'Yoksullara Yapılan Yardımlar Lütuf Gibi Gösteriliyor Oysa Türkiye Bir Nesil Kaybediyor'

Hacer Foggo, Türkiye'de yoksulluk üzerine uzun yıllardır çalışan bir isim, Pandemi sürecinde tüm dünyada artan gelir adaletsizliğinde çocuklar eğitimden uzaklaşırken, son devirde Türkiye'nin içinde bulunduğu ekonomik kriz ile artan yoksulluk tekrar en çok çocukları etkiliyor. Çocuklar yatağa aç giriyor, gelişemiyor, eğitim göremiyor ve bu gelecek jenerasyonları de etkiliyor.


‘Yoksulluktan açlıkla gayret düzeyine geçildi'



CHP Yoksulluk Dayanışma Ofisi Koordinatörü Hacer Foggo, uzun yıllardır fakirleşme üzerine çalışan bir isim olurken, son olarak CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu'nun Et ve Süt Kurumu’na yaptığı ziyarette, Diken'den Altan Sancar haberine göre, Türkiye’nin en değerli sorunu olarak, ‘yoksulluktan açlıkla çaba düzeyine geçildiğine' ve ‘çocuklarda gelişim bozukluklarına ve bir jenerasyonun kaybolma riskiyle karşı karşıya kaldığına’ dikkat çekti.

Türkiye’de yoksulluğun geldiği son durumu nedir?



Türkiye’de yoksulluk için yapılan son araştırma Türk Aile Doktorları Dergisi’nde yayınlandı. Üç tabibin yaptığı çalışmaya nazaran, 1040 çocuğun dörtte birinin kilosu çok düşük olurken, bir de potansiyel kalp hastalığı görülüyor. Avrupa’da yüzde 18 olan kansızlıkla gayret ise kız çocuklarında yüzde 85, erkek çocuklarında da yüzde 68 oranında görülüyor. Kansızlık çocuklarda büyüme ve gelişme sıkıntılarına yol açarken, çocuklarda yaş küçüldükçe kilolarda da düşüş görülüyor. Kansızlık, ilkokula giden çocuklarda yüzde 87 oranında olurken, ortaokulda yüzde 74,2, lisede ise yüzde 64,2 oranında görülüyor. 

Sağlıksız bir jenerasyon geliyor, kronik yetersiz beslenme, fizikî büyümeyi, toplumsal ve duygusal gelişimi maniler, ömrü kısaltır, kronik sıhhat problemleri artar, öğrenmeyi pürüzler, travmayı artırır ve çocukların hayata inançsız ve gelecek tasasıyla başlamasına neden olur.

Yoksulluk mirası nedir?



Dünyada fakir ailelerin en az üç nesil boyunca fakirleştiği, bir olgu olarak tanımlanmıştır. Yoksulluk döngüsünden en çok çocuklar etkilenir. Ebeveynleri yoksulluktan kurtulamadığı için kendileri de yoksulluktan kurtaramazlar. Çocuk yoksulluğuna yönelik yapılan araştırmalar, hem de benim şahsî tanıklıklarım gösteriyor ki yoksulluğun miras olarak kalmasının en kıymetli nedeni başta eğitim olmak üzere sıhhat ve barınma şartları üzere ömür standartlarının berbat olması. Sağlık derken yetersiz beslenme nedeniyle önlenebilir hastalıkların önlenememesi ve yetişkin olduğunda da kronik hastalıklarla çaba etmesi, yoksulluk nedeniyle meskende kriz periyotlarında bilhassa çocuğun ‘geçim stratejisi’ olarak görülmesi ve bu nedenle eğitimini yarıda bırakma mümkünlüğünün yüksek olması, erken çocukluk eğitimi alamaması bir çocuğun yoksulluğu miras olarak almasına neden olur. Yoksulluk döngüsünü kırmak çok sıkıntı bir bir süreçtir, ama hak temelli, insan hakları temelli bir toplumsal siyaset ile hanelerin/ebeveynlerin ekonomik refahını yükseltmek için kurulmuş güçlü bir takip sistemi, yoksulluk döngüsünün kırılmasını sağlar. 

CHP Yoksulluk Dayanışma Ofisi fikri nasıl ortaya çıktı?



