Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Yeryüzünde İklim Tipleri Nelerdir?
Yeryüzünde İklim Çeşitleri
İklimler; sıcaklık, basınç rüzgarlar ve nem yağış özelliklerinin bir araya gelmesiyle belirir İklimi oluşturan bu elemanlardan birinin ya da ikisinin farklı olması sonucu, değişik iklim tipleri belirir Aynı veya benzer iklim özelliklerinin yayıldığı alanlar sınırlandırılırsa ortaya iklim bölgeleri çıkar Bir iklim bölgesi içinde etkili olan iklim, belirli bir iklim tipini temsil eder Yerel özelliklerden dolayı dünya üzerinde fazla farklı alanlara yönlendirilmiş iklim tipleri vardır Ama bunların bir kısmı minik alanlarda etkin olduğu için dikkate alınmaz Aynı nitelik gösterenler ise guruplandırılarak isimlendirilir Soğuk iklimler, Sıcak iklimler, Nemli iklimler, Verimsiz iklimlergibi Bazı iklim sınıflandırmaları ise bitki örtüsüne tarafından (Bozkır iklimi, savan iklimi gibi ) ve hatta orada yaşamış hayvanlara kadar yapılmıştır
9TUNDRA İKLİMİ
Görüldüğü yerler: Sibirya, İskandinavya Yarımadasının kuzeyinde, Kanada ’nın kuzeyinde, Grönland adasının kıyı kesimlerinde görülür
Özellikleri:
En sıcak ay ortalaması 10 °C yi geçmez Kışın sıcaklık –30, 40 °C ’lara değin iner
Toprak yılın büyük bir kesiminde donmuş haldedir Sadece yazın sıcaklığın artması ile toprağın üstteki kısmındaki buzlar erir ve bataklıklar oluşur
Yıllık yağış miktarı 200250 mm civarındadır
ur yosun ,ot ve zayıf çalılıklardan oluşan Tundra bitki örtüsüdür
A SICAK İKLİMLER
1 EKVATORAL İKLİM
Görüldüğü yerler: 10 kuzey ve güney enlemleri arsında etkilidir Özellikle Amazon ve Kongo Havzaları ile Malezya , Filipinler ve Papua Yeni Gine ’de etkilidir
Özellikleri:
Takvim sıcaklık ortalaması 25 °C ’nin üstündedir
Takvim ve jurnal sıcaklık farkı en düşük olan iklimdir (12 °C civarında) Sebepleri : Güneş ışınlarının bütün sene dike yakın açıyla düşmesi ve nemliliğin artı olmasıdır
Her mevsim ahenkli yağış alır Ama maksimum yağış güneş ışınlarının Ekvatora düşey geldiği tarihlerde görülür Uçup Gitme arttığı için
Yağışlar oluşum bakımından Konveksiyon yağışlarına örnektir
Takvim yağış miktarı 2000 mm ‘nin üstündedir
ot gibi yaşama bütün sene yeşil kalan sık ve uzun boylu yağmur ormanlarıdır
Yağışların fazla olması ve yüksek sıcaklık kimyasal çözülmeyi artırmıştır
Topraklar fazla yıkandığı için verimi düşüktür ve kırmızı renkli Laterit topraklarıdır
2 YAZI YAĞIŞLI TROPİKAL (SAVAN) İKLİMİ
Görüldüğü yerler: Ekvatoral iklim ile çöl iklimi aralarında görülür (1020° kuzey ve güney enlemleri arasında görülür)
Özellikleri:
Bu iklim bölgesinde güneş ışınları yılda iki kez tepede olan açıyla düşer
Güneş ışınlarının düşey geldiği yaz dönemi yağışlı , kışlar kuraktır
Sıcaklık ortalaması bütün sene 20 °C nin üstündedir
Takvim yağış miktarı 10001200 mm arasındadır
ur savandır Savanlar uzun süre yeşil kalan , gür ve uzun boylu ot topluluklarıdır Savan bitki örtüsü içinde yer altı sularının yüzeye çıktığı yerlerde ve nehir boylarında ormanlar görülür
