Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Yeni Kantçılık (Neo Kantçılık) Ne Çağrıda Bulunmak Hakkında Bilgi
Yeni Kantçılık Mantıkla Ilgili ve maddeci yanından mahrum idealist Kantçılık anlayışları XIX yüzyılın sonlarına dürüst Kant'a dönüşsloganıyla ileri sürülmüştür Kantçılık veya eleştiricilik adları altında Alman düşünürü Kant'ın sistemi, idealist bir yapı içinde yükselmiş bir çeşitlilik utangaç maddecilikolmakla beraber çoğu düşünceleri geniş çapta etkilemiş bir akımdır
XIX yüzyılda yenieleştiricilik ya da yenikantcılık adı altında Almanya'da Albert Lange (18281876) ve Fransa' da Charles Renouvier'nin (18151903) öncülükleriyle Hermann Cohen (18421918) ve izdaşlarında beliren olgucu bir inşa içinde canlanmıştır Yenikatçılık da, eski idealist gerçekçiliği diriltmeye çalışan yenigerçekçilik gibi, bir çeşitlilik yeniolguculuk (neopozitivizm) karakterindedir
Daha açık bir deyişle yenikantcılık Auguste Comte'tan temizlenmiş bir olguculuktur Yenikatçılık da, özetle, şöyle der: Olaylardan başka hiç bir şeyi bilemeyiz, bilim olayları incelemekle yetinmelidir Liebmann, J Volkelt, A Riehl, H Cornelius, H Cohen, P Natorp, E Cassirer, A Lieber, Windelband, Rickert, Lask gibi çoğu düşünürler bu anlamdaki yenikantçılığı savunmuşlardır Lange'nin önderliğindeki Alman yenikantçılığı Kant'ın usçuluğuna, Renouvier'nin önderliğindeki Fransız yenikantçılığı Kant'ın töreciliğine siklet vermiştir
Özellikle Lange'nin düşünceleri, idealist kafalardaki bulanıklığı belirtmek bakımından yeterli bir örnektir Lange'ye göre maddecilik bilimsel bir usul olmakla yetindiği sürece doğrudur, nesnelerin kendiliklerini anlatmak gibi bir kuruntuya kapılınca hatalı bir yola girmektedir Çünkü madde dediğimiz şey, neticede, düşüncemizin tasarımlarından ibarettir Bu yüzden de esas gerçeklik materyalizmde yok idealizmdedir Kaldı ancak idealleştirme, insanın mutluluğu için de gereklidir Bilim, kendiliğinde şey'i bilemez Maddecilik de, bu yüzden, yalnızca olaylarla uğraşan bir bilim olarak kalmalıdır
XIX yüzyılda, bu Kantçıolgucıt yeni görüntü, Claude Bernard (18131878), DuboisReymond (18181896), Helmholtz (18211894), Wilhelm VVundt (18321930), H Taine (18281893), E Renan (18231892), Scherer (18151889) gibi öyle fazla ünlü bilgin ve düşünürü etkilemiştir Yenikantcılık, Marbourg okuluyla (Cohen, Natorp, Cassirer) Baden okulunda (Windelband, Rickert) geliştirilmiştir İtalya'da C Cantoni, Tocco; Rusya'da Vedenski, Çelpanov ve hukuki Marksçılar Kant'ın idealizmini geliştirmeye çalışan yenikantçılardır Yenikantçıların ileri sürdüklerine kadar, XIX yüzyılda felsefe çöküyormuş, bu yüzden de felsefeyi kurtarmak için Kant'a dönülmüş
Ama XIX yüzyılda çökmeye başlayan felsefe yok, kent soylu gevezeliklerinden ibaret olan burjuva felsefesiydi ve burjuvazinin kendini destekleyebilecek kuvvetli bir idealizme gereksinimi vardı Yenikantçılığın veya Kant'a dönüşün bedensel varlık nedeni budur Engels, şöyle der: Yenikantçı bilinemezci ortaya çıkıp diyor ancak: Bir nesnenin niteliklerini içten olarak algılayabiliriz, fakat nesnenin kendisini hiç bir duyusal veya zihinsel yolla kavrayamayız, kendinde varlık kavrayışımızın ötesindedir
Hegel buna fazla önceleri şu karşılığı vermişti: Bir nesnenin bütün niteliklerini biliyorsanız o nesnenin kendisini de biliyorsunuz demektir Geriye Doğru, sözkonusu nesnenin bizim dışımızda varolduğundan diğer bir şey kalmaz Ve duyularınız size bu olguyu öğrettiği vakit kendinde varlığın, Kant'ın o meşhur Ding an sich bilinemezinin üst yanını da kavramış olursunuz Engels, reel bir bilim adamı ağırbaşlılığıyla şunları da ekler: Kant'ın çağında doğal nesneler konusundaki bilgimiz Öylesine bölük pörçüktü ancak, onların üstünde bildiğimiz eksik bir şeyin ötesinde esrarlı bir kendindevarlık bulunduğu sanılabilirdi Fakat bu kavranamaz farzedilen nesneler bilimin dev adımlarıyla ilerlemesi sonunda kavrandılar, çözümlendiler, dahası de yeniden üretildiler