Şu periyot ağır bir yoksulluk/yoksunluk yaşıyoruz, bunu her birimiz gündelik hayatın içinde görüyoruz. Toplumun her kesiti ekonomik kriz yaşıyor ve yoksulluk gitgide derinleşiyor. Yoksulluk artık açlıkla uğraşa dönüştü. Garantisiz çalışan da minimum fiyat alan da besine erişemiyor artık. Daima alanda olunca yoksulluğun nasıl dramatik hale geldiğini ve insanların yaşamak için nelere katlandıklarına da şahit oluyorsunuz. __Kirasını ödeyemeyen, besine erişemeyen, meskenine icra gelen, ısınamayan milyonlar var. Okulu terk eden çocuklar, üniversite kayıtlarını donduran öğrenciler, iş kuyruklarında, askıda ekmek bekleyen yaşlılar. Yoksulluk artık bir insan hakları ihlali durumuna geldi. Yalnızca Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı datalarına nazaran devlet yardımı alan fakir hanelerde yaşayanların sayısı bir yılda 2,5 kat arttı.

Yoksulluğun çoğalması tıpkı vakitte yoksullukla ilgili siyasetlerin stratejilerin yine tartışılması, tekrar düzenlenmesi ya da tekrar oluşturulması için çalışmalar yapılması manasına gelir. Ama maalesef bu yapılmadığı üzere fakirlerin varlığı bile kabul edilmiyor. Şu anda yaşanan yoksulluk yalnızca gelir ve maddi kaynakların yetersizliği değil, birebir vakitte mahrumluk, yeterli hayat standardınızdan vazgeçmeniz, kitap alamamanız, bir yerde oturmamanız, tatil hakkınızdan hatta sıhhat hakkınızdan vazgeçmeyi düşünmeniz, şu anda tam da bu yaşanıyor, vazgeçme ve ne vakit olacağını bilemediğimiz bir tarihe erteleme. Bunun da ismi gelecek korkusu. __İşte tam da bütün bu nedenlerle ve yoksullukla ilgili yoksulluğu azaltan stratejik siyasetlerin hayata geçirileceğine olan inancımla CHP Yoksulluk Dayanışma Ofisi’ni açtık.

Bu süreçte Kılıçdaroğlu’yla görüştünüz mü?



Sayın Kemal Kılıçdaroğlu’yla yalnızca bu süreçte değil, on yıllık mühlet içerisinde yaptığım görüşmelerin ana konusu yokluk/yoksulluk.

Geldiğimiz noktada ise derinleşen yoksulluğun dönüştüğü bir yerdeyiz ve beşerler açlıkla çaba ediyor. Yani evvelce çocukları, bayanları güçlendirmek, okul devamlılığını sağlamak, bayanların hayatla ilgili kapasitelerini/mesleki eğitimlerini artırmak üzere çalışmalar yaparken, artık çocuklar bırakın eğitimi besine erişemeyecek durumda. Bu da yalnızca son iki yılı değerlendirdiğinizde yoksulluğun inanılmaz bir biçimde arttığı ve azalma değil çoğalma nedeninin altında yatanın ise yoksullukla ilgili yapılan siyasetlerin olduğunu düşünüyorum.

Kılıçdaroğlu, ‘Hiçbir çocuk yatağa aç girmeyecek’ dedi. Bu neden kıymetli?



Ekonomik mahrumluk nedeniyle çocuklarının en temel muhtaçlıklarını karşılayamayan aile sayısı giderek artıyor. Bu artışın en kıymetli nedenleri; işsizlik, yoksulluk ve gelir dağılımındaki eşitsizlik. Yoksulluğun en besbelli tesiri beslenme yetersizliği ve açlık. Sayın Kılıçdaroğlu’nun “hiçbir çocuk yatağa aç girmeyecek” sözü, aslında bu son iki yılın en kıymetli özeti. Yatağa aç giren bir çocuğun okulu bırakma ihtimali, tok giren çocuktan daha yüksektir. Yatağa aç giren ve açlığı kronikleşen çocuğun devredilen yoksulluk döngüsünden çıkma ihtimali neredeyse hiç yoktur. Yatağa aç giren çocuk, yetişkin olduğunda kronik hastalıklarla çaba edecektir. Mutsuz bir insan olacaktır. 

