Yükseklerde hava neden daha soğuk olur?

Yükseklerde hava niçin daha soğuktur?

Dünyamızdaki ısının kaynağı güneş olduğuna kadar ve bir dağın tepesi güneşe daha yakın iken orada hava neden daha soğuk oluyor?


Başta şunu söyleyelim ancak, güneş ile dünya arasındaki mesafeyi düşünürsek, bir dağın tepesine çıkmakla bu mesafedeki azalış çok değersiz kalır Güneş dünyamızdan 149,5 milyon kilometre uzak iken dünyamızdaki en yüksek dağın yüksekliği 9 kilometreyi bile bulmaz (Everest: 8846 metre)

Biz zaten her gün evimizde otururken dünyanın kendi çevresinde dönmesinden dolayı, dünyanın çapı değin, güneşe 12 bin kilometre yaklaşıp uzaklaşıyoruz Elips şeklindeki etki alanında dünya güneşin etrafında dönerken güneşe azami yaklaştığı mesafe 147 milyon, en uzaklaştığı mesafe ise 152 milyon kilometredir Yani dünya zaten bir yıl içinde güneşe 5 milyon kilometre yaklaşıp uzaklaşmaktadır Bu koşul dünyamızdaki ısıyı böylece etkilemez, mühim olan ışınların düşey gelmesidir

Güneşin dünyamızda yarattığı sıcaklık, ışınlarının yeryüzünden yansıması ile olur Ondan sonradan yükseldikçe ıslak havada her bir kilometrede takriben 67 derece düşer Yani Everestin dibi ile tepesi aralarında 50 dereceden pozitif sıcaklık farkı olması doğal Bu sıcaklık düşüşü atmosferin birinci katmanına dek böyle sürüyor Yani yeryüzünde ısı 25 derece iken 11 kilometre tepemizde 50 dereceye kadar düşüyor Bundan daha sonra sıcaklık değişiminin akıl almaz dansı başlıyor

Atmosferin ikinci tabakası olan ve içinde ozon tabakası da bulunan 11 ve 48 kilometreler arasında hava ısısı bu sefer tam tersi yükseldikçe artıyor, her yerde sıfır dereceye kadar çıkıyor 48 kilometreyi geçip 3 tabakaya girince ta 88 kilometreye gelene değin her yerde düşüşe geçiyor Bu tabakanın sonunda, yani 88 kilometrede 80 derecelere değin düşüyor Bundan daha sonra da sürekli yükselişe geçerek güneşe yaklaştıkça artıyor

Güneşin yüzeyinden 2 milyon derece sıcaklıkla çıkan ışığın 149,5 kilometre yol kat ettikten sonra dünyamız yüzeyine yaşayabileceğimiz bir ortamı yaratacak şekilde bu kadar ince ayarla gelmesi gerçekten fantastik

Yeryüzünde ısınan havanın yükseldiği doğrudur, lakin hava bu enerjisini yükselirken harcar ve dağın tepesine ulaştığında çevre hava ısısı ile benzer ısı derecesine kazanç Dağ tepelerinin soğuk olmasının bir diğer nedeni dağ yüzeylerinin şekilleri dolayısıyla güneş ışıklarını dik alamamalarıdır bu nedenle dağların etekleri bile serin olur, burada ısınıp yükselen bir hava tabakası bile oluşamaz Ayrıca dağdaki kayalarla birlikte kar ve buz da güneş ışınlarını artı emmez ve çoğunu yansıtırlar

Yeryüzünün ısınmasında bulutlar da kayda değer rol oynarlar Dikkat ederseniz bulutsuz geceler, bulutlu gecelerden daha soğuktur Çünkü bulutlar yerden gelen ısıyı her yerde yere yansıtırlar Dağ zirvelerinde ise ne bu sıcaklığı yere baştan yansıtacak bulut vardır, ne de onu tutacak yoğunlukta atmosfer

Yeryüzünde ısınan havanın yükseldiği doğrudur, lakin hava bu enerjisini yükselirken harcar ve dağın tepesine ulaştığında çevre hava ısısı ile aynı ısı derecesine gelir Dağ tepelerinin soğuk olmasının bir başka nedeni dağ yüzeylerinin şekilleri dolayısıyla güneş ışıklarını dik alamamalarıdır böylece dağların etekleri bile serin olur, burada ısınıp yükselen bir hava tabakası bile oluşamaz Hem dağdaki kayalarla birlikte kar ve buz da güneş ışınlarını pozitif emmez ve çoğunu yansıtırlar

Yeryüzünün ısınmasında bulutlar da kayda değer rol oynarlar Dikkat ederseniz bulutsuz geceler, bulutlu gecelerden daha soğuktur Çünkü bulutlar yerden gelen ısıyı tekrar yere yansıtırlar Dağ zirvelerinde ise ne bu sıcaklığı yere bitmiş yansıtacak bulut vardır, ne de onu tutacak yoğunlukta atmosfer *