Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Yeni Platonculuk Ne Demektir?
Doğu dinleriyle Hıristiyanlığın da etkisinde kalarak Aristoteles, Pitagoras ve stoa öğretilerinin kaynaştırılmasıyla gizemciliğe dönüştürülen Platonculuk
Yeniplatonculuk, İskenderiye ’de Ammonius Sakkas göre ortaya atılmıştır Bu yüzden de ona İskenderiye okulu da denir (aynı zamanda bu deyimi, İncil ’i yorumlayan Philon ’un Yahudi felsefesiyle İS 2 ve 3 yüzyıllardaki İskenderiye ’li Hıristiyan düşünürler için göstermek daha doğru olur) Yeniplatonculuk, Sakkas ’ın öğrencisi Plotinos göre İS 529 yılına değin sürdürülmüştür Pitagorasçı öğelerle büsbütün gizemselleştirilen Suriye ve Atina Yeniplatonculuğuna Çoktanrıcı Yeniplatonculuk da denir Yeniplatonculuk, yeni akademi ’yle karıştırılmamalıdır Ilk Hıristiyanlıkla Müslüman ülkelerinde gelişen gizemci felsefeyi büyük çapta etkilemiştir Evrensel oluşmayı tinsel ilkeyle açıklar, bundan ötürü de gerici bir özellik taşır Plotinos ’un öğrencisi Porphyrios, Jamblikhos ’un öğrencisi ve Bergama Yeniplatoncu okulunun kurucusu Kappadokia ’lı Aedesius, Atina ’lı Plutarkhos, Kilikya ’lı Simplikios ve Damaskios, kadın düşünür Hypatia Yeniplatonculuğun öğretmenleri olmuşlardır
Yeniplatonculuğun dağıtılmış okulları ve anlayışları arasında en dizgelisi ve etkilisi Plotinosçuluktur Plotinos ’un öğretisi, her türlü özdekçiliği yadsıyan ve tüm tinciliği ilerisüren katıksız idealist bir öğretidir Plotinus ’a tarafından cihan ve insan, Tanrı ’dan gelmiştir ve Tanrı ’ya dönmektedir İniş mereninin birincil basamağında ruhlar, ikinci basamağında hayvanlar, üçüncü basamağında nesneler vardır Çıkış mereninin birincil basamağındaysa kavramak, ikinci basamağında sonuç çıkarmak, son basamağında gizemli seziş (gizemcilik) vardır Bu Nedenle Tanrı ’dan ruh olarak meydana çıkan objektif varlık dünyaya inerek özdekleşiyor ve özdek olarak da esrime aracılığıyla her yerde Tanrı ’ya dönüyor (sudur ve uruç, emanation) Tanrı, bizim düşündüğümüz hiçbir şey değildir, çünkü her şeydir Tanrı her şeyin iyiliğini isteyen baba ’dır İnsan ruhları, kaba özdeklere bürünmek için hayatlarını tanrılık hayattan ayırmışlar ve yeryüzüne inmişlerdir Çektikleri, işte bu davranışlarının cezasıdır
Plotinos ’un töresine kadar insanları Tanrı ’ya götürecek yolun üç çeşidi vardır: Sanat, sevgi, felsefe İnsan ama bu geçitlerden geçerek ya da bu basamaklardan çıkarak Tanrı ’ya ulaşabilir (benzeyebilir) Artist, ide ’yi duyulur görünüşlerinde, seven birey ruhunda, filozofsa Tanrı ’da aramaktadır Plotinos ’un ünlü evrensel ruh kavramı, İslam tasavvufunda, aynı anlamda olarak ruhu külli, nefsi kül ve aklı kül deyimleriyle dilegetirilmiştir Bu kavram çok sonradan Batı felsefesinde ve özellikle de Hegel göre kullanılmıştır Yeniplatonculuk, antikçağ Yunan felsefesinin sonu olarak nitelenir Hegel, Felsefe Tarihi Dersleri ’nde yeniplatoncular ’ı ‘ ’tanrı üzerine bir hayli ince kıyılmış palavra ’ ’ ilerisürmekle suçlamıştır Lenin Felsefe Defterleri ’nde Hegel ’in bu yargısının yanında şu notu koymuş: ‘ ’Lakin bu açık açık tanrıya götüren felsefesel idealizm, ikiyüzlü ve ürkek bilinemezcilikten (idealizmden N) daha dürüsttür ’ ’ HenseLeonard, HelenLatin Eskiçağ Bilgisi adlı değerli yapıtında Yeniplatonculuğu şöyle anlatır: ‘ ’İskenderiye ’de, Hellenizmin bir zamanlar büyük bir Yahudi cemaati barındıran bu büyük merkezinde, kutsal kitabın görüşlerini Hellen ’lerinkiyle birleştirmek denemesi yapılmıştır