3 MUSON İKLİMİ
Görüldüğü yerler: Muson rüzgarlarının etkili olduğu Güney, Güneydoğu ve Doğu Asya ’da etkilidir
Özellikleri:
Muson rüzgarlarından dolayı bu iklimde yaz mevsimi yağışlı, kışlar kuraktır Bu yönüyle savan iklimi ile benzerlik gösterir
Sıcaklık ortalaması tüm sene 10 °C nin üstündedir Yıllık sıcaklık farkı Savan iklimine göre fazladır
Takvim yağış miktarı 10001500 mm civarındadır Ancak kıyı kesimlerde bu yağış miktarı fazla daha artı olabilmektedir Örnek Hindistan ’ın kuzey doğusunda bulunan Çerapunçi 12000 mm yağış almaktadır (Dünyanın en fazla yağış alan yeridir)
ot gibi yaşama kışın yaprağını döken geniş yapraklı muson ormanlarıdır Muson ormanlarının tipik ağacı teak ağacıdır
4 ÇÖL İKLİMLERİ
Yağış miktarlarının 150 mm nin altında olan bölgelerde çöl iklimleri görülür
Çöl iklimleri görüldüğü yere kadar;
a Sıcak Çöller ( Tropikal)
* Dönenceler çevresinde görülür Oluşmasında dünyanın günlük hareketinden kaynaklanan devingen yüksek basınç etkilidir
* Görüldüğü yerler: Afrika ’nın kuzeyi (Büyük sahra) Arabistan yarım adası, Basra körfezi çevresi, Hindistan ’ın kuzeybatısı (Tar çölü), Avustralya ’nın iç kısımları ve batısı, Afrika ’nın güney batısındaki Namib ve Kalahari çölleri, G Amerika ’daki Patagonya Atakama, Peru çölleri ve K Amerika ’daki Meksika çölleridir
Özellikleri:
Mutlak ve bağıl nem fazla düşüktür Bu sebeple günlük sıcaklık farkı en fazla olan iklimdir
Kayıtlı bir yağış mevsimi yokturbazı yıllar hiç yağış olmayabilir
Mekanik çözülmenin maksimum olduğu iklimdir
Takvim sıcaklık farkı jurnal sıcaklık farkı değin yüksek değildir Çünkü güneş ışınları bu alanlara sene boyunca dike yakın açıyla düşmektedir
bitkiler yok denecek değin azdır Zayıf ot ve çalılıklarla kaktüs iklimin doğal bitki örtüsünü oluştururlar
Çöllerde yer altı su seviyesinin yüzeye yakın olduğu veya çıktığı yerler olan vahalar canlı yaşamı için kullanışlı yerleri oluşturur
b Karasal Çöller
Ilıman kuşak kara içlerinde etrafı dağlarla kenarlı çukur alanlarda görülür Buralarda çöl özellikleri görülme sebebi yağış azlığıdır
Görüldüğü yerler: Kızılkum (Özbekistan), Karakum (Türkmenistan), Gobi (Moğolistan), Taklamakan (Çin) , Arizona (ABD) çölleridir
c Soğuk Çöller
Kutuplarda görülür
Çöl denmesinin sebebi yağış azlığıdır Yağış azlığının da sebebi sıcaklığın düşük olmasıdır Sıcaklık düşük olduğu için uçup gitme ile atmosfere karışan nem azdır Dolayısıyla yağış da az olmaktadır Zemin buzlarla astarlı olduğu için bitki örtüsü yoktur
B ORTA KUŞAK İKLİMLERİ
5 AKDENİZ İKLİMİ
Görüldüğü yerler: Akdeniz ’e kıyısı olan ülkeler ( Libya, Mısır ve Lübnan hariç Buralarda görülmeme sebebi yer şekillerinin engebesiz olmasıdır), Avustralya ’nın güneybatısı, G Afrika Cumhuriyetinde Kap bölgesi, Şili ’nin orta kesimleri ve Kuzey Amerika ’da Kaliforniya çevresinde etkilidir
Özellikleri:
Yazlar sıcak ve verimsiz kışlar ılık ve yağışlıdır
Yaz sıcaklığı güneş ışınlarının düşme açısına, kuraklık ise alçalıcı hava hareketlerine bağlıdır
