Yeryüzü şekillerinin insan hayatına etkileri nelerdir?

Yeryüzü şekillerinin insan hayatına etkileri nedir?


Akarsular Üzerindeki Etkisi: Yer şekillerinin zorlu olduğu bölgelerde; akarsular dar ve derin vadilerde aktığından akış hızları, aşındırma güçleri ve hidroelektrik potansiyelleri fazladır Örneğin; Doğu Anadolu Bölgesi Yer şekillerinin düz ve olduğu bölgelerde ise akarsular geniş ve büklümlü vadiler oluşturarak aktıklarından; akıntı hızları, yıpratma güçleri azdır Yeniden yüzey şekillerinin düz ve alçak olduğu bölgelerde akarsuların hidroelektrik potansiyelleri azdır Mesela; Ege ve Marmara bölgeleri Hem bir yerin yükseltisi; yağış miktarı ve şekli ile uçup gitme derecesini de etkilediğinden bir bölgedeki akarsuların eğilim miktarları ile rejimleri üstünde dolaylı etkiye sahiptir Eğimin fazla olduğu yerlerde; akarsular seri akacağından büklüm yapamaz, boyları başlıca kısadır Eğimin eksik olduğu bölgelerde ise büklüm yaparak aktıklarından boyları başlıca uzundur Dağlarla taraflı çukur bölgelerde akarsular çoğunlukla derinlemesine aktığından kapalı havzalar oluşur İç Anadolu Bölgesi gibi

Idareli Etkinlik Türüne Etkisi: Yer şekillerinin çeşitlilik gösterdiği bölgelerde iklim de çeşitlilik göstereceğinden bambaşka idareli faaliyetler gelişebilir Mesela kış sporları için eğimli arazi, yamaç paraşütü için çevresine tarafından yüksek bir yer, rafting için yer yer eğim kırıklıklarına sahip akarsular gereklidir Mesela; Arıcılık, dağcılık, hayvancılık, yaylacılık, hidroelektrik üretimi gibi hesaplı faaliyetler de büyük ölçüde yer şekilleriyle ilişkilidir

İklim ve Bitki Örtüsüne Etkisi: Bir bölgedeki yer şekillerinin genel yapısı; dağların uzanış doğrultusu ve yükselti, sıcaklık, buharlaşma, yağış miktarı ve yağış şekli gibi özellikleri etkileyerek, iklim ve bitki örtüsü üzerinde dolambaçlı etkiye sahip olur Örneğin; yer şekillerinin zorlu olduğu bölgeler de; sıcaklık ve yağış koşulları kısa mesafelerde değiştiğinden, iklim ve bitkiler çeşitliliği de pozitif olur Doğu Anadolu Bölgesinin çok soğuk olmasında yükselti, Karadeniz ve Akdeniz bölgelerinin fazla yağış almasında ise denizle birlikte dağların uzanış doğrultusu da etkili olmuştur Yer şekillerinin uzanış doğrultusu rüzgarın hızı ve esme yönü üstünde de etkilidir

Nüfus ve Yerleşmeye Etkisi: Başlıca Ekvatora Yakın alan dışındaki yerlerde yüksek yerler yerleşim alanı olarak böylece tercih edilmez Çünkü yükselti arttıkça sıcaklık azalır, kar yağışı ve donma olayı artar bu nedenle tarım faaliyetleri, ulaşım ve öteki idareli etkinlikler zorlaşır, bu da yerleşmeyi sınırlandırır Mesela; Doğu Anadolu Bölgesi

Tarım Faaliyetlerine Etkisi: Yer şekillerinin engebeli olduğu bölgelerde ekilidikili arazi oranı az, tarım toprakları parçalı ve dağınık, tarımda alet kullanımı sınırlıdır Tarım insan ve hayvan gücüne dayanır Örneğin; Doğu Karadeniz Bölümü Keza, yükselti sıcaklığı düşürdüğünden tarım faaliyetlerini sınırlar, tarım yapabilme süresini kısaltır Örneğin; Doğu Anadolu Bölgesiturkeyarenanet Yüksek bölgelerde tarım ürünleri çeşitliliği azalır, tarım ürünlerinin olgunlaşması gecikir, tarımsal etkinlikler zorlaşır

Ulaşım Faaliyetlerine Etkisi: Bir bölgenin yükseltisi ve bölgedeki dağların uzanış doğrultusu ile yer şekillerinin yapısı o bölgedeki yolların uzanış doğrultusunu, yol sıklığını, yol üretim maliyetini, yolculuk süresini etkiler Engebeli bölgelerde yollar virajlarla uzar, yol üretim maliyeti artar Irmaklar, vadiler;ancak köprü ve viyadüklerle aşılabilir Yüksek yerlerde kar yağışı, donma olayları ve sis yoğunluğu pozitif olacağından, ulaşım zorlaşır Mesela; Bolu Dağı ve Doğu Anadolu Bölgesi

Yerleşme Türüne Etkisi: Yer şekillerinin zorlu olduğu bölgelerde tarım alanları araziye parçalar halinde dağıldığından düzensiz yerleşme görülür Örneğin; Doğu Karadeniz Bölümü Yer şekillerinin düz olduğu bölgelerde ise başlıca su kenarlarında toplu yerleşme görülür Mesela; Güneydoğu Anadolu ve İç Anadolu

Alıntıdır
*