Zekaya Çok Boyutlu Bakış

Zekaya Fazla Boyutlu Manzara Zeka; bireyin emin bir kültür içinde yaşantısını sürdürüp ahenk yapması için gerekli olan yeteneklerin bir örüntüsüdür Zeka; diğer şeyler aralarında, fikir yürütme (muhakeme yeteneği), plan yapma, problem çözme, görünmeyen düşünme, karışık fikirleri algılama, tez öğrenme ve deneyimlerden öğrenme yeteneklerini içeren genel bir zihinsel kapasitedir Bu kabiliyet yalnızca kitaptan öğrenme, sıcacık anlamda akademik bir hüner ya da testten alınan yüksek puan anlamında değildir Daha fazla çevremizdekileri anlamada varlıkları izleme, anlamlandırma ya da ne yapacağını aklında da biçimlendirme yetenekleri ile ilgili geniş ve derin bir kapasiteyi yansıtır Zekanın iki yönü vardır Soyut, potansiyel enerji olarak var olan, ölçülemeyen yönü ve bu enerjinin davranışa dönüşümü olan, ölçülebilen ve gözlenebilen yönü Zeka dolaysız olarak gözlenemez fakat bir takım açık davranışlardan yordanan bir kurultudur Araştırmacılar zekanın doğasını çakmak için araştırmalar yapmaktadırlar En çok sorulan sorulardan biri zekanın tek bir faktörden mi yahut birkaç bileşenin bir araya gelmesiyle mi oluştuğudur Ilk psikologlar (20 yy’ın başında) zekanın gfaktörü (genel bilişsel kabiliyet) olarak adlandırılan genel bir mental faktörden oluştuğunu varsayıyorlardı Bu faktörün (gfaktörü), zekanın her bir yöndeki performansını etkilediğini varsayarak, akıl testinin bu gfaktörünü ölçmeye yönelik olduğunu kabul ediyorlardı Daha sonraki araştırmacılar akan zeka ve kristalize akıl olmak üzere zekanın iki çeşidi olduğunu öne sürdüler Akan akıl, yeni problemleri ve yeni durumları başarıyla ele alabilme yeteneğini, kristalize akıl ise bilginin saklanması, beceriler, akıcı zekanın kullanılması ve deneyimlerden elde edilen stratejileri kapsamaktadır Araştırmacılar akıcı zekanın yaşla birlikte düştüğü, kristalize zekanın yükselmeye devam edebildiği konusunda ayrıca fikirdirler Diğer bir kısım bilim adamı ise zekanın daha fazla bölümlerden oluştuğunu ileri sürmüştür Howard GARDNER belirtilen alanlarda olağandışı başarılar sergileyen insanların yeteneklerini inceleyerek yedi değişik zeka alanı olduğunu savunmuştur Bu akıl alanlarının her biri diğerinden bağımsız olmasına rağmen, herhangi bir aktivite bu zeka alanlarından birkaçının benzer anda aktif ülkü geçirilmesiyle oluşmaktadır 1 SözelDilsel Akıl: Dili etkin bir biçimde faydalanma, kelimelerle ve seslerle düşünme, dildeki kompleks anlamları kavrayabilme, insanları ikna edebilme, dildeki ayrı yapıları ayrım edebilme, yeni yapılar oluşturabilme, ayrı dilsel kalıplarla ilgilenme becerisidir Sözeldilsel zekaya sahip olan halk müziği; bambaşka kelimeleri, sesleri, ritimleri dinler ve tepkide bulunur Diğer insanların seslerini, dil üslubunu, okumasını ve yazmasını taklit edebilir Dinleyerek, okuyarak, yazarak ve konuşarak öğrenir Cümleleri dinler, yorumlar, ayrı bir tarzda açıklama eder ve söylediklerini hatırlar Okuduklarını anlar, özetler ve kolaylıkla hatırlar Dinleyicileri konuşmaları ile etkiler Dilbilgisi kurallarını etkili bir biçimde kullanarak yazan Sözcük dağarcığı zengindir Farklı dilleri öğrenme becerisine sahiptir Etkili dinleme becerilerine sahiptir Sözeldilsel zeka becerileri; etkili okuma becerisi, kendini açıklama edebilme becerisi, etkili dinleme becerisi, etkili tavır becerisi, yazma becerisini içerir 2 MatematikselMantıksal Akıl: Sayılarla alıştırma, muhakeme etme, tümevarım ve sonuç teknikleri ile düşünebilme, görünmeyen ve sembolik problemleri çözebilme, kavramlar, fikirler ve görüşler arası kompleks ilişkileri algılayabilme becerisidir Matematikselmantıklı zekaya sahip olan halk; niçinnetice ilişkilerini mükemmel kurarlar Somut cisimleri görünmeyen sembolik ifadelere dönüştürebilirler Mantıklı problem çözümlerinde başarılıdır Hipotezler kurar ve sınar Bulmaca ve zeka oyunlarını sever Arz tahminlerinde bulunur Grafik veya şekiller halinde bahşedilen bilgileri yorumlar Bilgisayar programları hazırlar Matematikselmantıklı akıl becerileri; sınıflandırma yapabilme, tahminlerde bulunabilme, yerleştirme yapabilme, hipotezler oluşturabilme ve sınayabilme, nedennetice ilişkileri oluşturabilme, mantıklı düşünme yapabilme, eleştirel düşünme analizbirleşim yapabilme becerilerini içerir 3 GörselMekansal Zeka: Resimlerle, şekillerle düşünebilme, görsel dünyayı algılayabilme, şekil, renk ve dokuları zihnin gözleriyle görebilme ve bunları sanatsal formlara dönüştürebilme yeteneğidir Psikomotor