Philon Judaeus (İS 50), Eski Ahid ’in tanrı kavramını saltık olarak dünyadan ayırıp tanrıyı düpedüz belirlenemeyen ve tanımlanamayanla bir tutuyor Tanrının özdekle, ne biçimde olursa olsun, dokunma durumuna girmekten uzaktan tutulması gerektiğinden, idealara tanrıyla dünya arasında arabulucu almak görevi düşüyor Tüm ideaların birleştikleri iki taraflı nokta stoalıların logos ’sudur Bu doktrin, birtakım noktalarda Plotinos (204270) ’un öğretisiyle birleşiyor Plotinos ’un öğretisi, Platon ve Aristoteles öğretilerinin yeni bir yorumudur Platon ’un bağlı yanlamasına duran dört ilkesi; iyilik ideası, idealar alemi, dış görünüş alemi ve özdeği Plotinos birbirinden çıkarmaya çalışıyor Bunun için de en yüksek ilke olan bir ’den idealarla birlikte nus (fikirruh) ’u, ondan ruh alemini, ondan da özdeksel alemi sızdırıyor İyilik ideasının karşılığı olarak ideaların pek üzerine çıkarılan en yüksek prensip, yani bir, bu meslek özneyle nesne ikiliğini gerektireceği için, ne tanıyıcıdır ne de tanınabilir Bu bir, kendikendine dönerek özne (subjekt), yani nus ve nesne (objekt), yani idealar ikiliğini yaratır Nus ’un ve ideaların kopyası ruh, cihan ruhu (alem ruhu) ve tekruh ’dur, ruhtan dünya meydana gelir Ruhun dünya yüzüne inmesinin bir suçlanmadan ilerigeldiğini söyleyen kötümserliğe karşın Plotinos duyular aleminin eksikliğini övüyor ve bir teodise (tanrının haklı gösterilmesi) yapıyor Sanat eserlerinde yalnızca bir taklidin taklidi ’ni görebilen Platon ’a aleyhinde Plotinos bunlarda ideaların taklidini görüyor Plotinos ’un etkisi, kişinin benliliğinin (Hoego) bireyce duyulup yaşanmasıyla ve ruhla tanrının varlık yakınlığının direkt görünmesiyle zamanımıza kadar uzanmaktadır Onun felsefe yapısı, ruhun kendi kendisiyle konuşmasıdır*
Doğu dinleriyle Hıristiyanlığın da etkisinde kalarak Aristoteles, Pitagoras ve stoa öğretilerinin kaynaştırılmasıyla gizemciliğe dönüştürülen Platonculuk
Yeniplatonculuk, İskenderiye ’de Ammonius Sakkas göre ortaya atılmıştır Bu yüzden de ona İskenderiye okulu da denir (aynı zamanda bu deyimi, İncil ’i yorumlayan Philon ’un Yahudi felsefesiyle İS 2 ve 3 yüzyıllardaki İskenderiye ’li Hıristiyan düşünürler için göstermek daha doğru olur) Yeniplatonculuk, Sakkas ’ın öğrencisi Plotinos göre İS 529 yılına değin sürdürülmüştür Pitagorasçı öğelerle büsbütün gizemselleştirilen Suriye ve Atina Yeniplatonculuğuna Çoktanrıcı Yeniplatonculuk da denir Yeniplatonculuk, yeni akademi ’yle karıştırılmamalıdır Ilk Hıristiyanlıkla Müslüman ülkelerinde gelişen gizemci felsefeyi büyük çapta etkilemiştir Evrensel oluşmayı tinsel ilkeyle açıklar, bundan ötürü de gerici bir özellik taşır Plotinos ’un öğrencisi Porphyrios, Jamblikhos ’un öğrencisi ve Bergama Yeniplatoncu okulunun kurucusu Kappadokia ’lı Aedesius, Atina ’lı Plutarkhos, Kilikya ’lı Simplikios ve Damaskios, kadın düşünür Hypatia Yeniplatonculuğun öğretmenleri olmuşlardır
Yeniplatonculuğun dağıtılmış okulları ve anlayışları arasında en dizgelisi ve etkilisi Plotinosçuluktur Plotinos ’un öğretisi, her türlü özdekçiliği yadsıyan ve tüm tinciliği ilerisüren katıksız idealist bir öğretidir Plotinus ’a tarafından cihan ve insan, Tanrı ’dan gelmiştir ve Tanrı ’ya dönmektedir İniş mereninin birincil basamağında ruhlar, ikinci basamağında hayvanlar, üçüncü basamağında nesneler vardır Çıkış mereninin birincil basamağındaysa kavramak, ikinci basamağında sonuç çıkarmak, son basamağında gizemli seziş (gizemcilik) vardır Bu Nedenle Tanrı ’dan ruh olarak meydana çıkan objektif varlık dünyaya inerek özdekleşiyor ve özdek olarak da esrime aracılığıyla her yerde Tanrı ’ya dönüyor (sudur ve uruç, emanation) Tanrı, bizim düşündüğümüz hiçbir şey değildir, çünkü her şeydir Tanrı her şeyin iyiliğini isteyen baba ’dır İnsan ruhları, kaba özdeklere bürünmek için hayatlarını tanrılık hayattan ayırmışlar ve yeryüzüne inmişlerdir Çektikleri, işte bu davranışlarının cezasıdır