En sıcak ay ortalaması 2830°C , en soğuk ay ortalaması 810 °C dir Takvim sıradan 18°C dir
Kar yağışı ve don olayı fazla ender görülür
en fazla yağış kışın , en düşük yağış yazın düşer
Kışın görülen yağışlar Cephesel kökenlidir Cephesel yağışlar maksimum bu ikimde görülür
Yıllık yağış miktarı yükseltiye göre değişir Ortalama 6001000 mm arasındadır
bitki örtüsü maki dediğimiz bodur bitki topluluğudur Maki; mersin, defne, kocayemiş, zeytin, zakkum, keçiboynuzu vb bitkilerden oluşur
Akdeniz iklimi yurdumuzda Akdeniz, Ege, G Marmara ve GD Anadolu Bölgesinin batısında görülür Ancak Akdeniz Bölgesinden uzaklaştıkça enlem, yükselti ve karasallığın etkisiyle bozulmaya uğrar
6 ILIMAN OKYANUS İKLİMİ
Görüldüğü yerler: Batı Rüzgarları nedeniyle Ilıman Kuşak karalarının batısında görülür (Batı ve KBatı Avrupa, Amerika ’nın batısı) Yurdumuzda ise Karadeniz kıyılarında etkilidir
Özellikleri:
Yazlar serin, kışlar ılıktır
Her mevsim yağışlıdır
En sıcak ay ortalaması 2425 °C, en soğuk ay ortalaması 56 °C dir Takvim sıradan 1315 °C dir
Jurnal ve yıllık sıcaklık farkı azdır Nemlilik pozitif olduğu için
Takvim yağış miktarı 1500 mm civarındadır Yükseltisi fazla olan yerlerde bu arz artmaktadır
maksimum yağış Sonbaharda, minimum yağış ilkbaharda görülür
Yağış oluşumu yamaç yağışı şeklindedir
ur ormandır
7 ORTA KUŞAK KARASAL İKLİM
Görüldüğü yerler: Deniz etkisinden uzak kara içlerinde ve ılıman kuşak karalarının doğu kıyılarında (soğuk su akıntısından dolayı) görülür Yurdumuzda ise Doğu Anadolu Bölgesinde Erzurum –Kars Bölümünde görülür
Özellikleri:
Kış erken kazanç, fazla soğuk olur Kar sıradan 8090 gün toprak üstünde kalır
Yaz da erken gelir ve fazla sıcak olur Karlar hızla erir
En sıcak ay ortalaması 20 °C civarındadır Ara Sıra sıcaklık 30 °C ye kadar çıkabilmektedir
En soğuk ay ortalaması –10 °C civarındadır Bir Takım günler –40 °C ye değin sıcaklığın düştüğü de gözlenebilmektedir
Takvim sıcaklık ortalaması 35 °C dir
Takvim sıcaklık farkı 4050 °C ye değin ulaşabilmektedir
en fazla yağış ilkbahar ve yaz dönemlerinde düşmektedir Karasallık arttıkça yağışlar yaz mevsimine kaymaktadır Ör Erzurum –Kars bölümünde olduğu gibi
minimum yağış kışın düşmektedir ve kar şeklindedir
Takvim yağış ortalaması 500600 mm civarındadır
8 STEP İKLİMİ
Görüldüğü yerler: Sıcak ve ılıman kuşak kara içlerinde görülür Yurdumuzda İç Anadolu Bölgesinde ve Ergene Bölümünde görülen karasal iklim buna örnektir
Özellikleri:
Yazlar sıcak ve verimsiz , kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer
En sıcak ay ortalaması 2025 °C dir En soğuk ay ortalaması da 0 (2) °C dir
en fazla yağış ilkbaharda, en az yağış yazın düşer
İlkbaharda görülen yağışlar başlıca konveksiyon (Kırkikindi) yağışı şeklindedir
Yıllık yağış miktarı 250350 mm civarındadır
ot gibi yaşama ilkbahar yağışlarıyla yeşeren, yaz başlarında kuruyan küçük boylu ot topluluğudur Buna step (bozkır) bitkiler denir Bozkır ur içinde geven , deve dikeni, gelincik, çoban yastığı gibi tümör yer almaktadır