Bu hususta en kıymetli projeni nedir?



CHP içerisinde yoksullukla ilgili çalışma yürüten, siyaset yapan çok bedelli siyasetçiler var. CHP’nin yoksullukla ilgili en kıymetli projelerinden biri, Aile Takviyeleri Sigortası. Bayanı güçlendiren, onu özgürleştiren ve bayanın çocuklarına, ailesine özgürce bakabileceği bir proje. Açlık sonunun altında yaşayan bir bayanın örneğin “bebeğime mama alamıyorum, hazır çorba vereyim” niyetini ve bebeğin sıhhatini etkileyecek öteki bir besine mecbur kalmasını ortadan kaldıracak ve bayana bu gerilimi yaşatmayacak bir proje. Ya da eşi ile bir restoranda, pazarda, bir kafede baş başa yemek yiyebileceği, dolaşabilecek duruma gelmesi. Kitap alması, sinemaya gitmesi. Lakin tıpkı vakitte toplumsal yardımlarının da kesilmediği bir proje. Kendi maaş kartı olacak elinde, durmadan kamu kurum kapılarına gidip gelmeyeceği, onurlu bir biçimde kendi hakkı olan maaşını alabileceği bir proje.

Et ve Süt Kurumu ziyareti nasıl gelişti?



Sayın Kılıçdaroğlu’nun orada olmasının nedeni, çocukların yetersiz beslenmesi konusunu kuruma anlatmak ve kamuoyunun dikkatini çekmekti. Benim kendisinin yanında olma nedenim de tam da bu nedenle oldu. Keşke ben de orada yetkililere, sokaklarda çocukların nasıl yaşadığını anlatabilseydim ve birlikte bir proje geliştirebilseydik. 

Burada kıymetli olan devlet kurumlarının yoksullukla tarafsızlığını müdafaası, bir siyasi parti kurumu olmaması. Örneğin ben on yıllardır yoksullukla çaba eden, hak savunuculuğu yapan biri olarak konutundan atılan, meskeni yanan ya da sokakta kalan bir aile için kaymakamlığa, toplumsal hizmet müdürlüklerine, ilgili hangi devlet kurumu ise oradaki yetkililerle kaç kere görüşmeye gittim. Kimi devlet kurumları ile görüştüğümde bir partinin temsilcisi üzere davransalar da ben bunu şahsî olarak hiç kabul etmedim. 

Devlet kurumlarında tarafsızlık yok mu?



Herhangi bir kamu kurumunu, bir devlet kurumu çalışanlarını o kapıdan içeri girdiklerinde rastgele bir partinin temsilcisi olarak kabul etmemiz mümkün değil. Şahıslar süreksiz, kurumlar kalıcıdır. Ancak tam tersine biz bu kamu kurumları görevlilerini bir parti temsilcisi olarak gördüğümüz anda demokrasi, özgürlük savaşını çoktan kaybetmiş oluruz, onlar da bizi Nuriye teyzenin hakkını arayamayacak hale getirirler.

Dayanışma Ofisi nasıl çalışacak?



CHP Yoksulluk Dayanışma Ofisi’nin merkezi Ankara’da. Türkiye’nin 81 vilayetinde en fakir sokaklarda, mahallelerde CHP örgütü ile birlikte çalışacağız. Çalışmalarımıza başladık. Lokal idarelerde yoksullukla ilgili yapılan modellerin yaygınlaştırılmasını sağlayacağız. CHP yoksulluğu önlemeye yönelik siyasetleri bütüncül bakışla ele alıyor. Bir yandan yoksulluğunun önlenmesine yönelik yerelde, mahalle, sokakta ve sonunda haneye yönelik toplumsal siyaset teklifleri geliştirirken, öbür yandan saha tecrübelerinden yola çıkarak yoksulluğu önlemeye yönelik stratejiler geliştirilecek. Var olan sistemde toplumsal yardımlar bir lütuf üzere veriliyor. Oysa bütün bunlar aslında bir toplumsal hak, bunu herkesin öğrenmesi gerek. Yoksulluğun bir hanede nesilden jenerasyona aktarılan ‘devreden yoksulluk‘ halini almaması için ‘muhtaçlık‘ üzerinden değil, insan hakkı temelli toplumsal siyasetlerin yapılması gerekiyor.