Yüz tanıma teknolojisinde mahremiyet tartışmaları büyüyor

Son ayların en çok tartışılan teknolojilerinden "yüz tanıma" daha çok güvenlik sahasında kullanılırken mahremiyet tartışmalarını da beraberinde getiriyor.

Dijital yerkürenin öne çıkan teknolojilerinden olan "yüz tanıma" kentlerin sokaklarından havalimanlarına, stadyumlardan kamu binalarına kadar acilen çabucak hayatın her meydanında kullanılmaya başlandı.

Yüz tanıma teknolojisi güvenlik meydanında getirdiği büyük avantajların yanı sıra ferdî mahremiyet konusundaki zahmetler nedeniyle bütün yerkürede tartışmalara taban hazırladı.

Geçen aylarda ABD'nin San Francisco kenti idaresinin, polisin ve belediyeye bağlı öbür kurumların vatandaşları yüz tanıma teknolojisiyle teşhis etmesini yasaklamasının akabinde Avrupa Komitesi da AB devletlerindeki yüz tanıma teknolojisinin tasarrufunu kısıtlamak için çalışmalara başlamıştı. İngiltere'de yaşanan vukuatta ise Londra'nın en kalabalık nahiyelerinden biri olan King's Cross'taki yüz tanıma teknolojisi kameralarının nasıl kullanıldığı üzere soruşturma açılmıştı.

Yüz tanıma teknolojisi üzerine arka arda gelen kısıtlamalar üzerine bu teknolojinin neden bu kadar yaygın bir biçimde kullanıldığı konusundaki tartışmalar son haftalarda ağırlaşarak devam ediyor. 

GÜVENLİK MÜNASEBETI ÖN PLANA ÇIKIYOR

Derlenen  bilgilere nazaran yüz tanıma teknolojisinin en sık kullanıldığı alan güvenlik olarak ön plana çıkıyor. The Guardian'da mekan verilen habere nazaran Çin, Şark Türkistan ortamında her sokağa yerleştirdiği kameralar ile yer sakinlerini çok sıkı bir takip altında tutuyor. Başkaca İsrail hükümeti de Garp Şeria sakinlerini yüz tanıma teknolojisini kullanarak takip altında tutuyor.

Yüz tanıma teknolojisinin güvenlik açısından kullanıldığı bir gayri değerli mekan ise havaalanları olarak ön plana çıkıyor. Başta ABD ve Çin olmak üzere yerkürede teknoloji üreten pek çok memlekette yolcular pasaport ve biniş kartı gerekmeden kameraya bakıyor, akabinde uçağa geçiyor.

ŞİRKETLER KULLANICILARIN HIS DURUMLARINI TESPİT EDEBİLİYOR

Yüz tanıma teknolojisinin kullanıldığı en tartışmalı yerlerden bir tanesi de kullanıcıların his durumlarını tespit eden "Rekognition" isimli yazılım. Wired sitesinde mekan alan habere nazaran Amazon tarafından geliştirilen yazılım kullanıcıların yüzlerindeki sözleri berhudar, üzgün, şaşırmış, iğrenmiş, sakin, başı karışmış ve korkmuş olmak üzere 8 kategoride pahalandırıyor. Habere nazaran Amazon müşterilerinin "Rekognition" teknolojisini nasıl kullandığı konusunda detay vermekten kaçınıyor. Başkaca Amazon'un yanında başka pek çok şirketin de kişilerin his durumlarını tespit edebilen teknolojiler üzerinde çalıştığı biliniyor.

The Telegraph sitesinde bölge verilen bir habere nazaran yüz tanıma sistemi mekteplerde yalnızca güvenlik için değil tıpkı vakitte talebelerin derse iştirakini gözlemlemek için kullanılıyor. Çin'de bir mektepte hayata geçirilen sistemle evlatların yüzleri inceleniyor ve yüz tabirlerine nazaran evlatların dersi dinleyip dinlemedikleri yahut dersi sevip sevmedikleri bu formda anlaşılmaya çalışıyor. 

TOPLUMSAL MEDYA PLATFORMLARI DA KULANIYOR

Toplumsal medya ve çeşitli tatbikler da yüz tanıma teknolojilerini kullanıyor. Fotoğrafta kimlerin olduğunu kestirim eden platformlar ayrıyeten kişinin toplumsal medya üzerinden paylaşılan fotoğrafları tespit ederek "Bu fotoğrafta siz de olabilirsiniz" formunda ikazda bulunabiliyor.

Yüz tanıma teknolojisi konusunda yaşanan en büyük tartışmalardan bir gayrısı ise Rus FaceApp pratiği üzerinden patlak verdi. Şahısların yüzlerini yaşlandıran ve geçen aylarda bir epey tanınan hale gelen pratik hakkında yüz tanıma teknolojilerini geliştirmek için şahısların fotoğraflarının kullandığını söylenmişti.

Geçen aylarda Facebook ve Instagram'da ağır olarak iştirak sağlanan "#10-Year Challenge" hakkında da yüz tanıma teknolojisinin geliştirilmesi için tuzak olduğu cihetinde tezler ortaya atılmıştı. New York Üniversitesi Stern İşletme Fakültesi'nde hizmetli Prof. Dr. Amy Webb, 10 yıllık görsellerin kullanıldığı akımın yalnızca parti maksatlı olmayabileceğini, yüz tanıma teknolojisini geliştirmek için mükemmel bir fırsat olduğunu söylemişti. Facebook ise hareketin kullanıcılar tarafından başlatıldığını belirterek, argümanları yalanlamıştı.

YÜZ TANIMA TEKNOLOJİSİ NASIL ÇALIŞIYOR

Makine öğrenmesi temelli çalışan yüz tanıma teknolojisi var olan olgulardan beslenerek öğreniyor. Örneğin yapay zekayı içerisinde kedi bulunan binlerce fotoğraf sunuluyor ve yapay zekâ bu fotoğraflarda kedinin nasıl bir şey olduğunu, formunu duruşunu ve davranışlarını öğreniyor. Daha sonrasında ise yapay zekaya yeni fotoğraflar gösteriliyor ve bu kere yapay zekâya kedinin var olup olmadığını yahut varsa nerede olduğunu söylenmiyor.

Yapay zekâ evvelki haberlerinden faydalanarak kediyi kendisi tespit ederek etiketliyor. Yapay zeka tıpkı prosedürü insan yüzü tanımada da kullanıyor. Evvel insan yüzünü tanımayı öğrenen yapay zeka sistemleri, yüzdeki iki göz arasındaki arayı; burun, kaş, ve ağız arasındaki aralıkları hesaplıyor ve kimseleri tanımaya çalışıyor. Şayet ilgili kişinin fotoğrafı yapay zekanın elindeki fotoğraflarda mevcutsa yapay zeka kimseyi tespit ediyor.