Yeryuzunde İklim Tipleri

Yeryuzunde İklim Tipleri Nelerdir?
Yeryuzunde İklim Ceşitleri

İklimler; sıcaklık, basınc ruzgarlar ve nem yağış ozelliklerinin bir araya gelmesiyle belirir İklimi oluşturan bu elemanlardan birinin veya ikisinin farklı olması sonucu, değişik iklim tipleri belirir Aynı veya benzer iklim ozelliklerinin yayıldığı alanlar sınırlandırılırsa ortaya iklim bolgeleri cıkar Bir iklim bolgesi icinde etkili olan iklim, belirli bir iklim tipini temsil eder Yerel ozelliklerden dolayı dunya uzerinde cok ceşitli iklim tipleri vardır Ancak bunların bir kısmı kucuk alanlarda etkili olduğu icin dikkate alınmaz Benzer ozellik gosterenler ise guruplandırılarak isimlendirilir Soğuk iklimler, Sıcak iklimler, Nemli iklimler, Kurak iklimlergibi Bazı iklim sınıflandırmaları ise bitki ortusune gore (Bozkır iklimi, savan iklimi gibi ) ve hatta orada yaşayan hayvanlara gore yapılmıştır

9TUNDRA İKLİMİ
Gorulduğu yerler: Sibirya, İskandinavya Yarımadasının kuzeyinde, Kanada ’nın kuzeyinde, Gronland adasının kıyı kesimlerinde gorulur

Ozellikleri:
En sıcak ay ortalaması 10 °C yi gecmez Kışın sıcaklık –30, 40 °C ’lara kadar iner
Toprak yılın buyuk bir kesiminde donmuş haldedir Sadece yazın sıcaklığın artması ile toprağın ust kısmındaki buzlar erir ve bataklıklar oluşur
Yıllık yağış miktarı 200250 mm civarındadır
Bitki ortusu yosun ,ot ve cılız calılıklardan oluşan Tundra bitki ortusudur

A SICAK İKLİMLER
1 EKVATORAL İKLİM
Gorulduğu yerler: 10 kuzey ve guney enlemleri arsında etkilidir Ozellikle Amazon ve Kongo Havzaları ile Malezya , Filipinler ve Papua Yeni Gine ’de etkilidir

Ozellikleri:
Yıllık sıcaklık ortalaması 25 °C ’nin ustundedir
Yıllık ve gunluk sıcaklık farkı en az olan iklimdir (12 °C civarında) Sebepleri : Guneş ışınlarının butun yıl dike yakın acıyla duşmesi ve nemliliğin fazla olmasıdır
Her mevsim duzenli yağış alır Fakat en fazla yağış guneş ışınlarının Ekvatora dik geldiği tarihlerde gorulur Buharlaşma arttığı icin
Yağışlar oluşum bakımından Konveksiyon yağışlarına ornektir
Yıllık yağış miktarı 2000 mm ‘nin ustundedir
Bitki ortusu butun yıl yeşil kalan sık ve uzun boylu yağmur ormanlarıdır
Yağışların fazla olması ve yuksek sıcaklık kimyasal cozulmeyi artırmıştır
Topraklar fazla yıkandığı icin verimi duşuktur ve kırmızı renkli Laterit topraklarıdır

2 YAZI YAĞIŞLI TROPİKAL (SAVAN) İKLİMİ
Gorulduğu yerler: Ekvatoral iklim ile col iklimi arasında gorulur (1020° kuzey ve guney enlemleri arasında gorulur)

Ozellikleri:
Bu iklim bolgesinde guneş ışınları yılda iki kez dik acıyla duşer
Guneş ışınlarının dik geldiği yaz donemi yağışlı , kışlar kuraktır
Sıcaklık ortalaması butun yıl 20 °C nin ustundedir
Yıllık yağış miktarı 10001200 mm arasındadır
Bitki ortusu savandır Savanlar uzun sure yeşil kalan , gur ve uzun boylu ot topluluklarıdır Savan bitki ortusu icinde yer altı sularının yuzeye cıktığı yerlerde ve akarsu boylarında ormanlar gorulur

