıda alınamayabilir
• * * * * Lokma nefes yoluna kaçabilir Bu şart nefessiz kalmaya ya da akciğer enfeksiyonu gelişimine sebep olabilir
• * * * * *Solunum yolu enfeksiyonlarına yan olarak kronik akciğer hastalıkları gelişebilir
• * * * * Çocuk sosyallikten uzaklaşabilir