Yeraltına İnerek Mars'ta Radyasyondan Korunulabilir

Bazılarınızın da bileceği üzere Mars’a beşerli inişin önümüzdeki 10 yıl içerisinde gerçekleşmesi bekleniyor. Lakin insanlık Kızıl Gezegen’in yüzeyine ayak basmadan evvel bilim insanlarının, gezegene gönderilecek insanların güvenliğini garantilemesi ismine cevaplaması gereken pek çok soru bulunuyor.

Mars yüzeyinde beşerler için tehdit oluşturabilecek şeylerden birisi de gezegene yağan kozmik radyasyon ölçüsü ve de galaktik kozmik ışık (GCR) parçacıları olarak öne çıkıyor. Yeni yayımlanan bir araştırma ise Mars atmosferindeki ziyanlı radyasyona karşı korunma sağlayabilecek ve astronotlar için gelecekte yapı gereçleri sağlayabilecek potansiyel bir tahlil sunuyor.

Mars atmosferindeki ziyanlı tesirlerden korunmak, yeraltına inmekle mümkün olabilir


Muhtemelen süpernovalar üzere kozmik olaylardan yayılarak güneş sisteminin dışından gelen ve büyük ölçüde Dünya’yı çevreleyen manyetosfer isimli manyetik alanlardan seken GCR’ları, temel olarak ‘her elementten’ oluşan yüksek güçlü parçacıkları olarak tanımlamak mümkün olabilir. GCR parçacıklarına çok maruz kalmaksa insanların kanser, katarakt ve merkezi hudut sistemi hasarı üzere birçok sıhhat sorunu yaşamasına neden olabilir. Mars’ın bu parçacıkların atmosferine serbestçe girmesini ve yüzeyine ulaşmasını engelleyecek manyetik bir alandan mahrum olması da Kızıl Gezegen’in GCR açısından son derece zengin olduğu manasına geliyor.

Söz konusu yeni çalışmaya göreyse Mars yüzeyinin derinliklerine inmek, gezegendeki yüksek radyasyondan ve GCR parçacıklarından korunmanın anahtarı olabilir.

Buna nazaran GCR'lar, temel olarak karbondioksit ve nitrojenden oluşan Mars'ın atmosferine girdiklerinde, iyonlaşma yoluyla çok fazla güç kaybederler ve bu durum da bu parçacıkların yüzeye ulaşmasını maniler. Çalışma müelliflerine nazaran bu durum, büyük ölçüde atmosferin kalınlığına ve yüzeye uygulanan atmosferik basınç ölçüsüne bağlıdır. Yani kısaca topografyası tıpkı Dünya üzere çok çeşitli olan Mars’ta atmosferin kalınlığı bulunan noktaya nazaran değişebilir ve bu da yüzeye ulaşan radyasyon ölçüsünün değişkenlik gösterebilmesine sebep olabilir.

Mars atmosferinin kalınlığı değişkenlin gösteriyor


Öte yandan araştırmacılar, GCR’lar ve atmosfer ortasındaki etkileşimin, ikincil nötron parçacıkları ismi verilen öteki bir ziyanlı radyasyon tipi yarattığını da keşfettiler. Araştırmaya nazaran atmosferik müdafaanın daha fazla olması ise, ikincil nötronların Mars yüzeyine verdiği zararın daha az olmasına neden oluyordu.

Bunun üzerine araştırmacılar, gezegenin yüzeyinde GCR maruziyetini simüle etmek ve regolit olarak bilinen, yüzeydeki kire ve kayaya ne kadar derinlemesine nüfuz ettiğini ölçmek için NASA'nın Curiosity aracı tarafından toplanan radyasyon datalarını ve Atmosferik Radyasyon Etkileşim Simülatörü (AtRIS) ismi verilen son teknoloji bilgisayar modellemesini kullandılar.

Analizlerinin sonucunda, tesirli radyasyon dozunun regolitin yaklaşık 30 santimetre içinde zirveye ulaştığı anlaşıldı. Bunu takiben araştırmacılar, Mars'ta inançlı yerleşim için 1 ila 1,6 metre ortasında bir regolit kalkanı gerekli olacağını tespit etti. Mevzuya ait olarak çalışmanın müellifleri, "Yüzey basıncının daha yüksek olduğu derin bir kraterde, gereken ekstra regolit muhafazası biraz daha küçüktür" sözlerini kullandı.

Bu araştırma, Mars seyahati için ne manasına geliyor?


Peki bu neden bu kadar kıymetli? Buna nazaran Mars gerecinin GCR’lardan nasıl etkilendiğini ve gezegenin atmosferinin radyasyon maruziyetini değiştirmede oynadığı rolü anlamak; gelecekte Mars’ta bir üs inşa etmek adına son derece değerli bir adım olabilir.

Konuya dair yaptıkları açıklamada "Astronotların mağara çatı pencereleri yahut lav tüpleri üzere doğal jeolojik yapıları Mars'ta radyasyon barınağı olarak kullanabileceği uzun vakittir tartışılıyordu," biçiminde kaydeden araştırmacılar, "Çalışmamız, gözetici muhafaza olarak doğal yüzey gerecini kullanarak gelecekteki Mars habitatlarını tasarlarken radyasyon risklerini azaltmaya hizmet edebilir." diye ekleyerek de araştırmalarının değerine de dikkat çekiyor.