*
Yeryüzünde İklim Çeşitleri
İklimler; sıcaklık, basınç rüzgarlar ve nem yağış özelliklerinin bir araya gelmesiyle belirir İklimi oluşturan bu elemanlardan birinin ya da ikisinin farklı olması sonucu, değişik iklim tipleri belirir Aynı veya benzer iklim özelliklerinin yayıldığı alanlar sınırlandırılırsa ortaya iklim bölgeleri çıkar Bir iklim bölgesi içinde etkili olan iklim, belirli bir iklim tipini temsil eder Yerel özelliklerden dolayı dünya üzerinde fazla farklı alanlara yönlendirilmiş iklim tipleri vardır Ama bunların bir kısmı minik alanlarda etkin olduğu için dikkate alınmaz Aynı nitelik gösterenler ise guruplandırılarak isimlendirilir Soğuk iklimler, Sıcak iklimler, Nemli iklimler, Verimsiz iklimlergibi Bazı iklim sınıflandırmaları ise bitki örtüsüne tarafından (Bozkır iklimi, savan iklimi gibi ) ve hatta orada yaşamış hayvanlara kadar yapılmıştır
9TUNDRA İKLİMİ
Görüldüğü yerler: Sibirya, İskandinavya Yarımadasının kuzeyinde, Kanada ’nın kuzeyinde, Grönland adasının kıyı kesimlerinde görülür
Özellikleri:
En sıcak ay ortalaması 10 °C yi geçmez Kışın sıcaklık –30, 40 °C ’lara değin iner
Toprak yılın büyük bir kesiminde donmuş haldedir Sadece yazın sıcaklığın artması ile toprağın üstteki kısmındaki buzlar erir ve bataklıklar oluşur
Yıllık yağış miktarı 200250 mm civarındadır
ur yosun ,ot ve zayıf çalılıklardan oluşan Tundra bitki örtüsüdür
A SICAK İKLİMLER
1 EKVATORAL İKLİM
Görüldüğü yerler: 10 kuzey ve güney enlemleri arsında etkilidir Özellikle Amazon ve Kongo Havzaları ile Malezya , Filipinler ve Papua Yeni Gine ’de etkilidir
Özellikleri:
Takvim sıcaklık ortalaması 25 °C ’nin üstündedir
Takvim ve jurnal sıcaklık farkı en düşük olan iklimdir (12 °C civarında) Sebepleri : Güneş ışınlarının bütün sene dike yakın açıyla düşmesi ve nemliliğin artı olmasıdır
Her mevsim ahenkli yağış alır Ama maksimum yağış güneş ışınlarının Ekvatora düşey geldiği tarihlerde görülür Uçup Gitme arttığı için
Yağışlar oluşum bakımından Konveksiyon yağışlarına örnektir
Takvim yağış miktarı 2000 mm ‘nin üstündedir
ot gibi yaşama bütün sene yeşil kalan sık ve uzun boylu yağmur ormanlarıdır
Yağışların fazla olması ve yüksek sıcaklık kimyasal çözülmeyi artırmıştır
Topraklar fazla yıkandığı için verimi düşüktür ve kırmızı renkli Laterit topraklarıdır
2 YAZI YAĞIŞLI TROPİKAL (SAVAN) İKLİMİ
Görüldüğü yerler: Ekvatoral iklim ile çöl iklimi aralarında görülür (1020° kuzey ve güney enlemleri arasında görülür)
Özellikleri:
Bu iklim bölgesinde güneş ışınları yılda iki kez tepede olan açıyla düşer
Güneş ışınlarının düşey geldiği yaz dönemi yağışlı , kışlar kuraktır
Sıcaklık ortalaması bütün sene 20 °C nin üstündedir
Takvim yağış miktarı 10001200 mm arasındadır
ur savandır Savanlar uzun süre yeşil kalan , gür ve uzun boylu ot topluluklarıdır Savan bitki örtüsü içinde yer altı sularının yüzeye çıktığı yerlerde ve nehir boylarında ormanlar görülür
3 MUSON İKLİMİ
