Yunan Mitolojisinde Thanatos Kimdir, Ne Tanrısı?

Mitolojik karakterlerin her biri kendi çapında bir öneme sahip. Bunların ne kadar büyük yahut ne kadar küçük olduğu tartışılır bir bahis olsa bile, ilah ve tanrıçalardan tutun da büyülü yaratıkların, hatta efsanevi yerlerin bile hepsinin art planında bir öykü yatıyor.

Ne kadar her varlığın kendince büyük bir ehemmiyeti olsa da her mitolojide olduğu üzere Yunan mitolojisinde de kimi ilah yahut tanrıçaların varlığı, efsaneleşen öyküleri biraz daha ağır basıyor. Yunan mitolojisinde de vefat ve sonraki hayat bir epey kıymetli olduğu için bu hususa ithafen Thanatos’da Yunan mitolojisinin kıymetli karakterlerin biri oluyor.


İçindekiler:
Thanatos kimdir, ne rabbidir?

Thanatos ve Sisyphus’un hikayesi

Thanatos ve Herakles efsanesi

Peki Thanatos kimdir, ne ilahıdır?


Ölüm ve vefattan sonraki hayat Yunan mitolojisinde büyük ehemmiyete sahip bir mevzu. Alışılmış ki bu değerin karşısında Thanatos’un vefatın ilahı olarak anılması epey doğal. Gece tanrısıNyx’in oğlu olan Thanatos’un babası vakit zaman 'Karanlık Yaradanı Erebus' olarak nitelendirilse de bu bilgi epey değişkenlik gösteriyor ve net olarak bir yanıt vermek pek mümkün değil. Nyx ve Erebus tabiatları gereği birçok karanlık temaya sahip ilahın ebeveynleri olarak görülüyor. Thanatos’un kendisi dışında bilinen en ünlü ilah ise 'Uyku tanrısı' olarak bilinen kardeşi Hypnos. Başka kardeşleri ortasında da daha az bilinen Keres, Geras, Strife ve Nemesis üzere ilahlar da mevcut.

Thanatos’un mitolojideki yeri epey kıymetli ve bir o kadar kutsal olarak bilinir. Psikopomp (Ruhlara dünyadan öbür dünyaya kadar eşlik etmekle yükümlü olan kimseler) rolüne sahip olan Thanatos, ölen şahısların ruhlarını kız kardeşi Moirai ile toplayarak onlara eşlik eder veAcheron’un kıyısına (Yer altı dünyasının ırmağı) taşınmasını sağlar. Mitolojiye nazaran 'Ölümün masumiyetini' simgeler. Thanatos vefat ve sonraki hayatla epeyce alakalı olduğu için vakit zaman yeraltına hükmeden ilah Hades ile karıştırılmaktadır. Ama ayrıntıya inildiğinde ortadaki farklar belirgindir. Anlatılan efsanelere nazaran ölen bir kişi yanlışsız bir biçimde cenaze merasimiyle gömüldüyse Charon’un kayığından geçip öbür tarafa ulaşabilir. Mevt rabbi sıfatına sahip olmasına karşın Thanatos daha çok barışçıl ölümlerle nitelendirilen bir ilah. Bunun yanı sıra şiddetli bir halde ölenler ise daha çok Keres tarafından bulunuyordu.

Mitolojinin yaygın olduğu Antik Yunanistan vaktinde Thanatos, vefat ilahı isminin akılda çağrıştırabileceği dehşetli figürlerin bilakis, elinde bir kılıç olan kanatlı ve yaşlı bir adam olarak anlatılırdı. Bu da doğal olarak çağdaş zamanlardaki Azrail ile olan bağdaşımını açıklıyor. Thanatos’un en çok bahsi geçen yerlerden biri de Truva Savaşı'dır. Bunun en büyük sebebi ise Zeus’un oğlu Sarpedon’un Truva’yı savunurken ölmesidir. Zeus oğlunun vefatına çok üzülür ve oğlunun cesedini alması için şahsen Thanatos’u ve kardeşi Hypnos’u görevlendirir. Oğlunun cesedini ise Sarpedon’un anavatanı olan Likya’ya yollar.