Plotinos ’un töresine kadar insanları Tanrı ’ya götürecek yolun üç çeşidi vardır: Sanat, sevgi, felsefe İnsan ama bu geçitlerden geçerek ya da bu basamaklardan çıkarak Tanrı ’ya ulaşabilir (benzeyebilir) Artist, ide ’yi duyulur görünüşlerinde, seven birey ruhunda, filozofsa Tanrı ’da aramaktadır Plotinos ’un ünlü evrensel ruh kavramı, İslam tasavvufunda, aynı anlamda olarak ruhu külli, nefsi kül ve aklı kül deyimleriyle dilegetirilmiştir Bu kavram çok sonradan Batı felsefesinde ve özellikle de Hegel göre kullanılmıştır Yeniplatonculuk, antikçağ Yunan felsefesinin sonu olarak nitelenir Hegel, Felsefe Tarihi Dersleri ’nde yeniplatoncular ’ı ‘ ’tanrı üzerine bir hayli ince kıyılmış palavra ’ ’ ilerisürmekle suçlamıştır Lenin Felsefe Defterleri ’nde Hegel ’in bu yargısının yanında şu notu koymuş: ‘ ’Lakin bu açık açık tanrıya götüren felsefesel idealizm, ikiyüzlü ve ürkek bilinemezcilikten (idealizmden N) daha dürüsttür ’ ’ HenseLeonard, HelenLatin Eskiçağ Bilgisi adlı değerli yapıtında Yeniplatonculuğu şöyle anlatır: ‘ ’İskenderiye ’de, Hellenizmin bir zamanlar büyük bir Yahudi cemaati barındıran bu büyük merkezinde, kutsal kitabın görüşlerini Hellen ’lerinkiyle birleştirmek denemesi yapılmıştır Philon Judaeus (İS 50), Eski Ahid ’in tanrı kavramını saltık olarak dünyadan ayırıp tanrıyı düpedüz belirlenemeyen ve tanımlanamayanla bir tutuyor Tanrının özdekle, ne biçimde olursa olsun, dokunma durumuna girmekten uzaktan tutulması gerektiğinden, idealara tanrıyla dünya arasında arabulucu almak görevi düşüyor Tüm ideaların birleştikleri iki taraflı nokta stoalıların logos ’sudur Bu doktrin, birtakım noktalarda Plotinos (204270) ’un öğretisiyle birleşiyor Plotinos ’un öğretisi, Platon ve Aristoteles öğretilerinin yeni bir yorumudur Platon ’un bağlı yanlamasına duran dört ilkesi; iyilik ideası, idealar alemi, dış görünüş alemi ve özdeği Plotinos birbirinden çıkarmaya çalışıyor Bunun için de en yüksek ilke olan bir ’den idealarla birlikte nus (fikirruh) ’u, ondan ruh alemini, ondan da özdeksel alemi sızdırıyor İyilik ideasının karşılığı olarak ideaların pek üzerine çıkarılan en yüksek prensip, yani bir, bu meslek özneyle nesne ikiliğini gerektireceği için, ne tanıyıcıdır ne de tanınabilir Bu bir, kendikendine dönerek özne (subjekt), yani nus ve nesne (objekt), yani idealar ikiliğini yaratır Nus ’un ve ideaların kopyası ruh, cihan ruhu (alem ruhu) ve tekruh ’dur, ruhtan dünya meydana gelir Ruhun dünya yüzüne inmesinin bir suçlanmadan ilerigeldiğini söyleyen kötümserliğe karşın Plotinos duyular aleminin eksikliğini övüyor ve bir teodise (tanrının haklı gösterilmesi) yapıyor Sanat eserlerinde yalnızca bir taklidin taklidi ’ni görebilen Platon ’a aleyhinde Plotinos bunlarda ideaların taklidini görüyor Plotinos ’un etkisi, kişinin benliliğinin (Hoego) bireyce duyulup yaşanmasıyla ve ruhla tanrının varlık yakınlığının direkt görünmesiyle zamanımıza kadar uzanmaktadır Onun felsefe yapısı, ruhun kendi kendisiyle konuşmasıdır*