Görüldüğü yerler: Muson rüzgarlarının etkili olduğu Güney, Güneydoğu ve Doğu Asya ’da etkilidir
Özellikleri:
Muson rüzgarlarından dolayı bu iklimde yaz mevsimi yağışlı, kışlar kuraktır Bu yönüyle savan iklimi ile benzerlik gösterir
Sıcaklık ortalaması tüm sene 10 °C nin üstündedir Yıllık sıcaklık farkı Savan iklimine göre fazladır
Takvim yağış miktarı 10001500 mm civarındadır Ancak kıyı kesimlerde bu yağış miktarı fazla daha artı olabilmektedir Örnek Hindistan ’ın kuzey doğusunda bulunan Çerapunçi 12000 mm yağış almaktadır (Dünyanın en fazla yağış alan yeridir)
ot gibi yaşama kışın yaprağını döken geniş yapraklı muson ormanlarıdır Muson ormanlarının tipik ağacı teak ağacıdır
4 ÇÖL İKLİMLERİ
Yağış miktarlarının 150 mm nin altında olan bölgelerde çöl iklimleri görülür
Çöl iklimleri görüldüğü yere kadar;
a Sıcak Çöller ( Tropikal)
* Dönenceler çevresinde görülür Oluşmasında dünyanın günlük hareketinden kaynaklanan devingen yüksek basınç etkilidir
* Görüldüğü yerler: Afrika ’nın kuzeyi (Büyük sahra) Arabistan yarım adası, Basra körfezi çevresi, Hindistan ’ın kuzeybatısı (Tar çölü), Avustralya ’nın iç kısımları ve batısı, Afrika ’nın güney batısındaki Namib ve Kalahari çölleri, G Amerika ’daki Patagonya Atakama, Peru çölleri ve K Amerika ’daki Meksika çölleridir
Özellikleri:
Mutlak ve bağıl nem fazla düşüktür Bu sebeple günlük sıcaklık farkı en fazla olan iklimdir
Kayıtlı bir yağış mevsimi yokturbazı yıllar hiç yağış olmayabilir
Mekanik çözülmenin maksimum olduğu iklimdir
Takvim sıcaklık farkı jurnal sıcaklık farkı değin yüksek değildir Çünkü güneş ışınları bu alanlara sene boyunca dike yakın açıyla düşmektedir
bitkiler yok denecek değin azdır Zayıf ot ve çalılıklarla kaktüs iklimin doğal bitki örtüsünü oluştururlar
Çöllerde yer altı su seviyesinin yüzeye yakın olduğu veya çıktığı yerler olan vahalar canlı yaşamı için kullanışlı yerleri oluşturur
b Karasal Çöller
Ilıman kuşak kara içlerinde etrafı dağlarla kenarlı çukur alanlarda görülür Buralarda çöl özellikleri görülme sebebi yağış azlığıdır
Görüldüğü yerler: Kızılkum (Özbekistan), Karakum (Türkmenistan), Gobi (Moğolistan), Taklamakan (Çin) , Arizona (ABD) çölleridir
c Soğuk Çöller
Kutuplarda görülür
Çöl denmesinin sebebi yağış azlığıdır Yağış azlığının da sebebi sıcaklığın düşük olmasıdır Sıcaklık düşük olduğu için uçup gitme ile atmosfere karışan nem azdır Dolayısıyla yağış da az olmaktadır Zemin buzlarla astarlı olduğu için bitki örtüsü yoktur
B ORTA KUŞAK İKLİMLERİ
5 AKDENİZ İKLİMİ
Görüldüğü yerler: Akdeniz ’e kıyısı olan ülkeler ( Libya, Mısır ve Lübnan hariç Buralarda görülmeme sebebi yer şekillerinin engebesiz olmasıdır), Avustralya ’nın güneybatısı, G Afrika Cumhuriyetinde Kap bölgesi, Şili ’nin orta kesimleri ve Kuzey Amerika ’da Kaliforniya çevresinde etkilidir
Özellikleri:
Yazlar sıcak ve verimsiz kışlar ılık ve yağışlıdır
Yaz sıcaklığı güneş ışınlarının düşme açısına, kuraklık ise alçalıcı hava hareketlerine bağlıdır
