Yerli otomobilin yurt dışında şansı var mı

Hükümet, 2022’de piyasa sunulacak yerli arabanın üretimi için kesenin ağzını açtı. Fakat iç pazarda bile "cazibesinin artırılması gereken" yerli otonun, yurt dışında ne kadar muvaffakiyet talihi olduğunu uzmanlar yorumladı.

Deutsche Welle Türkçe’den Aram Ekin Duran’ın haberine nazaran, Türkiye tarafından üretilmesi planlanan iki elektrikli aracın prototipi, Gebze’deki Bilişim Vadisi’nde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın katıldığı merasimle kamuoyuna tanıtıldı. Elektrikli yerli arabanın 2022'de seri üretime geçmesi planlanıyor.

Yerli elektrikli araba fabrikası Türkiye’nin otomotiv başşehri olarak bilinen Bursa'da kurulacak ve yatırım meblağı 22 milyar TL olacak. Sıfırdan kurulacak tesis için hükümet proje bazlı teşvikler verecek. 

Bu teşvikler Gümrük Vergisi muafiyeti, Katma Kıymet Vergisi istisnası, yüzde 100 vergi indirimi, azami meblağ hududu olmaksızın 10 yıllık sigorta primi patron payı takviyesi, 10 yıllık Gelir Vergisi stopajı takviyesi, azami 360 milyon liralık nitelikli işçi takviyesi, faiz ve kar hissesi takviyesi ile yatırım yeri tahsisi ve alım garantisi olacak.

KAMUYA 30 BİN YERLİ OTO ALINACAK

Yatırımın mühleti ise başlangıç tarihi olan 30 Ekim 2019'dan itibaren 13 yıl olarak belirlenirken, 5 modelde 175 bin adetlik üretim planlanıyor. Hükümet ise, 2035 yılına kadar kamu için toplamda 30 bin araçlık alım garantisi verecek.



Yatırımın öngörülen müddette gerçekleştirilememesi halinde Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından bu müddetin yarısı kadar ek müddet verilebilecek. Fabrikada direkt 4 bin 323 kişi istihdam edilecek.

Elektrikli, fikri ve sınai mülkiyet hakları büsbütün Türkiye’nin Araba Teşebbüsü Grubu’na ilişkin, C segmentinde yüzde 100 elektrikli bir SUV ve sedan araçların fiyatı ise şimdi açıklanmış değil.

OTOMOTİV BAŞŞEHRİ BURSA’DA ÜRETİLECEK

Yerli araba yatırımını kıymetlendiren Uludağ Otomotiv Sanayisi İhracatçıları Birliği İdare Heyeti Lideri Baran Çelik, "Yerli arabanın Bursa’da üretilecek olmasının en hakikat karar olduğunu düşünüyoruz. Bursa, Türkiye otomotiv eko sisteminin merkezi pozisyonunda yer alıyor. Otomotiv üretimi için nitelikli ve yetişmiş insan gücü kentimizde ziyadesiyle var" diyor.

Çelik'e nazaran, yerli araba ile birlikte kurulacak yeni tesisler, Türkiye’nin otomotiv sanayisindeki global değişimi de yakalamasını sağlayacak.

OTOMOTİV KESİMİ DÖNÜŞÜM YAŞIYOR

Pekala Türkiye’nin birinci yerli elektrikli arabasının yurt içi ve yurtdışında muvaffakiyet bahtı ne?

Son devirde teknolojide yaşanan gelişmeler Apple, Google, Amazon, üzere dev şirketlerin otomotiv kesimine girmesi sonucunu doğururken, bu yenilik karşısında tedbir almak isteyen klâsik üreticiler de birleşme yoluna gidiyor.



Bunun son örneği, İtalyan-Amerikan iştirakiyle Fiat Chrysler ile Fransız PSA'nın 50 milyar dolarlık birleşmesi oldu. Birleşme sonucu ortaya çıkan kümenin Volkswagen, Renault-Nissan-Mitsubishi ve Toyota'nın akabinde otomotiv dalında dördüncü sıraya yükselmesi ve yılda 8,7 milyon araç satması bekleniyor.

"YÜZDE 100 TÜRK MALI OLMASINA GEREK YOK"

Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği (TAYSAD) Lideri Alper Kanca'ya nazaran, böylesi kuvvetli bir konjonktürde Türkiye’nin kendi ürettiği elektrikli aracıyla dünya pastasından hisse alması kısa vadede mümkün görünmüyor.

