Yüzme Sporunun Tarihçesi

Yüzme Sporu Tarihçesi


Yüzme sporunda, Türklerin daha Orta Asya'dan göç etmeden oradaki nehirlerde ve göllerde yüzdükleri, tanıdık bir gerçektir Londra'daki British Museum'da bulunan bir kabartmada, Uygur Türkleri'nin bugünkü kulaç sitilini bildikleri görülmektedir AsurBabiller'in de yüzme sporuyla uğraştıklarına ilişkin belgeler vardır MÖ VIII yüzyıla ait olduğu sayılan bir Asur kabartmasında, düşman oklarından kaçan Asur savaşçılarının yüzerek karşısında kıyıya çıktıkları görülmektedir

öte taraftan Hun Türkleri'nin de yüzme ve kürek sporları yaptıkları tarihi belgelerde görülmektedir

Osmanlı kültüründe özellikle İstanbul ve İzmir elde etmek üzere bir takım büyük şehirlerimizin kıyılarında kurulan ahşap deniz hamamlarının yüzme sporunun sevilip, yerleşmesinde manâlı rolü olmuştur Kıyılarda denizlere çakılan ağaç kazıkların arasına tahta perdeler çakarak yapılan tahta havuzlarda yaz aylarında İstanbul ve İzmir halkı yüzme sporu yapmaktaydı

Yüzme tekniği olarak Hazreti Adem sitilide denilen köpekleme yüzme uygulamaları Anadolu ’da başlamıştır Kulaç sitiline geçiş Karadeniz Kulacıdenilen ve kolu dirsekten bükmeden ileri içten sert hareketle atmaya dayanan uygulamalarla başlamıştır Bu stilde yüzen bir yüzücünün göğsünün su hizasına değin çıktığı görülür Karadeniz'in dalgalı ve çırpıntılı deniziyle mücadelede etkin olan bu tarz böylece Karadeniz Kulacıadıyla anılmıştır

Yeniden buna eş ama daha sert ve ivedi kulaç şekli kullanılan yüzme tekniğine de Devri Mahmudiye Kulacıdenilmekteydi Bu kulaç şeklinin, Sultan Mahmud zamanında donanmanın tekrar ıslahı yapılırken denizcilerin de özel bir eğitime yan tutulmaları esnasında ortaya çıkarıldığı ve donanmada öğretildiği bilinir

Ilk Türk tahta havuzlarına Deniz Hamamıadı verilmiştir İstanbul'un en favori deniz hamamları Kadıköy, Moda ve Boğaziçi kıyılarındaydı Keza Boğazdaki yalıların bazılarında da özel deniz hamamları vardır Ilk Türk yüzücülerin in bu deniz hamamlarında çalıştıkları bilinir İstanbul'da olduğu gibi İzmir'deki deniz hamamları da İzmir'de yüzme sporunun doğup gelişmesinde manâlı rol oynamıştı Karşıyaka, Güzelyalı ve Alsancak kordonlarında var olan İzmir deniz hamamları bilinir

Türkiye'de çağdaş anlamda yüzme sporuna ilk adımın 1973 yılında Galatasaray Sultaniyesi'nde atıldığı görülür Okulun Fransa'dan gelen Ceset Eğitimi Öğretmeni M Moiroux, bununla beraber iyi bir yüzücü olduğundan Galatasaray Sultaniyesi öğrencilerine cisim eğitimi deslerinde yüzmeyi de öğretmiştir Hem Heybeliada'daki Mektebi Fünunı Bahriye'nin (Deniz Harp Okulu) iç yönetmeliğinin 19 Maddesinde, okulun her öğrencisinin denize girmek ve yüzme öğrenmekle mükellef bulunduğu elbette belirtilmekteydi

Evliya Çelebi'nin Seyehatnamesi'nden Kağıthane şenliklerinde yüzme yarışlarının yapıldığı anlaşılmaktadır Keza Osmanlı Donanmasındaki leventlerinde mükemmel yüzme bildikleri saptanmıştır

1900' lü yılların başlarında İstanbul'da yer alan yabancı uyruklular, kendi aralarında yüzme yarışları düzenlemeye başladılar Bu cins yarışlara ara sıra Türk gençleri de katılıyorlardı Yüzme sporuna birincil yer veren kulüp Fenerbahçe olurken, onu Galatasaray izledi 1922'de ModaKınalıada, FenerbahçeKınalıada, BüyükadaFenerbahçe arasında uzun mesafe yarışları düzenlendi

Türkiye' de birincil uyumlu yarış, 15 Eylül 1923' te Büyükada'da yapıldı Aynı yıllarda kurulan Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı, yüzmenin daha disiplinli olarak yapılmasını sağladı 1931'de Ekrem Rüştü Akömer'in çabaları ile Türkiye'de birincil yüzme havuzu olan, 25x50 m boyutlarındaki İstanbul Büyükdere Yüzme Havuzu açıldı Benzer dönemde, İzmir Karşıyaka spor kulübü de yüzme şubesi açtı Büyükdere Havuzu'nda GSaray ile başlayan yüzme çalışmaları FBahçe, Ortaköy, Vefa, Beykoz kulüplerinin de eklenmesiyle yaygınlaştı