En sıcak ay ortalaması 2830°C , en soğuk ay ortalaması 810 °C dir Takvim sıradan 18°C dir
Kar yağışı ve don olayı fazla ender görülür
en fazla yağış kışın , en düşük yağış yazın düşer
Kışın görülen yağışlar Cephesel kökenlidir Cephesel yağışlar maksimum bu ikimde görülür
Yıllık yağış miktarı yükseltiye göre değişir Ortalama 6001000 mm arasındadır
bitki örtüsü maki dediğimiz bodur bitki topluluğudur Maki; mersin, defne, kocayemiş, zeytin, zakkum, keçiboynuzu vb bitkilerden oluşur
Akdeniz iklimi yurdumuzda Akdeniz, Ege, G Marmara ve GD Anadolu Bölgesinin batısında görülür Ancak Akdeniz Bölgesinden uzaklaştıkça enlem, yükselti ve karasallığın etkisiyle bozulmaya uğrar
6 ILIMAN OKYANUS İKLİMİ
Görüldüğü yerler: Batı Rüzgarları nedeniyle Ilıman Kuşak karalarının batısında görülür (Batı ve KBatı Avrupa, Amerika ’nın batısı) Yurdumuzda ise Karadeniz kıyılarında etkilidir
Özellikleri:
Yazlar serin, kışlar ılıktır
Her mevsim yağışlıdır
En sıcak ay ortalaması 2425 °C, en soğuk ay ortalaması 56 °C dir Takvim sıradan 1315 °C dir
Jurnal ve yıllık sıcaklık farkı azdır Nemlilik pozitif olduğu için
Takvim yağış miktarı 1500 mm civarındadır Yükseltisi fazla olan yerlerde bu arz artmaktadır
maksimum yağış Sonbaharda, minimum yağış ilkbaharda görülür
Yağış oluşumu yamaç yağışı şeklindedir
ur ormandır
7 ORTA KUŞAK KARASAL İKLİM
Görüldüğü yerler: Deniz etkisinden uzak kara içlerinde ve ılıman kuşak karalarının doğu kıyılarında (soğuk su akıntısından dolayı) görülür Yurdumuzda ise Doğu Anadolu Bölgesinde Erzurum –Kars Bölümünde görülür
Özellikleri:
Kış erken kazanç, fazla soğuk olur Kar sıradan 8090 gün toprak üstünde kalır
Yaz da erken gelir ve fazla sıcak olur Karlar hızla erir
En sıcak ay ortalaması 20 °C civarındadır Ara Sıra sıcaklık 30 °C ye kadar çıkabilmektedir
En soğuk ay ortalaması –10 °C civarındadır Bir Takım günler –40 °C ye değin sıcaklığın düştüğü de gözlenebilmektedir
Takvim sıcaklık ortalaması 35 °C dir
Takvim sıcaklık farkı 4050 °C ye değin ulaşabilmektedir
en fazla yağış ilkbahar ve yaz dönemlerinde düşmektedir Karasallık arttıkça yağışlar yaz mevsimine kaymaktadır Ör Erzurum –Kars bölümünde olduğu gibi
minimum yağış kışın düşmektedir ve kar şeklindedir
Takvim yağış ortalaması 500600 mm civarındadır
8 STEP İKLİMİ
Görüldüğü yerler: Sıcak ve ılıman kuşak kara içlerinde görülür Yurdumuzda İç Anadolu Bölgesinde ve Ergene Bölümünde görülen karasal iklim buna örnektir
Özellikleri:
Yazlar sıcak ve verimsiz , kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer
En sıcak ay ortalaması 2025 °C dir En soğuk ay ortalaması da 0 (2) °C dir
en fazla yağış ilkbaharda, en az yağış yazın düşer
İlkbaharda görülen yağışlar başlıca konveksiyon (Kırkikindi) yağışı şeklindedir
Yıllık yağış miktarı 250350 mm civarındadır
ot gibi yaşama ilkbahar yağışlarıyla yeşeren, yaz başlarında kuruyan küçük boylu ot topluluğudur Buna step (bozkır) bitkiler denir Bozkır ur içinde geven , deve dikeni, gelincik, çoban yastığı gibi tümör yer almaktadır
*