Yerli oto için açıklanan yıllık 175 bin adetlik üretimin dünya pazarları açısından çok küçük bir ölçü olduğunu lisana getiren Kanca, "Dolayısıyla dünya pazarlarında kısa vadede dikkat çekecek bir marka olacağını sanmıyorum" diyor.

Öte yandan 22 milyar TL’lik bu dev yatırımın kalıcı olabilmesi için açıklanan yıllık 175 bin adetlik satışın altına düşmemesi gerektiğini de vurgulayan TAYSAD Lideri, "Bu noktada iç pazar öne çıkıyor. Ancak 3 yıl evvel Türkiye’de yılda 1 milyon adet araba satılırken, 2019’da 500 bin adet bile satılmadı. Bilhassa iç pazarda yerli otonun cazibesinin artırılması gerekiyor" diye konuşuyor.

Yerli arabanın dizaynının İtalyan bir marka tarafından yapılmasına dair tenkitlere de değinen Kanca, "Böyle gereksiz milliyetçi hezeyanlara gerek yok. Bu araçta her şeyin yüzde 100 Türk olmasına gerek yok. Galatasaray’da yabancı futbolcu oynamıyor mu? Yerli arabası de bu türlü düşünmeliyiz" değerlendirmesinde bulunuyor.

"SIFIR VERGİ UYGULANIRSA, TALEP ARTAR"

Yerli arabanın bilhassa iç pazarda tercih edilebilmesi için ise kamu alımları dışında vatandaşların da alım gücüne hitap etmesi gerekiyor. Otomotiv Tedarik Sanayi İhtisas Organize Sanayi Bölgesi (TOSB) Lideri Ömer Burhanoğlu, bu noktada elektrikli araçlara uygulanacak 'sıfır vergi’nin kıymetine dikkat çekiyor.



Bu alanda yapılacak bir düzenlemenin yerli araba fiyatını daha makul hale getirebileceğini söz eden Burhanoğlu, "Ancak hükümet sıfır vergiyi yalnızca yerli oto için uygulayamaz. Bu, Gümrük Birliği maddelerine muhalif olur. O yüzden bu türlü bir uygulama tüm elektrikli araç üreticilerini kapsar" diyor.

Birinci etapta yıllık üretimin 5 bin olacağını, akabinde kademe kademe yıllık üretimin 175 bine çıkarılmasının hedeflendiğini kaydeden TOSB Lideri, şöyle konuşuyor:

"Dünya açısından çok küçük bir ölçek diye görülebilir; fakat hiçbir şey başaramazsak bile, Türkiye’ye yeni kuşak araçların üretilebildiği bir platform kazandırmış olacağız. Bu alandaki yeni teknolojileri yakalama bahtımız olacak."

DEV FİRMALAR TÜRKİYE’DE ÜRETİM YAPIYOR

Türkiye, başka yandan Ford, Mercedes, Renault, Toyota, Hyundai ve Fiat üzere dünya devi otomotiv üreticileri için bir üretim üssü pozisyonunda. Bugün itibariyle Türkiye’de yılda yaklaşık 1,5 milyon adet araba üretiliyor ve ortalama 30 milyar dolarlık ihracat geliri elde ediliyor.

Son 50 yılda bilhassa Türkiye’de 'yan sanayi' olarak isimlendirilen otomotiv tedarik endüstrisi de büyük gelişme kaydetti. Bugün dünya genelinde Türk otomotiv şirketlerinin 150'ye yakın fabrikası bulunuyor ve bu şirketler dünyanın bilinen tüm büyük markaları için modül ve sistem üretimi yapıyorlar.



60’lı yıllarda 'Devrim' markasıyla prototip bir araba üreten lakin daha sonra seri üretimden vazgeçen Türkiye'de, yerli üretimin yine gündeme gelmesi ise 2011 yılında devrin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın "yerli arabası üretecek bir babayiğit aranıyor" kelamları ile başlamıştı.

2017 yılına kadar bu mevzuda kayda kıymet bir adım atılmasa da, 31 Mayıs 2018’de Anadolu Kümesi, BMC, Kıraça Holding, Turkcell ve Kuvvetli Holding tarafından kurulan Türkiye’nin Arabası Teşebbüs Kümesi (TOGG) kurulmuştu.

Bugün ise bu konsorsiyum tarafından hazırlanan, tasarımı ise İtalyan Pininfarina markası tarafından yapılan birinci prototip elektrikli yerli araç dünyaya tanıtılmış oldu.