Yıldırım Bayezid Dönemi

Babasi, Murad Hüdavendigâr'in tahta cülûs etikleri 761 (1360) yilinda dünyaya gelen Bâyezid, âdil, yigit, bilginlerle yoksullari seven, zenginlere sefkat, zahidlerle iyi insanlara saygi bildiren bir hükümdar idi Ela gözlü, arslan simali, kumral sakalli, görünüsü kirmiziya mail, ak, müdevver ve berrak idi Heykel gibi saglam ve güçlü kuvvetli idi Cenk ve savas günlerinde korkusuz bir padisah idi Giydigi elbise çoğunlukla Bursa kadifesindendi Annesi Gülçiçek hatundu

Osmanli pençesinin kavradigi Rumeli agacinda, harp sahasinda hükümdar ilân edilip babasinin tahtina oturan Yildirim'in bâzusu, daha nice meyvelerini Osmanlilarin etegine düsürmek üzere bekleyici idi O, harp sahasinda hükümdar ilân edildiginden muharebeye devam etmekten geri durmadi Ayrica komutanlardan Pasa Yigit'i Bosna, Firuz Bey'i de Vidin taraflarina akina gönderdigi gibi kanımca kendisi de Kratova gümüs madenlerini zapt ile Üsküp sehrine Türk göçmenlerini iskân ettirdi

Avrupa'nin siyaset aktörleri, Yildirim ünvani ile anilan Bâyezid'in düşünce ve düsüncelerini böylece de bilmez sayilmazlardi Babasinin biraktigi hududu, mucizeli ordusuyla gögüsleyip alabildigine açan, açarken de karsilastigi sayisiz müsküllere yutkunmadan katlanan, bilhassa kilise için bir Isa düsmani sayildigi halde, feth ettigi Hiristiyan ülkelerinin halkina bu kilise mensuplarindan, hatta papalardan daha müsfik ve anlayisli davranan koca Hüdâvendigâr gibi, oglu da acaba ayni siyaset ve insanlik yolu üzerinde mi yürüyecekti?

YAKUB ÇELEBI OLAYI

Sultan Murad'in, Kosova Savasi'nda sehid olmasindan sonra devlet adamlari ile askerî erkânin ittifaki üzerine yerine büyük oglu Bâyezid geçti Askerî hareketlerdeki sür'ati yüzünden Yildirimünvanini alan Bâyezid, Kosova savasinda Rumeli askeri ile sag cenaha kumanda etmisti Savasin kazanilmasinda da büyük bir rol oynamisti Bâyezid, demin düsmani kovalamakla mesgul olan kardesi Yakub'u çagirtarak hükümdarliga karşılıklı olur endisesiyle onu öldürtmüstü Böylece yeni bir buhranin çikmasina da engel olmustu Bu durum, bazi devlet adamlari ile askerler arasinda ve Osmanli sinirlari disinda kalan Anadolu Beylikleri arasinda Yildirim Bayezid'e karsi bir hosnutsuzlugun dogmasina sebep olur Âsikpasazâde, bu olayla ilgili olarak Ol gece askere izdirap düstüdiyerek, askerin bu hadiseden nasil müteessir oldugunu anlatmaya çalisir

Gerçekten bazi yazarlar, Yildirim Bâyezid'in bu hareketini çok dramatik bir sekilde vermekte ve bunu, Yildirim'in Timur karsisindaki maglubiyetinin sebeplerinden biri olarak görmektedirler Bu cümleden olarak Fatma Aliye sunlan söyler:

Sehzadeler ve askerî komutanlar, hezimete ugrayanlan takib ediyorlardi Yildmm Bâyezid'e haber verildi Hemen gelip zâti sâhâneye kasıtlı olarak olan ak bayrak altina oturdu O ak sancak, Selçuklu Sultani'nin Osman Gazi'ye vermis oldugu sancakti ancak o vakit o sancagin altina zati sâhâneden baskasi oturamazdi Yildirim Bâyezid, o sancagin altina oturmakla ilani saltanat etmis oldu

Zavalli Yakub Çelebi, hadiseden habersiz olarak ordugâha geldiginde yorgunlugunu geçirmeye ve sıcacık bir nefes almaya firsat bulamadan pederin seni istiyordiyerek Hüdâvendigâr'in mübarek cesedi üzerine kurulan çadira götürülüp orada bogduruldu Bu vak'a, bütün tarih kitaplarinda önemli bir konunun açilmasina sebep olmustur Bunu, Yildirim'in maglubiyet sebeplerinden biri ve şayet birincisi olarak kayd edenler de olmustur Savci Bey de buna bir örnek teskil etmiyor Çünkü Savci Bey, isyan bayragini çekmisti Andronikos ile birlikte bir eskiya grubunun basina geçmisti Yakub Çelebi ise o süre önemli bir vilayet olan Karesi'yi çok iyi yöneticilik etmis, harplerde zaferler kazanmis ve herkesi kendinden memnun etmisti