Thanatos ve Sisyphus’un öyküsü:


Yunan mitolojisindeki her ilah ve tanrıça kendine has efsaneler ile dolu. Thanatos hakkında bilinen en ünlü efsanelerden bir tanesi ise Thanatos ve Sisyphus’un öyküsü. Efsane,Korint’in hükümdarı olan Sisyphus’un cezalandırılması ile başlıyor. Zeus Sisyphus’a epey kızgındır. Zira Sisyphus’un garip bir biçimde ilahların sırlarını dostlarına açıklamak üzere makus bir huyu vardı. Olaylar birbiri gerisine devam edince Zeus artık Sisyphus’dan bıkar ve Thanatos’u Sisyphus’u zincirleyip yeraltı dünyasına götürmesi için görevlendirir. İşlerin ilginçleştiği yer ise aslında tam olarak burası. Sisyphus hayli kurnaz bir adamdı ve Thanatos geldiğinde onu alt edecek bir numara düşünmüştü. Sisyphus, Thanatos’dan zincirlerin nasıl çalıştığını göstermesini ister. Göstermek maksadıyla zincirleri kendi üzerine taktığında ise Sisyhpus Thanatos’u tuzağına düşürür.

Bu müddet zarfında yeraltının efendisi olan Hades kendi hükmettiği krallığa yeni hiçbir ruhun gelmediğini fark eder. Savaş yaradanı Ares ise kimsenin ölmediği savaşları müşahedeler. Thanatos zincire vurulu olduğu için onları taşıyıp rehberlik edecek kişi yoktur. Ares, Thanatos’u özgür bırakmak için Korint’e sarfiyat.

Bu olayların gelişiminde ise Sisyhpus öldürülür. Bu türlü bir olasılığın olma ihtimaline hazırlıklı olan Sisyphus, ölmeden evvel karısına kendi vücudunu Antik Yunan’a yakışır bir halde gömülmemesi için tembihler. Yeraltı dünyasına indiğinde Sisyphus, karısı onu düzgün gömmediği için azarlamak gayesiyle yaşayanların dünyasına geri dönmesi konusunda Hades’in karısı Persephone’u ikna eder. Yüzeye yine ulaştığında Sisyhpus’un alışılmış ki geri dönmek üzere bir planı yoktu ve bu durum gerisinden yeni bir allahın gelmesine sebep olur. Bu seferki gelen kişi Hermes’dir. Kurnazlık konusunda eline su döktürmeyen Hermes bir çırpıda Sisyphus’u yakalar ve Sisyphus’un sonsuz cezasıda bu biçimde başlar.

Thanatos ve Herakles efsanesi:


Mitolojik tarihde mevt rabbine baş tutabilen ve onu yenebilen tek kişi Sisyhpus değildi. Birçok efsanelere husus olan Herakles de mevt ilahının kas gücü ile yenilebileceğini kanıtlamıştı.

Günümüzde Yunanistan’ı oluşturan 13 bölgeden biri olan Teselya’nın Pharae bölgesinin kendi vaktinde hükümdarı Admetus farklı sebepler aracılığıyla Apollon ve Herakles’i misafir eder. Bu misafirliğin sonucunda Apollon mukadderatı denetim eden şahısları, Admetus’un yerine birinin istekli olabileceği ve bu sayede Admetus’un mevtten kaçabileceğine ikna eder . Ortadan geçen uzun yıllar sonra Thanatos, kral Admetus için gelir. Kral yaşlı ebeveynlerinden kendisinin yerine geçmesini beklerken, ebevenyleri bu bahiste istekli olmazlar ama karısı Alcestis, Admetus yerine ölmek için istekli olur.

Olayların gerçekleşme biçimi Admetus’un istediği üzere olmamıştır. Apollon ile yaptığı bu mutabakattan ötürü büyük pişmanlıklar duyan Admetus karısı olmadan yaşamanın bir manası olmadığını fark eder lakin bu durum için biraz geç kalmıştır. Gerçekleşen durumlar karşısında üzülen Herakles, Admetus’a yardım etmeye karar verir. Herakles, Alcestes’in mozolesine (anıt/mezar) masraf ve orada Thanatos ile karşılaşır. Herakles, Thanatos’a Alcestes’i hür bırakmasını söyler. İşler olumlu bir halde gitmediğinde ise Herakles, Thanatos ile savaşmaya karar verir. Savaşın sonunda Herakles yarı ilah olarak Thanatos’u alt eder ve Thanatos’u Alcestes’i hür bırakması için zorlar. Böylece Herakles sayesinde Admetus ve karısı Alcastes bir müddet daha birlikte yaşayabilirler.