Amatör Yüzme Federasyonu FINA (Federation İnternationale de Natation Amateur) kurulmasından önce olimpiyatlarda yer alan yüzme yarışları sportif olmaktan çok uzaktı 200 m engelli yüzme yarışları, bir direğe tırmanmayı ve bir dizi kayığın üstünden geçtikten sonra, bu kayıkların altlarından yüzerek geçmeyi içeriyordu Öteki yarışlar ise, su aşağıda en uzun uzaklık yüzme, 4000 m yüzme gibi yarışlardı FINA' nın kurulmasıyla birlikte, bu türden yarışlar kaldırılarak, yarışlarda FINA yönetmeliği başlıca alındı

Bu yönetmelikte yarış mesafelerinin metre cinsinden ölçülmesine karar verilerek yarışma stilleri de özgür, sırtüstü, kurbağalama ve kelebek olarak belirlendi Türkiye kulüpleri de buna uygun eğitim ve yarışlar düzenlemeye başladılar Yüzücülerimiz, ilk uluslar arası karşılaşmaya 1934'te o dönemin Sovyetler Birliği' nde katıldı Türkiye ’de birincil yarış ise 1937'de Moda'da yapıldı Benzer yıl yüzme yarışları Denizcilik Federasyonu'na bağlandı 1942 yılında Ortaköy'de inşa edilen birincil modern yüzme havuzu açıldı

Lidoismiyle açılan bu havuzun ölçüleri 33x15 m olup havuzun bir tarafı daha sığdı Türk yüzme sporunda başlayan yeni dönem, 1943 yılında İstanbul Yüzme Uzmanlaşma Kulübü'nün kurulmasıyla sürdü İYİK çalışmalarına 1943'ten 1961'e dek Ortaköy'deki Lido Havuzu'nda devam ettikten daha sonra, kendi tesislerine taşındı 10 Ağustos 1954'te, 16 saat 50 dakika süren engebeli bir mücadeleyi tamamlayan Murat Güler, Manş Denizi'ni geçen ilk Türk yüzücü oldu

19311932 yıllarında bayanlar arası yüzme yarışları başlamıştır Avrupa'da doğup artan Leyla Asım Turgut bayan anavatana döndükten sonradan bu sporu devam etmek istemiş ve Fenerbahçe kulübüne girmişti Onun kimsesiz başlattığı bayanlar yüzme spor çalışmaları yeni hanımefendi yüzücülerin katılımıyla genişlemiştir Bunda Atatürk'ün o yıllarda Türk kadınlarına tanıdığı büyük hakların da kayda değer etkisi bulunmaktaydı 1960'lı yıllarda Gülşen Koşkun, Roksan Okan, Nilgün Sökmen, Sevgi Duru ve Lahe Kohen yüzme havuzlarında yıldızlaştılar

1980 yılında İzmir'de yapılan İslam Oyunları Sebla Şahit 100 metre serbestte, Elif Ünsal 200 metre serbestte, Yakut Alca 100 metre kelebek , 200 metre özgürlük ve 200 metre karışıkta, Şehnaz Yumuşak Başlı 200 metre sırtüstüde, Memduha Alpdoğan 400 metre serbestte ve 800 metre serbestte; Yasemin Savran 400 metre karışıkta Türkiye'ye 11 altın madalya kazandırdılar

Yüzme sporu, 1957'de Denizcilik Federasyonu'ndan ayrılarak, Rıza Salih Saray başkanlığında egemen bir federasyona kavuştu 1970'li yıllarda inşa edilen açık ve kapalı yüzme havuzlarının hizmete girmesi ve miniklere yöneltilen altyapı çalışmaları Türk yüzme sporu açısından olumlu sonuçlar vermeye başladı 1971 yılında İzmir'de yapılan Akdeniz Oyunlarında Türkiye 15 erkek ve 10 hanımefendi yüzücü 15 sutopucu ve 6 atlayıcı ile yer aldı Akdeniz Oyunları İzmir de yüzme sporuna karşısında duyulan sevginin ve ilginin bir kat daha büyümesine yol açtı

Ersin Aydın'ın AnamurGirne arasında açık denizde yüzmesini Murat Özüak'ın Balkan Şampiyonaları'nda birincil altın madalyayı kazandırması ve Sabri Özün'ün Balkan Şampiyonluğu izledi 1978 Dünya Okullar Oyunları'nda Zafer Atamer altın madalyaya ulaştı Şubat 1994'te Dünya Yüzme Federasyonu (FINA)'nun, mayıs ayında ise Avrupa Yüzme, Atlama, Sutopu ve Senkronize Birliği'nin idare heyeti toplantıları Türkiye'de yapıldı *