becerilerin gelişmesiyle başlar, elgövdebeyin koordinasyonunun gelişimi küçük adale gelişiminin çalışmalarıyla geliştirilebilir Görsel ve mekansal zekaya sahip olan millet; görerek ve gözleyerek öğrenir Kolaylıkla yön bulgu becerisine sahiptir Grafik, harita, şekil ve modelleri yorumlayabilir Dinlediklerinden zihinsel objeler, hayaller, resimler üretir Öğrendiği bilgileri hatırlamada bu zihinsel resimleri kullanır Çizmek, fotoğraf gerçekleştirmek, boyamak ve modeller oluşturmaktan zevk alır Üç boyutlu ürünler hazırlar Origami ve maketler hazırlar Bir objenin farklı açılardan perspektifini anlayabilir, onu zihninde canlandırabilir Öğrendiği bilgileri bedensel ve görsel sunuşlara dönüştürür 4 KinestetikFiziki Akıl: Aklın ve vücudun maddesel performansla birleştirilerek belirli bir amaca yönelik faaliyetlerin sergilenebilmesi yeteneğidir Kinestetikfiziksel zekaya sahip olan millet us ve beden koordinasyonlarını etkin bir biçimde kullanırlar Somut işlerde, görevlerde denge, zarafet, beceri ve hızlı olma gösterirler Çevresini, nesneleri, eşyaları dokunarak ve hareket ederek inceler Somut beceri isteyen alanlarda (dans, spor gibi) yenilikler keşfeder ve farklılıklar yaratırlar Rol yapma, atletizm, dans, dikişnakış gibi alanlarda yetenekleri vardır Faal katılımla daha iyi öğrenirler Söylenenden daha çok yapılanı hatırlarlar Organizasyon yapma özellikleri gelişmiştir Bulundukları çevreye ve onu kapsayan sistemlere karşısında duyarlıdırlar ve sorumlu davranırlar id 5 KişilerarasıSosyal Akıl: insanlarla birlikte çalışabilme, sözel ve maddi akıl dilini etkin bir biçimde kullanarak fazla bambaşka karakterlere sahip insanlarla kolaylıkla irtibat kurabilme, insanları yönetebilme, onlarla ahenkli çalışabilme ve insanları ikna edebilme becerisidir Sosyal zekaya sahip olan insanlar; yaşıtları ile veya bambaşka yaş grupları ile birlikte olmaktan tutku alırlar Öteki insanların duygularına karşısında duyarlıdırlar Öteki insanları konuşmalarıyla etkilerler Grup ve ekip çalışmalarından iyi ve nitelikli ürünler çıkarırlar Farklı kültürlere ve bambaşka yaşam tarzlarına fazla meraklıdırlar Toplumsal ve politik sorunlarla ilgilenirler Enerjik bir espri yeteneğine sahiptirler Davranışlarının sonuçlarını değerlendirebilirler İnsanların her türlü davranışını kabul edicidirler Sözel ve fiziki dili etkili biçimde kullanırlar Öbür ortamlara, bambaşka insan topluluklarına girdiklerinde kolaylıkla uyum sağlayabilirler İnsanları organize etme yetenekleri vardır Liderlik özellikleri vardır 6 Bireyselİçsel Zeka: Kendimiz hakkındaki duygu ve düşünceleri şekillendirebilme, yaşamı sürdürebilme ve yaşadıklarımızdan öğrendiklerimizle, yaşam felsefemizi oluşturabilme, yaşamımızı bu yönde planlama, bireysel istek ve hayaller oluşturabilme becerisidir Bireysel zekaya sahip olan halk müziği; yalnız kalmaktan hoşlanırlar Yaşadıkları her olay veya tecrübe üstünde fazla artı düşünürler Kendi içlerinde bir değerinde ve anlama sitemi oluştururlar Her şeyde kendilerinden bir şey ararlar Kendi duygu ve düşüncelerinin farkındadırlar Kendilerini farklı tarzlarda ifade edebilirler (yazar, sanatkâr, heykeltıraş vb) Yaşam felsefelerini oluşturmaya yönelik bir arayış içindedirler Bireysel çalışmalardan hoşgörü alırlar Yaşamlarında motivasyon kaynakları, hedefleridir Kendileri üzerinde düşünmek için çok süre harcarlar ve sürekli bir kişisel değerleme süreci yaşarlar İç dünyamızın özünde bizim kendimiz ve öteki ahali hakkındaki düşüncelerimiz, hayallerimiz, planlarımız ve hayata bakışımız yer alır 7 MüzikselRitmik Zeka: Sesler, notalar, ritimlerle düşünme, bambaşka sesleri tanıma ve yeni sesleri ritimler üretme, ritmik ve tonal kavramları tanınma ve yararlanma, çevreden gelen seslere ve müzik aletlerine karşı aklıselim olabilme becerisidir Müziksel zekaya sahip olan ahali; insan sesi ve çevreden gelen sesler gibi çok bambaşka seslere aleyhinde duyarlıdır, dinler ve tepkide bulunur Müziği yaşamında göstermek için fırsatlar oluşturur Seslere, nota ve ritimlere karşı özel bir ilgiye sahiptir Müziği hareketlerle birleştirerek ayrı figürler ortaya çıkarabilir Enstrümanlara karşısında ilgilidir ve kullanmayı kolaylıkla öğrenebilir Orijinal müzik kompozisyonları oluşturabilir Ritim tutar Seslere karşı hassaslık, ritim alıkoyma, özellikle 46 yaş arası çok yoğundur 46 yaş arasındaki çocukların varlıklı bir müziksel çevrede bulunmaları daha sonraki müziksel yeteneğin gelişmesinde büyük ağırlık taşır Psk Selcen DEMİRKAN​