Yoksulluk hortladı! 70 milyarlık rekor ödenek kondu

Ekonomik krizle birlikte işsiz ve fakir sayısında yaşanan artış, bütçeden yapılan toplumsal yardım harcamalarını rekor seviyeye çıkardı. 2015'te 33.7 milyar lira olan toplumsal yardım ödemeleri için 2020 yılı bütçesine tam 69.5 milyar liralık rekor ödenek kondu. 2003 yılından bu yana halkın dar gelirli ve fakir kısmına 374 milyar liralık kaynak aktarılmasına karşın yardıma muhtaç nüfus azalmadığı üzere daha da arttı.

YARDIMLAR YETMEDİ

Cumhurbaşkanlığı tarafından hazırlanarak Meclis'e gönderilen 2020 yılı bütçesi, Türkiye'de toplumun fakir kısmına yapılan devasa harcamaların yoksulluğu azaltmada gereğince tesirli olamadığını ortaya koydu. Resmi bütçe bilgilerine nazaran, bu yıl bütçeden fakirlere yapılan toplumsal yardım harcamaları 2002 yılına nazaran 39 kat artarak 1.6 milyar liradan 62.1 miyar liraya ulaştı.

2015 yılı bütçesinden toplumsal yardımlar için 33.7 milyar lira harcanırken bu ödenek 2016'da 41.8 milyara, 2017'de 44.4 milyara, 2018'de 51.7 milyara ve 2019'da 62.1 milyar liraya yükseldi. Dar gelirli ve fakir bölümden gelen yardım talebi azalmayıp daha da artınca iktidar 2020 bütçesine 69.5 milyar liralık daha ödenek koymak zorunda kaldı. Bütçe gerçekleşmelerine nazaran, AKP iktidarının 17 yıllık uygulama devrinde 374 milyar liraya ulaşan toplumsal harcamalar önümüzdeki yıl yapılacak ödemelerle 443.3 milyar liralık büyüklüğe ulaşacak.

EN BÜYÜK HİSSE SIHHATE



Ortaya çıkan gereksinimlere nazaran içeriğinde vakit zaman değişiklikler yapılan toplumsal yardımların büyük kısmı geçmişte yeşil kartlı olarak bilinen dar gelirli kısmın sıhhat harcamaları için yapılıyor. 2020 bütçe teklifine nazaran, önümüzdeki yıl rastgele bir işte çalışmadığı için sigortası olmayan ya da ödeme gücü olmadığı için genel sıhhat sigortası (GSS) primlerini yatıramayan fakir kesitin sıhhat hizmetlerinden yararlanması için SGK'ya 13.4 milyar lira para ödenecek.

Fakirlerin direkt cebine gitmeyen, dolaylı yoldan desteklenmelerini sağlayan bu kaynak, devletin fakir halk kısmına yaptığı toplumsal yardım ödemelerinin en büyük kalemini oluşturuyor. Lakin devlet, fakirlerin yanı sıra işverenlere da misal formda SGK prim dayanağı veriyor. 2020'de işverenler için SGK'ya yapılacak takviye ödemesi 25 milyar lirayı aşacak. Bu da fakirler için yapılacak ödemenin yaklaşık iki katına yakın bir fiyatı tabir ediyor.

Elektrik faturalarına 1.8 milyarlık ödenek

Toplumsal yardımların öteki kalemleri yaşlı ve engelli aylıkları, muhtaç asker ailelerine yardım, ailelere koşullu nakit transferi üzere ödemelerden oluşurken önümüzdeki yıl muhtaçlık sahiplerinin 150 kilovatsaate kadarki elektrik faturalarının devlet tarafından ödenmesine yönelik yardım kapsamında 1.8 milyar liralık ödenek konulması dikkat çekti. Bu dayanaktan yaklaşık 2.5 milyon hane ve yaklaşık 10 milyon fakirin yararlanacağı hesaplanıyor. Türk-İş'in hesaplamalarına nazaran aylık 2 bin 64 liranın altında besin harcaması yapan aileler açlık hududunda, 6 bin 724 liranın altında gelire sahip aileler de yoksulluk hududunda yaşıyor.

Erdoğan Süzer/Sözcü