Zamanlararasi özel Hukuk

Zamanlararasi özel Hukuk nedir?

Zamanlararası ihtilaflar bir ülkede yürürlükte olan hukukun zaman içerisinde değişmesi sonucunda eski ve yeni hukukular aralarında başvuru formu alanı açısından doğan ihtilaflardır Bu nesil ihtilaflar iç bedensel hukukun değiştirilmesi sonucunda doğabileceği gibi, uluslararası özel hukuk kurallarının değişmesi ile de doğabilir Eski ve yeni hukuk düzenlerinin dilekçe alanı yeni kanunun intikal hükümleri ile belirlenir5

Zamanlararası özel hukukta aynı ülke içerisinde birbirini müteakip yürürlüğe girmiş eski ve yeni hukuk düzenleri arasında kanunlar ihtilafı oluşmaktadır Birbirini müteakip yürürlüğe girmiş eski ve yeni hukuk düzenlerinden hangisinin uygulanacağını saptayan kurallar zamanalararası (intertemporal) özel hukuku teşkil eder Söz konusu kurallar yasal ilişkiyi hükme bağlayacak eski veya yeni maddi hukuk kurallarını belirtirler Diğer bir deyişle, ilişki keza yeni ayrıca de eski tanıdık olmayan hukuk düzeni ile irtibatlı ise yeni tanıdık olmayan hukukun mu yahut eski tanıdık olmayan hukukun mu uygulanması gerektiği zamanalararası hukuk kurallarına kadar saptama edilecektir6

Zamanlararası ihtilaf, MÖHUK dahil her türlü kanun için söz konusu olabilir ve yürürlük hükümleri ile giderilir Mesela, MÖHUK m 47'de kanunun yayımından altı ay sonra yürürlüğe gireceğini belirleyen hüküm bu çeşitlilik ihtilafları çözme amacını taşımaktadır Kanunlar ihtilafı kuralının atıf yaptığı hukukta da zamanlararası kanunlar ihtilafı çıkabilir Bu sorunun çözümünde söz konusu kanunlardaki yürürlük hükümleri nazara alınır7

Uluslararası özel hukukta bağlama kurallarının bir kısmında bağlama sebebi belirlenmiş bir zamana kadar saptama edilmiştir Buna değişmeyen statü ya da sabit statü adı verilir Fakat ara sıra sürekli hukuki ilişkilerde bağlama sebebi yurttaşlık, ikametgah, mutad ikâmetgâh ya da şeyin bulunduğu yer olabilir ve kuralda hangi anın başlıca alınacağı değişmez hale getirilmemiş olabilir Buna da değişken statü adı verilir8

Devletler özel hukukunun bağlama noktaları başlıca değişkendir Mesela, taşınır mallar üzerindeki mülkiyet hakkı ve diğer ayni haklar malların bulunduğu yer hukukuna tabidir Mallar bir ülkeden diğerine geçirilmesi halinde yeni bir hukuka ast olacaklardır Devletler özel hukukunun bu tür statü değişiklikleri (conflict mobile) de zamana yan çözümleri gerektirmektedir9

Bir ülkede yürürlükte olan milletlerarası özel hukuk kurallarının değişmesi halinde; örneğin, nafaka borçlunun ulusal hukukuna bağlayan kanunlar ihtilafı kuralı değiştirilerek yerine alacaklının milli hukukunun yetkisi kabul edildiği, yeni bağlama kuralının hangi tarihten sonraki ilişkilerde uygulanacağı sorunu zamanlararası hususi hukuk kuralları ile çözülür Bu konuda intikal hükümlerinin bulunmaması halinde sorun kanunların geçmişe etkin olamayacağı hakkındaki genel hukuk kuralına yan olarak çözümlenmelidir Mesela, eşlerin ayrı vatandaşlıkta olmaları halinde boşanmayı kocanın ulusal hukukuna alt tutan kural değiştirilerek, karşılıklı ikametgah hukukunun yetkisi kabul edildiğinde eski kanuna tarafından elde edilen boşanmalar gizli tutulduğu gibi, yeni kanun yürürlüğe girdikten daha sonra gevşemiş boşanma davalarına uygulanacaktır Taraflar arasında önceki hukuka kadar tesis edilmiş olan yasal statüden doğan ilişkiler yeni hukuka tabidir Mesela, kocanın karısına aleyhinde nafaka borcu uyuşmazlığın çıktığı anda yürürlükte olan hukuka tabidir10

Kanunlar ihtilafı kuralı uyarınca yetkili olan tanıdık olmayan hukukun da vakit içerisinde değişikliğe uğraması mümkündür Mesela, Türk mahkemesinde gevşemiş olan bir babalık davasında Alman hukuku yetkili ise ve o tarihte Alman nesep hukuku değişikliğe uğramışsa, eski ve yeni hukuktan hangisinin uygulanacağı da yeni kanunun intikal hükümlerine ast olacaktır *