Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Zeka ve Zeka Gelişimi
1905 yılında Alfred Binet ve Theodore Simon davranış sorunları olan cocukları zeka geriliği olanlardan ayıracak bir test geliştirmeyi başardılar Fikir Fransa ’da yaşayan, davranış bozukluğu olan cocukların zeka geriliği olan cocukların bakımsız durumdaki sınıflarına gonderilmelerini onlemek icin cıkmıştı Test kabiliyet acısından en alt seviyedeki cocuklar dışında akademik performansı onceden tahmin edebilme acısından başarılıydı Binet testinin bir değişik bicimi olan StanfordBinet, daha sonraları tum Amerikan okullarında seckin olarak kullanılmaya başlandı Sonunda StanfordBinet daha onceleri kullanılmakta olan Wechsler gibi olcekler ve Otis testi gibi grup olcekleri de dahil olmak uzere diğer bazı testlerle birleşti
Bu testler o kadar başarılıydı ki, bir Harvard psikologu olan Edward Boring 1920 lerde; zekanın bu testlerle olculenden hicbir farkı olmadığını ileri suruyordu Bazıları Boring ’in tanımlamasını cok yuvarlak bulabilir, ancak o burada ABD de ve deniz otesi ulkelerdeki zekanın ozellikleri ve olcumu hakkındaki genel duşunceyi yansıtmaktadır Bu gune kadar psikologlar kadar bir cok psikiyatrist de zekayı testlerin olcumunu esas alarak değerlendirmişlerdir
Giderek artan miktarlarda kanıtlar psikolojik testlerin zekanın butununu değil, sadece bir bolumunu olctuğunu ortaya koymaktadır Bir kac ay boyunca bu sutunda zekanın ozelliklerini ve genetik faktorlerin zeka uzerine etkileri gozden gecirilecektir
Araştırmacılar tum dunyada zeka uzerine dolaylı ve o bolgeye ozgu teoriler uretmişlerdir İnsanların zeka kavramı hakkındaki sezgileri testlerde temsil edildiğinden cok daha geniştir Bir cok calışmada insanlara zeka kavramından ne anladıkları sorulmuştur Pratik problem cozumu, sozel kabiliyet, ve sosyal beceri gibi faktorler cevaplar arasında en fazla yer alanlardır Sozel kabiliyet uygulanan testlerle olculmektedir ancak genellikle sosyal beceri olculmemektedir
Zekanın kavramsallaştırılması etnik gruplara bağlı olarak değişmektedir Orneğin; Kaliforniya ’da değişik gruplarda yapılan bir calışmada, Latin ailelerin zeka tanımında sosyal beceri kabiliyetinin uzerinde dururken, Asya ve Anglosakson ailelerin bilişsel becerileri vurguladıkları gorulmuştur Oğretmenlerin zeka kavramına bakışları daha cok Anglosakson ailelere benzemektedir Şaşırtıcı olmayacak şekilde, bu grup ailelerin cocukları muhtemelen onların sosyal yapılarının ve okuldan beklentilerinin uyum sağlaması nedeniyle okulda daha başarılı olmaktadırlar
ABD dışındaki ulkelerde teste bağımlı goruşlerden giderek uzaklaşma dikkati cekmektedir Tayvan ’da yapılan bir calışmada zeka; yalnızca geleneksel bilişsel kabiliyetleri icermekle kalmamış ayrıca kişiler arası beceri (diğer insanları anlayabilme), kendisini anlayabilme, kişinin zekasını ne zaman gostereceğini ve ne zaman gostermeyeceğini bilmesi kavramlarını da kucaklamıştır
Fakat dolaylı teoriler butun hikayeyi anlatmamaktadır Zekanın performansa dayalı tanımlamaları da vardır Geleneksel zeka testleriyle olculebilen becerilere ek olarak onlardan farklı en az iki becerin daha olduğu ortaya cıkmaktadır; yaratıcı beceriler ve pratik beceriler Yaratıcı becerilerle ilgili bir seri calışmada katılımcılardan “2985 sıra dışı başlıklarla ilgili hikaye yazmaları, “bir boceğin bakış acısından dunya gibi sıra dışı başlıklarla ilgili resim kompozisyonları cizmeleri, “papyon kravatlar gibi sıkıcı urunler hakkında metinleri oluşturmaları, veya aramızda saklanarak yaşayan dunya dışından gelen yaratıkları nasıl tanıyacağımız gibi sorunlara cozumler uretmeleri istenmiştir Bu araştırmalardaki performanslar geleneksel zeka testlerinin skorları ile duşuk seviyelerde korelasyon gosterdiği kanıtlanmıştır