Kant XVIII yüzyılda yaşamıştı Ya XIXyüzyılla XX yüzyılın yenikantçılarına ne demeli? Onlara ne deneceğini de gene Engels söylüyor: Yenikantçı, bir bilim adamı olduğu ölçüde, eşdeyişle herhangi bir şeyi bildiği ölçüde maddecidir Lakin biliminin dışında, hiç bir şey bilmediği alanlarda bilgisizliğini Yunancaya çevirir ve ona bilinemezcilik (bilinemezcilik) der
Yenikantçılığın mucizevi yaygınlaşmasının nedenleri, bilhassa Almanya'daki sınıf ilişkilerinin değişmesinde ve genelde dünya burjuvazisinin ideolojik gereksinimlerinde yatar Paris komününden dehşete kapılan kent soylu sınıfı, toplumculukla savaşımında kullanabileceği idealist bir felsefeyi güçlü olarak gereksiyordu Doğa bilimleriyle toplum bilimleri arasında bir antitezin varlığını, bunun sonucu olarak da toplumsal gelişmenin doğadaki gelişme gibi yasalı olamayacağını ve toplumsal olayları bilimsel olarak bilmenin olanaksız bulunduğunu ama Kant'ın idealizmi gösterebilirdi
Bilhassa Kant'ın kuramsal ve kılgısal fikir ayrımları, o her derde derman bilinemezciliği burjuvazinin enerji kaynağı olmuştur Bu yüzdendir ki Baden okulunun yenikantçı profesörleri şöyle derler; Tarih, kültürel değer içeren tekil olguların bilimidir ve hiç bir süre yasalı olamaz Toplumsal olayları kişisel olaylara ve toplumsal gelişmeyi kültürel gelişmeye indirgeyen bu görüntü, yenikantçılığın özüdür Bundan ötürü de toplumbilimde öyle fazla yenikantçı öğretiler türemiştir Bu yenikantçı burjuva toplumbilimlerinin iki taraflı yanlan; Max Weber, W Windelband ve H Rickert'in tarihsel süreçte, nesnel etmenlerin rolünü görmezlikten gelerek, öznel etmenlerin rolünü abartıp mutlaklaştıran idealist savlarıdır *
Yeni Kantçılık Mantıkla Ilgili ve maddeci yanından mahrum idealist Kantçılık anlayışları XIX yüzyılın sonlarına dürüst Kant'a dönüşsloganıyla ileri sürülmüştür Kantçılık veya eleştiricilik adları altında Alman düşünürü Kant'ın sistemi, idealist bir yapı içinde yükselmiş bir çeşitlilik utangaç maddecilikolmakla beraber çoğu düşünceleri geniş çapta etkilemiş bir akımdır
XIX yüzyılda yenieleştiricilik ya da yenikantcılık adı altında Almanya'da Albert Lange (18281876) ve Fransa' da Charles Renouvier'nin (18151903) öncülükleriyle Hermann Cohen (18421918) ve izdaşlarında beliren olgucu bir inşa içinde canlanmıştır Yenikatçılık da, eski idealist gerçekçiliği diriltmeye çalışan yenigerçekçilik gibi, bir çeşitlilik yeniolguculuk (neopozitivizm) karakterindedir
Daha açık bir deyişle yenikantcılık Auguste Comte'tan temizlenmiş bir olguculuktur Yenikatçılık da, özetle, şöyle der: Olaylardan başka hiç bir şeyi bilemeyiz, bilim olayları incelemekle yetinmelidir Liebmann, J Volkelt, A Riehl, H Cornelius, H Cohen, P Natorp, E Cassirer, A Lieber, Windelband, Rickert, Lask gibi çoğu düşünürler bu anlamdaki yenikantçılığı savunmuşlardır Lange'nin önderliğindeki Alman yenikantçılığı Kant'ın usçuluğuna, Renouvier'nin önderliğindeki Fransız yenikantçılığı Kant'ın töreciliğine siklet vermiştir
Özellikle Lange'nin düşünceleri, idealist kafalardaki bulanıklığı belirtmek bakımından yeterli bir örnektir Lange'ye göre maddecilik bilimsel bir usul olmakla yetindiği sürece doğrudur, nesnelerin kendiliklerini anlatmak gibi bir kuruntuya kapılınca hatalı bir yola girmektedir Çünkü madde dediğimiz şey, neticede, düşüncemizin tasarımlarından ibarettir Bu yüzden de esas gerçeklik materyalizmde yok idealizmdedir Kaldı ancak idealleştirme, insanın mutluluğu için de gereklidir Bilim, kendiliğinde şey'i bilemez Maddecilik de, bu yüzden, yalnızca olaylarla uğraşan bir bilim olarak kalmalıdır
