yusuf has hacip kutadgu bilig kime takdim etmiştir

Kutadgu Bilig Günümüz Türkçesi ile: Sevinç Veren Bilgi , 11 yüzyıl Karahanlı Uygur Türklerinden Yusuf Has Hacib'in Doğu Karahanlı hükümdarı Tabgaç Buğra Han (Ebû Ali Hasan bin Süleyman Arslan)'a atfen yazdığı ve takdim ettiği Türkçe eser

Kutadgu Bilig ’den Öğütler

–Hırslı insanlara işini bırakma, yemeğini nankör insanlara yedirme Huzura güvenme, bu seni gaflet uykusuna düşürür Rahvan küheylandan inip, acz içinde, eğersiz bir ağaca bineceksin
–Arzu ve öfke hemen hiçbir iş yapma, dişini sık, sabret Telaş yapılan işler acı olur Sözünde durmayanlara ümit bağlama, ömrün boşa geçer ve pişman olursun
–Dikkatsiz kişiler bilgiyi tahrif ederler; bilgisiz kişiler halkı tahrip ederler
–Gönül ile dilini içten tut Söylemediğin söz sana kuldur; eğer söylersen, sen ona kul olursun
–Aklın süsü dil, dilin süsü laf; insanın süsü yüz, yüzün süsü gözdür
–Kılıç kımıldadığı müddetçe düşman kımıldayamaz, kılıç kınına girerse, bey memlekete sahip olamaz, beyin huzuru kaçar Sağ elin kılıç tutarken, sol elin mal dağıtsın
–Askerin başına çok çevik, sert, tecrübeli, bütün ve o kadar iyi kalpli bir adam lazımdır Serdar eli bol ve gözü kara olmalı Kendine mülk toplamamalı İyi tabiatlı ve yüce gönüllü olmalı Mağrur adam ihmalkârlık eder İhmalkâr, ya bozulur, ya vakitsiz ölür O siyaseti bilmeli; domuz gibi inatçı, kurt gibi adaleli, ayı gibi azılı, yaban sığırı gibi kinci olmalıdır Kırmızı tilki gibi hilekâr, saksağandan ihtiyatlı, gözünü kaya kuzgunu gibi uzaklara dikmelidir Aslan gibi hamiyetli, baykuş gibi geceleri uyumayan geçirmeli Tuzu, ekmeği, yemeği bol; atı, elbisesi, silahı da buna eşit olmalı Dürüst sözlü olmalı
–Memleketi alan kılıç ile almıştır Memleketi tutan kalem ile tutar Bey kendi başını yememesi için, her duyduğu şeyi ifşa etmemeli, görmemesi gereken uygun olmayan şeylere göz yummasını bilmeli, kendisine hâkim olup, doğrulukla yaşamalı
–Hesaplar muntazam tutulmalı İsraftan kaçınmalı, el kesesinden cömertlik olmaz
–Temiz olmayan şeyler, su ile temizlenir Eğer su temiz olmazsa nasıl temizler
– İşten istifadesi olan kimseyle istişare etme, bundan sana fayda gelmez
–Üç düşman; dünya, şeytan ve nefsindir Bunlar arasında en kötüsü nefsindir En fazla gürültü de ondan çıkar Rabbin adını anarsan, şeytan kaçar, dünyayı bırakırsan ondan uzaklaşırsın Fakat vücudu nasıl bırakırsın Vücudun esiri olma, esir olursan fidye olarak dinini ister
–Fazla dost ve ahbap edinmeye çalış, onlarla sık gösterme İnsanları bilmeyerek kendine düşman etme, insan düşmanından menfaat görmemiştir

KUTADGU BİLİG ’DEN BİR BÖLÜM: UYUM BOZULUNCA
“İlmin kaldırılması, bilgisizliğin kökleşmesi, şarabın içilmesi, zinanın çoğalması kıyamet alâmetlerindendir Hadis Buhârî

Ey bilge birey uyarı et Günümüzde işler adamakıllı değişti Veri sahibi olanlar küçük görülüyor Bir kenarda sinmişler, aklı erenler, dillerini yutmuş gibi ağızlarını açamıyor

Ülkede fena halk çoğaldı, sakin kişiler ayaklar altında kaldı, uğursuzların yüzünden baş açamıyorlar Şarap ile yüzlerini yıkayıp ibadeti bırakanlar saygı görüyor Içki içmeyenler cimri sayıldı İstedikleri gibi beygir koşturuyorlar Fesat karıştırıp musibet kotaranlar mert sayılıyor Namazına orucuna devam edenler bozguncu sayıldı

Helâl tamamen ortadan kalktı, haram çoğaldı Helâlin adı kaldı Onu şimdilerde görebilen haberdar olan yok Haram kapış kapış gidiyor; lakin bir türlü doyan da harama “haram diyen de yok Onu bırakıp helâl yiyen ise hiç yok

Dünyanın hâli adamakıllı değişti İnsanların gönlü ile dilleri birbirine uymuyor Hâl böyle olunca, ben, bilgiyi yüzde bir işte bile kullanamam

Halktan vefa gitti Yerini gaddarlık aldı Itimat edilecek, kendine güvenilecek kimse fazla azaldı Akrabalar arasındaki yakınlık kalktı Kardeşlik uzaklaştı Samimiyetle arkadaşlık hiç kalmadı İnsanları ama para birbirine yaklaştırır oldu

–Küçüklerde edep, büyüklerde bilgi kalmadı
–Vahşi ırk ortalığı doldurdu, terbiye çoktan kalktı, kibar insanı nereden bulacaksın?
–Emanetin adı kaldı, yerine getiren değil
–Nasihatin sözü var, özünü tutan değil
–Marufu emreden kim, münkeri nehyeden kim?
–Satıcılar emanetleri götürdü, ustalar nasihatlerini terk ettiler
–Bilen birey sözünü doğrudan doğruya söyleyemez oldu
–Kadınlardan hayâ gitti
–Doğruluk, yerini nice eğriliğe bıraktı
–Allah rızası için meslek gören tek bir kul kalmadı
–İnsanların hepsi paranın kulu oldular Zengine boyun eğdiler
–Cemaatler çok camiler eksik idi, şimdi camiler çoğaldı, cemaat azaldı
–Müslümanlar karıştı, birbirlerinin etlerini yiyorlar Kâfirler ise bütün bir rahatlık içinde yaşıyor
–Müslümanların malı çalındı, yağma edildi
–Bozgunculuk ile kötülük o kadar sesini yükseltti ki geceleri uyunmuyor Kur'an sesi, ilim sesi gelmez oldu
–Gönüller katılaştı, diller yumuşadı Doğruluğun kendisi uçtu gitti, kokusu kaldı
–Oğul babaya babalık eder oldu
–Yaşam zorlaştı, üzüntü çoğaldı Doyumsuzluk ile tamah arttı kolaylık kaçtı
–Yoksul, dul ve yetimlere şefkat gösteren yok Dünyayı bir diğer kalıba soktular da hayrete düşen kimse değil
–Oğulkız, babaya saygıyı bıraktı Yaşlı kelimesi hakaret sayıldı
–Uyum değişti, yasalar bozuldu; ak ile kara ayırt edilemez oldu

Her şeye gücü yeten Rabbim, sonumuzu şanslı kılsın Bu fitne, belâ ve kötü gelenekleri ortadan kaldırsın *