Pratik zeka becerilerinin IQ ve ilgili olcumlerden bağımsız olduğuna dair daha bir cok kanıt vardır Pratik zeka becerileri; bir insanın işini yaparken karşılaşabileceği cok rastlanan problemleri cozebilme yeteneğini gosterir İş adamları, akademik psikologlar, ticaretle uğraşan insanlar, oğretmenler, ve askeri liderler ile yapılan calışmalarda pratik zeka test skorlarının IQ ile uyuşmadığı gozlenmiştir Sonucta mesleki performansın ongorulmesi hakkında pratik zeka, IQ ya oranla daha gercekci gorunmektedir Kenya ’da cocuklarla yapılan bir calışmada; cocukların enfeksiyonlarla savaşmada,daha once oğrenmiş oldukları bilgilerle, doğal bitkisel ilacları nasıl kullandıkları ile ilgili pratik zeka testleri uygulanmıştır Kenya ’da bu bilgiler cok yaygın şekilde bilinmektedir Bu nedenle geleneksel zeka test olcumleri ile belirgin negatif korelasyonlar bulunmuştur
Bir diğer calışma serisinde; lise oğrencilerinde; analitik, yaratıcı ve pratik becerilerin birbirlerinden bağımsız olduğu bulunmuştur
Ozet olarak kanıtlar, zekaya ulaşmak icin IQ dan fazlasına ihtiyacımız olduğunu gostermektedir geleneksel analitik beceriler kadar yaratıcı ve pratik becerilerde etkili olmaktadır Bu beceriler analitik becerilerden goreceli olarak bağımsızdır, ancak bunlar geleneksel testlerde cok az olculmekte yada hic goz onune alınmamaktadır Zeka becerilerinin sınırlarının daha geniş tutulduğu yeni testler geliştirilmesine ihtiyac vardır Esasında geleneksel zeka testlerinin bu kadar baskın olarak kullanılmasının bir nedeni de psikometrik değerlendirme araclarının yetersizliğidir
Zekanın davranışsal genetik araştırmalarının yapıldığı alan eski, genel bilişsel kabiliyetlerin olculduğu IQ testlerini kullanmaktadır Bu alanda yeni gelişmeler neredeyse hic olmamaktadır Davranışsal genetik araştırmalarda bilişsel kabiliyetler kavramsallaştırılırken, hala beceriler icinde genel bilişsel kabiliyetlerin en ustte tutulmaktadır
Zekanın psikometrik teorilerinin araştırılmasında butun guc zekanın davranışsalgenetik calışmalarına verildiğinden, bu calışmaların sonuclarının zekanın genel bilişsel beceri kavramının bakış acısından olması şaşırtıcı değildir Birkac yıl once varılan ortak kararla genel bilişsel becerilerde gozlenen bireysel değişikliklerin %50 sinin genetik değişkenlikler ile acıklanabileceği sonucuna ulaşıldığından, davranışsal genetik model, zekanın psikolojik teorilerine yer sağlayacak şekilde bir gelişim gostermemiştir
Her ne kadar IQ daki bireysel değişikliklere etkili onemli genler tanınmış olsa da bu etkenler değişkenliğin yalnızca yarısını acıklayacak değerdedir
Bu gune kadar, davranışsal genetik araştırmalar genel bilişsel etiolojide becerileri adres gostermişlerdir Psikolojinin diğer alanları insan becerilerinin cok boyutluluğunun farkında iken, davranışsal genetik alanı genel bilişsel becerilerin imparatorluğunda kendini adamış bir asker olarak kalmıştır Her ne kadar genel bilişsel becerilerin genetik gecişi ile ilgili buluşlar guvenilir ve bir sonuca goturucu olsa da genel bilişsel beceriler insan becerileri alfabesinde sadece bir harf olarak gozukmektedir