XIX yüzyılda, bu Kantçıolgucıt yeni görüntü, Claude Bernard (18131878), DuboisReymond (18181896), Helmholtz (18211894), Wilhelm VVundt (18321930), H Taine (18281893), E Renan (18231892), Scherer (18151889) gibi öyle fazla ünlü bilgin ve düşünürü etkilemiştir Yenikantcılık, Marbourg okuluyla (Cohen, Natorp, Cassirer) Baden okulunda (Windelband, Rickert) geliştirilmiştir İtalya'da C Cantoni, Tocco; Rusya'da Vedenski, Çelpanov ve hukuki Marksçılar Kant'ın idealizmini geliştirmeye çalışan yenikantçılardır Yenikantçıların ileri sürdüklerine kadar, XIX yüzyılda felsefe çöküyormuş, bu yüzden de felsefeyi kurtarmak için Kant'a dönülmüş
Ama XIX yüzyılda çökmeye başlayan felsefe yok, kent soylu gevezeliklerinden ibaret olan burjuva felsefesiydi ve burjuvazinin kendini destekleyebilecek kuvvetli bir idealizme gereksinimi vardı Yenikantçılığın veya Kant'a dönüşün bedensel varlık nedeni budur Engels, şöyle der: Yenikantçı bilinemezci ortaya çıkıp diyor ancak: Bir nesnenin niteliklerini içten olarak algılayabiliriz, fakat nesnenin kendisini hiç bir duyusal veya zihinsel yolla kavrayamayız, kendinde varlık kavrayışımızın ötesindedir
Hegel buna fazla önceleri şu karşılığı vermişti: Bir nesnenin bütün niteliklerini biliyorsanız o nesnenin kendisini de biliyorsunuz demektir Geriye Doğru, sözkonusu nesnenin bizim dışımızda varolduğundan diğer bir şey kalmaz Ve duyularınız size bu olguyu öğrettiği vakit kendinde varlığın, Kant'ın o meşhur Ding an sich bilinemezinin üst yanını da kavramış olursunuz Engels, reel bir bilim adamı ağırbaşlılığıyla şunları da ekler: Kant'ın çağında doğal nesneler konusundaki bilgimiz Öylesine bölük pörçüktü ancak, onların üstünde bildiğimiz eksik bir şeyin ötesinde esrarlı bir kendindevarlık bulunduğu sanılabilirdi Fakat bu kavranamaz farzedilen nesneler bilimin dev adımlarıyla ilerlemesi sonunda kavrandılar, çözümlendiler, dahası de yeniden üretildiler
Kant XVIII yüzyılda yaşamıştı Ya XIXyüzyılla XX yüzyılın yenikantçılarına ne demeli? Onlara ne deneceğini de gene Engels söylüyor: Yenikantçı, bir bilim adamı olduğu ölçüde, eşdeyişle herhangi bir şeyi bildiği ölçüde maddecidir Lakin biliminin dışında, hiç bir şey bilmediği alanlarda bilgisizliğini Yunancaya çevirir ve ona bilinemezcilik (bilinemezcilik) der
Yenikantçılığın mucizevi yaygınlaşmasının nedenleri, bilhassa Almanya'daki sınıf ilişkilerinin değişmesinde ve genelde dünya burjuvazisinin ideolojik gereksinimlerinde yatar Paris komününden dehşete kapılan kent soylu sınıfı, toplumculukla savaşımında kullanabileceği idealist bir felsefeyi güçlü olarak gereksiyordu Doğa bilimleriyle toplum bilimleri arasında bir antitezin varlığını, bunun sonucu olarak da toplumsal gelişmenin doğadaki gelişme gibi yasalı olamayacağını ve toplumsal olayları bilimsel olarak bilmenin olanaksız bulunduğunu ama Kant'ın idealizmi gösterebilirdi
Bilhassa Kant'ın kuramsal ve kılgısal fikir ayrımları, o her derde derman bilinemezciliği burjuvazinin enerji kaynağı olmuştur Bu yüzdendir ki Baden okulunun yenikantçı profesörleri şöyle derler; Tarih, kültürel değer içeren tekil olguların bilimidir ve hiç bir süre yasalı olamaz Toplumsal olayları kişisel olaylara ve toplumsal gelişmeyi kültürel gelişmeye indirgeyen bu görüntü, yenikantçılığın özüdür Bundan ötürü de toplumbilimde öyle fazla yenikantçı öğretiler türemiştir Bu yenikantçı burjuva toplumbilimlerinin iki taraflı yanlan; Max Weber, W Windelband ve H Rickert'in tarihsel süreçte, nesnel etmenlerin rolünü görmezlikten gelerek, öznel etmenlerin rolünü abartıp mutlaklaştıran idealist savlarıdır *