Murad Hüdâvendigâr'in sehadeti üstüne meydana gelen saltanat degisikligi, Anadolu Beylerinin ve bilhassa kendisini Selçuklularin mirasçisi sayan Karamanlilarin ortadan kalkmis gibi görünen düsmanligini yeniden ortaya çikardi Sehzade Yakub'un öldürülmesini ederek, güya onun intikamini olmak üzere Bâyezid'e karsi harp açip her taraftan tecavüze kalktilar Karamanaoglu Alaeddin Bey tarafindan kiskirtilan bu beylikler, Aydinli, Saruhanli, Germiyanli, Menteseli ve Hamideli beylikleri idi Nitekim Germiyanogullari'ndan Sah Çelebi oglu Yakub Bey, daha önce Osmanlilar eline geçmis olan Germiyan kasaba ve bölgelerini geri aldigi gibi Karamanlilar da Beysehri'ni zapt ettiler Anadolu'da Kara Tatar denilen Mogollarin reisi Mürüvvet Bey de Kirsehir'i zapt edip Sivas emiri Kadi Burhaneddin'e teslim etti Diger beylerin herkes, bu karisikliktan istifade ederek bir takim yerlerin zaptina kalkistilar Bu şart, Osmanli Devleti'ni çok kuvvet durumlara sokmustu Babasi tarafindan saglanmaya çalisilan Anadolu birligi her yerde tehlikeye girmisti Sultan Yildirim Bayezid'in bunlara seri bir sekilde çare bulmasi ve isleri düzeltmesi gerekiyordu Bunun için Bâyezid, Anadolu'ya geçmeden önce Rumeli'deki durumu hemen düzeltmek gerektigini düsünerek kendisine muhalefette yer alan dikte ve askerleri bitmiş kendine bagladi Daha Sonra Sirp Krali Lazar'in hemen şimdi küçük yastaki oglu Istefan Lazaroviç'in vasisi olan annesiyle anlasti Bu yeni Sirp despotu da ücret (harac) ve gerektiginde muharebelerde tüm askeri ile birlikte padisahin maiyetinde bulunmayi taahhut ettigi gibi her yil Osmanli padisahini ziyaret etmeyi de kabul ediyordu

Kosova maglubiyetinden sonradan gerek Istefan Lazaroviç, lüzum Pristine hakimi Vuk Brankoviç yerlerinde kalabileceklerini hiç ümid etmiyorlardi Onlar, Yildirim'la anlasmayi canlarina minnet bildiler Bu antlasmayi desteklemek için yeni Osmanli hükümdari, maktul Lazar'in kizi Marya Despina'yi nikahlamisti Bayezid'in bu sekildeki genis müsamahasina Anadolu'daki vaziyetin kritik durumu sebep olmustu Bu baris baştan sona Rumeli'de, disardan gelebilecek ve bilhassa Macarlar tarafindan yapilacak tahrik ile meydana gelmesi olası bir muhalefet önlenmis oluyordu Bu Nedenle meydana gelen arkadaşlık, arkadaşça bir sekilde Bâyezid'in vefatina değin devam edecekti Sirplar, Kosova'da hâkimiyetlerine son veren darbeyi yemis olmalarina ragmen, dinî ve millî degerlerine karsi gördükleri genis haz ve müsaade yüzünden fatihlerin (Osmanlilarin) idaresine tereddüdsüz katildilar Hele Arnavud, Macar ve Dalmaçyalilara karsi yapilan akinlarda ganimetlere istirak etmeleri, anlari yeni idareye hızlıca isindirdi

Yildirim Bayezid, Balkanlar'da kuvvetli kalabilmek için akinci teskilatini yeniden canlandirmak ihtiyacini hissederek Evrenos Bey, Pasa Yigit Bey ve Firuz Bey gibi komutanlarin, basta Bosna olmak üzere Eflak ve Tuna'nin kuzey taraflarina değin akinlar düzenlemelerini emr etti Daha önce de kisaca bağlantı edildigi gibi bu akinlar esnasinda Üsküp alinarak sehre Türk ırk yerlestirilmisti Bu sirada Edirne'ye dönen Bâyezid, Anadolu'ya hareket etmeden önce burada dinî ve sosyal müesseselerin kurulmasini emr etti Böylece Edirne bir kültür merkezi haline gelmeye basladi Fiilen de hâlâ bu gün Yildirim adi ile anilan mahallede bir imâret ile kubbesi dört kemer üstünde durmakta olan caminin temellerini atti giderken kendisini tebrike gelen Venedik ve diger Italyan siteleri ile olan ticaret antlasmalarini yeniledi Yeni hükümdar, Venedik ticaretini himaye etmeyi kabul ediyorsa da gelecek için artı teminat vermiyordu Bu antlasma, daha sonraki Anadolu seferi için büyük bir tartma tasiyacakti Zaten bu yüzden Bâyezid müsamahali davranmisti

Bâyezid, Bursa'ya dönmeden önce adeta bir sehir devleti haline gelmis olan Bizans gailesini de ber taraf etmek istiyordu Bunu gerçeklestirebilmek için de Bizans'taki taht kavgalarindan istifade etmeyi düsünüyordu Böylece Anadolu'da girisecegi faaliyet esnasinda Bizans tarafindan gelebilecek tehlikelerden emin edinmek istiyordu

Osmanli Sultani, eskiden Savci Bey ile müstereken ayaklanma edip fesat çikarma suçundan dolayi hapse atilmis olan Imparator Ioannis'in oglu Andronikos ile onun oglu Ioannis'in müracaatlarini kabul ederek bir arz askerle Edirne'den Istanbul'a yürür Imparator Ioannis ile saltanat ortagi olan Manuel'i hal' ederek hapse attirir sırası gelmişken hapisteki prensleri de kurtarip hükümdar yapar ve bir ödenti ile kendine baglar Lakin kisa bir müddet sonradan iki mahpus hapisten kurtularak sultana iltica ederler Onlar, daha önceki vergiden baska belli bir miktarda asker vererek seferlere katilmayi da taahhüd ederler Bunun üzerine Bâyezid, onlari her tarafta hükümdarliga getirir bununla beraber Bâyezid, Andronikos ile oglunu hapse attirmayip kendilerine Bizans topraklarindaki Silivri, Eregli, Selanik vs gibi yerlerin hâkimiyetini verir *