1905 yılında Alfred Binet ve Theodore Simon davranış sorunları olan cocukları zeka geriliği olanlardan ayıracak bir test geliştirmeyi başardılar Fikir Fransa ’da yaşayan, davranış bozukluğu olan cocukların zeka geriliği olan cocukların bakımsız durumdaki sınıflarına gonderilmelerini onlemek icin cıkmıştı Test kabiliyet acısından en alt seviyedeki cocuklar dışında akademik performansı onceden tahmin edebilme acısından başarılıydı Binet testinin bir değişik bicimi olan StanfordBinet, daha sonraları tum Amerikan okullarında seckin olarak kullanılmaya başlandı Sonunda StanfordBinet daha onceleri kullanılmakta olan Wechsler gibi olcekler ve Otis testi gibi grup olcekleri de dahil olmak uzere diğer bazı testlerle birleşti
Bu testler o kadar başarılıydı ki, bir Harvard psikologu olan Edward Boring 1920 lerde; zekanın bu testlerle olculenden hicbir farkı olmadığını ileri suruyordu Bazıları Boring ’in tanımlamasını cok yuvarlak bulabilir, ancak o burada ABD de ve deniz otesi ulkelerdeki zekanın ozellikleri ve olcumu hakkındaki genel duşunceyi yansıtmaktadır Bu gune kadar psikologlar kadar bir cok psikiyatrist de zekayı testlerin olcumunu esas alarak değerlendirmişlerdir
Giderek artan miktarlarda kanıtlar psikolojik testlerin zekanın butununu değil, sadece bir bolumunu olctuğunu ortaya koymaktadır Bir kac ay boyunca bu sutunda zekanın ozelliklerini ve genetik faktorlerin zeka uzerine etkileri gozden gecirilecektir
Araştırmacılar tum dunyada zeka uzerine dolaylı ve o bolgeye ozgu teoriler uretmişlerdir İnsanların zeka kavramı hakkındaki sezgileri testlerde temsil edildiğinden cok daha geniştir Bir cok calışmada insanlara zeka kavramından ne anladıkları sorulmuştur Pratik problem cozumu, sozel kabiliyet, ve sosyal beceri gibi faktorler cevaplar arasında en fazla yer alanlardır Sozel kabiliyet uygulanan testlerle olculmektedir ancak genellikle sosyal beceri olculmemektedir
Zekanın kavramsallaştırılması etnik gruplara bağlı olarak değişmektedir Orneğin; Kaliforniya ’da değişik gruplarda yapılan bir calışmada, Latin ailelerin zeka tanımında sosyal beceri kabiliyetinin uzerinde dururken, Asya ve Anglosakson ailelerin bilişsel becerileri vurguladıkları gorulmuştur Oğretmenlerin zeka kavramına bakışları daha cok Anglosakson ailelere benzemektedir Şaşırtıcı olmayacak şekilde, bu grup ailelerin cocukları muhtemelen onların sosyal yapılarının ve okuldan beklentilerinin uyum sağlaması nedeniyle okulda daha başarılı olmaktadırlar
ABD dışındaki ulkelerde teste bağımlı goruşlerden giderek uzaklaşma dikkati cekmektedir Tayvan ’da yapılan bir calışmada zeka; yalnızca geleneksel bilişsel kabiliyetleri icermekle kalmamış ayrıca kişiler arası beceri (diğer insanları anlayabilme), kendisini anlayabilme, kişinin zekasını ne zaman gostereceğini ve ne zaman gostermeyeceğini bilmesi kavramlarını da kucaklamıştır
Fakat dolaylı teoriler butun hikayeyi anlatmamaktadır Zekanın performansa dayalı tanımlamaları da vardır Geleneksel zeka testleriyle olculebilen becerilere ek olarak onlardan farklı en az iki becerin daha olduğu ortaya cıkmaktadır; yaratıcı beceriler ve pratik beceriler Yaratıcı becerilerle ilgili bir seri calışmada katılımcılardan “2985 sıra dışı başlıklarla ilgili hikaye yazmaları, “bir boceğin bakış acısından dunya gibi sıra dışı başlıklarla ilgili resim kompozisyonları cizmeleri, “papyon kravatlar gibi sıkıcı urunler hakkında metinleri oluşturmaları, veya aramızda saklanarak yaşayan dunya dışından gelen yaratıkları nasıl tanıyacağımız gibi sorunlara cozumler uretmeleri istenmiştir Bu araştırmalardaki performanslar geleneksel zeka testlerinin skorları ile duşuk seviyelerde korelasyon gosterdiği kanıtlanmıştır
