Yunus Emre'nin Yaşam Felsefesi

Yunus Emre, insanları doğru yola çağıran bir derviş, gerçeğin ardı sıra dolaşan bir mistiktir Bu gerçek, varlığın birliği ve herşeyin Allah’dan oluşudur Kainatta var olan herşey, bu görüntü yokken de vardı

“Ete kemiğe büründüm
Yunus diye göründüm
mısralarında anlatmak istediği, bu ilahi gerçektir

Allah’a kulluk etmenin asıl amacı, O’na doğduğu gibi tertemiz ulaşmaktır Bu da gönülleri kırmamakla onları onarmakla mümkün olabilir İnsana gösterilen saygı ve sevgi bir bakıma Allah’a gösterilmiş demektir

“Nazar eyle itiri,
Bazar eyle götürü,
Yaradılanı hoş gör,
Yaradandan ötürü
mısraları, bu konudaki düşüncelerini, ne de güzel ifade etmektedir

Gönül kırmamak, hiçbir canlıyı incitmermek, gönül almak, büyüklük taslamamak hoşgörülü olmak, bilgili olmak, O’nun üzerinde durduğu başlıca konulardır Herkes ayıbını ve kötülüğünü görebilmeli ve bunları düzeltmek için çaba göstermelidir

“Bir kez gönül yıktın ise,
Bu kıldığın namaz değil,
Yetmiş iki millet dahi
Elin yüzün yumaz değil

Yunus, Allah’a dost olma felsefesini benimsemiştir Bu felsefe, belli kuralları olan bir insanlık disiplinidir Bu felsefede, kötü düşüncelerden arınmak, ölüm korkusunu yenip, Allah ve insanlık yolunda çaba göstermek gerekir Elde teşbih, dilde dua, herseyden elini ayağını çekmiş insanlara yakıştırılan dervişlik, sonraları ortaya çıkan bir sapmadır Nitekim Yunus, bu softalara şiddetle karşı çıkmış ve şiirlerinde bunları sürekli yermiştir

“Dervişlik dedikleri,
Hırka ile taç değil
Gönlünü derviş eden
Hırkaya muhtaç değil

Çeşmelerden bardağın
Doldurmadan kor isen,
Bin yıl dahi beklesen
Kendi dolası değil
diyerek bağnazlığı ve körü körüne kaderciliği, gerçek din düşüncesiyle bağdaştırmamıştır

Anadolu’nun karışık dönemlerinde Horasan’dan birçok bilim adamı Anadolu’ya gelmiş ve bu karışık döneme, bir güneş gibi doğmuşlardır Bunlardan biri de önce Karaman’da yaşayan daha sonra Konya’ya göç edip Mevleviliği kuran Mevlana’dır Yunus, çağdaşı olan Mevlana’yı şiirlerinde sık sık anmıştır:

Mevlana Hüdavendigar bize nazar kıldı
Anun görkü nazan gönlümüz aynasıdur

Yunus Emre, sanıldığı gibi okumayazması olmayan cahil bir kişi değildir Eldeki belgelerin incelenmesi sonucunda, şeyh soyundan olduğu, kendisinin de bilgili, mal mülk sahibi aile içinde yetiştiği, aynı zamanda Karamanoğulları sarayında hatırı sayılır bir kişi olduğu, Toroslarda yaşayan Türkmenlerin O’nu “Şeyh olarak kabul ettikleri anlaşılmaktadır Karaman Tarihi’ni yazan Şikari de, O’ndan şeyh olarak söz etmektedir