3 MUSON İKLİMİ
Gorulduğu yerler: Muson ruzgarlarının etkili olduğu Guney, Guneydoğu ve Doğu Asya ’da etkilidir
Ozellikleri:

Muson ruzgarlarından dolayı bu iklimde yaz mevsimi yağışlı, kışlar kuraktır Bu yonuyle savan iklimi ile benzerlik gosterir
Sıcaklık ortalaması butun yıl 10 °C nin ustundedir Yıllık sıcaklık farkı Savan iklimine gore fazladır
Yıllık yağış miktarı 10001500 mm civarındadır Ancak kıyı kesimlerde bu yağış miktarı cok daha fazla olabilmektedir Ornek Hindistan ’ın kuzey doğusunda yer alan Cerapunci 12000 mm yağış almaktadır (Dunyanın en fazla yağış alan yeridir)
Bitki ortusu kışın yaprağını doken geniş yapraklı muson ormanlarıdır Muson ormanlarının tipik ağacı teak ağacıdır

4 COL İKLİMLERİ
Yağış miktarlarının 150 mm nin altında olan bolgelerde col iklimleri gorulur
Col iklimleri gorulduğu yere gore;

a Sıcak Coller ( Tropikal)
* Donenceler cevresinde gorulur Oluşmasında dunyanın gunluk hareketinden kaynaklanan dinamik yuksek basınc etkilidir
* Gorulduğu yerler: Afrika ’nın kuzeyi (Buyuk sahra) Arabistan yarım adası, Basra korfezi cevresi, Hindistan ’ın kuzeybatısı (Tar colu), Avustralya ’nın ic kısımları ve batısı, Afrika ’nın guney batısındaki Namib ve Kalahari colleri, G Amerika ’daki Patagonya Atakama, Peru colleri ve K Amerika ’daki Meksika colleridir

Ozellikleri:
Mutlak ve bağıl nem cok duşuktur Bu sebeple gunluk sıcaklık farkı en fazla olan iklimdir
Belirli bir yağış mevsimi yokturbazı yıllar hic yağış olmayabilir
Mekanik cozulmenin en fazla olduğu iklimdir
Yıllık sıcaklık farkı gunluk sıcaklık farkı kadar yuksek değildir Cunku guneş ışınları bu alanlara yıl boyunca dike yakın acıyla duşmektedir
Bitki ortusu yok denecek kadar azdır Cılız ot ve calılıklarla kaktus iklimin doğal bitki ortusunu oluştururlar
Collerde yer altı su seviyesinin yuzeye yakın olduğu veya cıktığı yerler olan vahalar canlı yaşamı icin elverişli yerleri oluşturur

b Karasal Coller
Ilıman kuşak kara iclerinde etrafı dağlarla cevrili cukur alanlarda gorulur Buralarda col ozellikleri gorulme sebebi yağış azlığıdır
Gorulduğu yerler: Kızılkum (Ozbekistan), Karakum (Turkmenistan), Gobi (Moğolistan), Taklamakan (Cin) , Arizona (ABD) colleridir

c Soğuk Coller
Kutuplarda gorulur
Col denmesinin sebebi yağış azlığıdır Yağış azlığının da sebebi sıcaklığın duşuk olmasıdır Sıcaklık duşuk olduğu icin buharlaşma ile atmosfere karışan nem azdır Dolayısıyla yağış da az olmaktadır Zemin buzlarla kaplı olduğu icin bitki ortusu yoktur

B ORTA KUŞAK İKLİMLERİ
5 AKDENİZ İKLİMİ
Gorulduğu yerler: Akdeniz ’e kıyısı olan ulkeler ( Libya, Mısır ve Lubnan haric Buralarda gorulmeme sebebi yer şekillerinin engebesiz olmasıdır), Avustralya ’nın guneybatısı, G Afrika Cumhuriyetinde Kap bolgesi, Şili ’nin orta kesimleri ve Kuzey Amerika ’da Kaliforniya cevresinde etkilidir