Pratik zeka becerilerinin IQ ve ilgili olcumlerden bağımsız olduğuna dair daha bir cok kanıt vardır Pratik zeka becerileri; bir insanın işini yaparken karşılaşabileceği cok rastlanan problemleri cozebilme yeteneğini gosterir İş adamları, akademik psikologlar, ticaretle uğraşan insanlar, oğretmenler, ve askeri liderler ile yapılan calışmalarda pratik zeka test skorlarının IQ ile uyuşmadığı gozlenmiştir Sonucta mesleki performansın ongorulmesi hakkında pratik zeka, IQ ya oranla daha gercekci gorunmektedir Kenya ’da cocuklarla yapılan bir calışmada; cocukların enfeksiyonlarla savaşmada,daha once oğrenmiş oldukları bilgilerle, doğal bitkisel ilacları nasıl kullandıkları ile ilgili pratik zeka testleri uygulanmıştır Kenya ’da bu bilgiler cok yaygın şekilde bilinmektedir Bu nedenle geleneksel zeka test olcumleri ile belirgin negatif korelasyonlar bulunmuştur
Bir diğer calışma serisinde; lise oğrencilerinde; analitik, yaratıcı ve pratik becerilerin birbirlerinden bağımsız olduğu bulunmuştur
Ozet olarak kanıtlar, zekaya ulaşmak icin IQ dan fazlasına ihtiyacımız olduğunu gostermektedir geleneksel analitik beceriler kadar yaratıcı ve pratik becerilerde etkili olmaktadır Bu beceriler analitik becerilerden goreceli olarak bağımsızdır, ancak bunlar geleneksel testlerde cok az olculmekte yada hic goz onune alınmamaktadır Zeka becerilerinin sınırlarının daha geniş tutulduğu yeni testler geliştirilmesine ihtiyac vardır Esasında geleneksel zeka testlerinin bu kadar baskın olarak kullanılmasının bir nedeni de psikometrik değerlendirme araclarının yetersizliğidir
Zekanın davranışsal genetik araştırmalarının yapıldığı alan eski, genel bilişsel kabiliyetlerin olculduğu IQ testlerini kullanmaktadır Bu alanda yeni gelişmeler neredeyse hic olmamaktadır Davranışsal genetik araştırmalarda bilişsel kabiliyetler kavramsallaştırılırken, hala beceriler icinde genel bilişsel kabiliyetlerin en ustte tutulmaktadır
Zekanın psikometrik teorilerinin araştırılmasında butun guc zekanın davranışsalgenetik calışmalarına verildiğinden, bu calışmaların sonuclarının zekanın genel bilişsel beceri kavramının bakış acısından olması şaşırtıcı değildir Birkac yıl once varılan ortak kararla genel bilişsel becerilerde gozlenen bireysel değişikliklerin %50 sinin genetik değişkenlikler ile acıklanabileceği sonucuna ulaşıldığından, davranışsal genetik model, zekanın psikolojik teorilerine yer sağlayacak şekilde bir gelişim gostermemiştir
Her ne kadar IQ daki bireysel değişikliklere etkili onemli genler tanınmış olsa da bu etkenler değişkenliğin yalnızca yarısını acıklayacak değerdedir
Bu gune kadar, davranışsal genetik araştırmalar genel bilişsel etiolojide becerileri adres gostermişlerdir Psikolojinin diğer alanları insan becerilerinin cok boyutluluğunun farkında iken, davranışsal genetik alanı genel bilişsel becerilerin imparatorluğunda kendini adamış bir asker olarak kalmıştır Her ne kadar genel bilişsel becerilerin genetik gecişi ile ilgili buluşlar guvenilir ve bir sonuca goturucu olsa da genel bilişsel beceriler insan becerileri alfabesinde sadece bir harf olarak gozukmektedir
