Zelzele Nedir? Nasıl Oluşur? Zelzele Çeşitleri Nelerdir ?

Dünya doğal afetler ile sarsılıyor, gün geçmiyor fakat televizyonlarda bir doğal facia haberine rastlamayalım Depremler, sel felaketleri, kasırgalar, toprak kaymaları en sık duyduğumuz haberler aralarında Ülkemizde de bir çok doğal felaket meydana geliyor Bunların en başında da ‘ ’DEPREM ’ ’ bulunuyor
DEPREM; yer kabuğu içindeki kırılmalar sebebiyle ani olarak ortaya çıkantitreşimlerin dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yer yüzeyini sarsması olayıdır Başka bir ifade ile anlatacak olursak; üstüne bastığımız, binalar inşa ettiğimiz toprak yüzeyini yerinden oynatan hatta yapı edilen binalara ve içindeki biz insanlara zararlar verebilen bir doğa olayıdır
Yer Sarsintisi herhangi bir yerde, herhangi bir zamanda olabilir Yer küre de meydana gelen depremlerin görülme sıklığı, büyüklüğü ve verdiği zararlar göz önüne alındığında iki ana yer sarsintisi kuşağından bahsedilebilir Bunlardan ilki Büyük Okyanus ’u çevreleyen ve özellikle Japonya üzerinde etkin olan PASİFİK YER SARSINTISI kuşağıdır (Yeryüzünde gerçekleşen depremlerin % 81 ’i bu kuşakta meydana gelir) İkincisi ise Türkiye ’nin de içinde bulunduğu; Cebelitarık ’tan, Endonezya ’ya kadar uzanan AKDENİZHİMALAYA zelzele kuşağıdır ( Yeryüzünde gerçekleşen depremlerin % 17 ’si bu kuşakta meydana gelir)
Ülkemizdeki bilim adamlarının; televizyonlara çıkıp sürekli bizlere depremle ile ilgili bilgiler verme sebebini biraz da olsa anladık sanırım Ülkemiz ana zelzele kuşaklarından birinin içinde ve bizler zelzele konusunda donanımsal bilgilere sahip değiliz Bu konuda ehil ağızların söylemlerine kulaklarımızı tıkamamalı, tersine daha özenle izlemeli, bize bahşedilen bilgilerin hayati bilgiler olduğu gerçeğini kabul etmeliyiz
Birçok büyük ölçekli depremin kökeni ve yayılması LEVHA TEKTONİĞİ kuramıyla açıklanır
Dünya yüzeyi aralıksız gibi görünse de aslında dev bir yapboz gibi birbirine geçmiş parçalardan oluşmaktadır Levha adı bahşedilen bu parçalar çok yavaş biçimde birbirlerine kadar hareket ederler Hareket halindeki bu levhaların aralarında üç nesil ilişki vardır 1)YAKLAŞMA, 2)UZAKLAŞMA, 3)YAN YANA KAYMA
Birbirine yaklaşan levha sınırına ‘ ’yıkıcı ’ ’, birbirinden uzaklaşan levha sınırlarına da ‘ ’yapıcı ’ ’ sınırlar denilmektedir İşte en şiddetli depremler levhaların örtüşme bölgelerinde, levhalardan birinin diğerinin altına dalmasıyla oluşur
Bunların çoğu; merkezi 300 km ’den altında olan derin odaklı depremlerdir Levhaların ayrıldığı veya birbirine sürtüştüğü bölgelerde de yüzeyden algılanabilen sismik dalgalar oluşabilir, bu cins oluşan depremler genelde daha ufak şiddette meydana gelirler
Levhalar sebebiyle oluşan depremlere TEKTONİK yer sarsintisi de denir ve dünya ’da oluşan depremlerin % 90 ’ı bu kategoriye girer Ülkemizde gerçekleşen depremlerin birçok bahsettiğimiz gibi Tektonik depremlerdir Diğer bir yer sarsintisi şekli ise VOLKANİK depremlerdir, volkanların püskürmesi sonucu oluşurlar
Volkanik depremler yanardağlarla ilgili olduğundan yereldirler ve kayda değer zararlara niçin olmazlar İtalya ve Japonya ’da oluşan depremlerin bir kısmı bu kategoride yer alır
Bir diğer zelzele tipi de BUNALIM depremlerdir, yeraltındaki mağara gibi boşlukların çökmesi sonucu oluşurlar Volkanik depremler gibi, çöküntü depremler de yereldir ve fazla zarara sebebiyet vermezler
Yer Sarsintisi nedir, deprem ’e neler sebep olur, zelzele çeşitleri nelerdir gibi sorulara cevaplar bulduktan sonradan şimdi zelzele ’in tariflenebilmesi ve anlaşılabilmesi için hangi kavramlardan bahsedebiliriz ona bakalım
Herhangi bir yerde deprem olduğunda bu depremin tariflenebilmesi ve anlaşılabilmesi için bir takım ZELZELE PARAMETRELERİ vardır Bunlardan biri ‘ ’odak noktası ’ ’dır
Odak noktası: Yer içerisinde zelzele enerjisinin ortaya çıktığı noktadır aynı zamanda iç merkez olarak ta isimlendirilir
Dış merkez: Odak noktasına en yakın durumda olan yeryüzü noktasıdır, bununla birlikte depremden en fazla zarar gören ve depremi en kuvvetli hisseden bölgedir
Odak derinliği: Depremde enerjinin açığa çıktığı noktanın yeryüzünden en kısa uzaklığı, depremin odak derinliği olarak adlandırılır Depremler odak derinliklerine göre sınıflandırılabilirler 0 – 60 km derinliğinde olan depremler SIĞ, 70 – 300 km derinde olan depremler ORTA DERİNLİKTE olan depremler, 300 km den daha derinde olan depremler ise DERİN depremler olarak sınıflandırılırlar
Zorlama: Herhangi bir derinlikte meydana gelen depremin yeryüzünde hissedildiği bir noktadaki etkisinin ölçüsü olarak isimlendirilebilir Depremin şiddeti, doğa, yapılar ve ırk üzerindeki etkilerinin bir ölçüsüdür
Magnitüd: Yer Sarsintisi sırasında açığa meydana çıkan enerjinin bir ölçüsü olarak tanımlanmaktadır
Bazen büyük zelzele olmadan önce minik sarsıntılar meydana kazanç, bu küçük sarsıntılara ÖNCÜ ZELZELE adını veririz
Depremlerin nasıl oluştuğunu, deprem dalgalarının ne şekilde yayıldıklarını, ölçü aletleri ve yöntemlerini inceleyen bilim dalına SİSMOLOJİ olarak isimlendiririz Deprem ölçen alete DEPREMÇIZER, depremin şiddetini ölçen alete de RİCHTER ÖLÇEĞİ ismini veriyoruz
Türkiye ’nin bölge zelzele haritası için tıklayınız

http:trwikipediaorgwikiDeprem 1
http:wwwdeuedutrDEUWebIcerikIcerikphp?KOD 2068 2
http:wwwdepremgovtryer sarsintisihtm 3
http:trwikipediaorgwikiLevhatektoni%C4%9Fi 4