Ozellikleri:
Yazlar sıcak ve kurak kışlar ılık ve yağışlıdır
Yaz sıcaklığı guneş ışınlarının duşme acısına, kuraklık ise alcalıcı hava hareketlerine bağlıdır
En sıcak ay ortalaması 2830°C , en soğuk ay ortalaması 810 °C dir Yıllık ortalama 18°C dir
Kar yağışı ve don olayı cok ender gorulur
En fazla yağış kışın , en az yağış yazın duşer
Kışın gorulen yağışlar Cephesel kokenlidir Cephesel yağışlar en fazla bu ikimde gorulur
Yıllık yağış miktarı yukseltiye gore değişir Ortalama 6001000 mm arasındadır
Bitki ortusu maki dediğimiz bodur bitki topluluğudur Maki; mersin, defne, kocayemiş, zeytin, zakkum, keciboynuzu vb bitkilerden oluşur
Akdeniz iklimi yurdumuzda Akdeniz, Ege, G Marmara ve GD Anadolu Bolgesinin batısında gorulur Ancak Akdeniz Bolgesinden uzaklaştıkca enlem, yukselti ve karasallığın etkisiyle bozulmaya uğrar

6 ILIMAN OKYANUS İKLİMİ
Gorulduğu yerler: Batı Ruzgarları sebebiyle Ilıman Kuşak karalarının batısında gorulur (Batı ve KBatı Avrupa, Amerika ’nın batısı) Yurdumuzda ise Karadeniz kıyılarında etkilidir

Ozellikleri:
Yazlar serin, kışlar ılıktır
Her mevsim yağışlıdır
En sıcak ay ortalaması 2425 °C, en soğuk ay ortalaması 56 °C dir Yıllık ortalama 1315 °C dir
Gunluk ve yıllık sıcaklık farkı azdır Nemlilik fazla olduğu icin
Yıllık yağış miktarı 1500 mm civarındadır Yukseltisi fazla olan yerlerde bu miktar artmaktadır
En fazla yağış Sonbaharda, en az yağış ilkbaharda gorulur
Yağış oluşumu yamac yağışı şeklindedir
Bitki ortusu ormandır

7 ORTA KUŞAK KARASAL İKLİM
Gorulduğu yerler: Deniz etkisinden uzak kara iclerinde ve ılıman kuşak karalarının doğu kıyılarında (soğuk su akıntısından dolayı) gorulur Yurdumuzda ise Doğu Anadolu Bolgesinde Erzurum –Kars Bolumunde gorulur

Ozellikleri:
Kış erken gelir, cok soğuk olur Kar ortalama 8090 gun toprak ustunde kalır
Yaz da erken gelir ve cok sıcak olur Karlar hızla erir
En sıcak ay ortalaması 20 °C civarındadır Bazen sıcaklık 30 °C ye kadar cıkabilmektedir
En soğuk ay ortalaması –10 °C civarındadır Bazı gunler –40 °C ye kadar sıcaklığın duştuğu de gozlenebilmektedir
Yıllık sıcaklık ortalaması 35 °C dir
Yıllık sıcaklık farkı 4050 °C ye kadar ulaşabilmektedir
En fazla yağış ilkbahar ve yaz donemlerinde duşmektedir Karasallık arttıkca yağışlar yaz mevsimine kaymaktadır Or Erzurum –Kars bolumunde olduğu gibi
En az yağış kışın duşmektedir ve kar şeklindedir
Yıllık yağış ortalaması 500600 mm civarındadır
8 STEP İKLİMİ
Gorulduğu yerler: Sıcak ve ılıman kuşak kara iclerinde gorulur Yurdumuzda İc Anadolu Bolgesinde ve Ergene Bolumunde gorulen karasal iklim buna ornektir

Ozellikleri:
Yazlar sıcak ve kurak , kışlar soğuk ve kar yağışlı gecer
En sıcak ay ortalaması 2025 °C dir En soğuk ay ortalaması da 0 (2) °C dir
En fazla yağış ilkbaharda, en az yağış yazın duşer
İlkbaharda gorulen yağışlar genelde konveksiyon (Kırkikindi) yağışı şeklindedir
Yıllık yağış miktarı 250350 mm civarındadır
Bitki ortusu ilkbahar yağışlarıyla yeşeren, yaz başlarında kuruyan kucuk boylu ot topluluğudur Buna step (bozkır) bitki ortusu denir Bozkır bitki ortusu icinde geven , deve dikeni, gelincik, coban yastığı gibi bitkiler yer almaktadır