Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
ZİTVATOROK ANTLAŞMASI
Osmanlılar ile Avusturya aralarında imzalanan antlaşma
Osmanlıların Nemçe ile savaşı devam ederken, her iki taraf da barışma taraflısı oldukları için birbirlerini yokluyorlardı Lakin her iki taraf da fedakârlıkta bulunmak istemedikleri için anlaşamıyorlardı Veziriazam Lala Mustafa Paşa ise savaşa devam ettiği halde barış işini de peşine düşüp takip etmekte idi
Osmanlıların son başarısı özellikle Estergon'un geri alınması, Erdel ve Eflak işlerinin yoluna girmesi imparatoru tamamen sarsmıştı Bu sebeplerle imparator, uzlaşma müzakeresine girişti Lala Mehmed Paşa'nın bu sırada ölmesiyle Murad Paşa (Kuyucu) müzakerelere devam etti Anlaşmanın sonuçlanmasına engel olan meselelerden biri de Estergon'un Osmanlı Devleti 'ne geri verilmesi şartı idi Avusturyalılar ise buna yanaşmıyorlardı Hâlbuki buranın geri alınması, anlaşmazlıkların en önemlisini ortadan kaldıracaktı İmparatora daima başvuran başkomutan arşidük Matyas, nihayet onun muvafakatini almıştı
Uzlaştırma delegeleri olarak Osmanlılar kadar Budin valisi Ali Paşa ile Budin Kadısı Habil Efendi ve Murad Paşa'nın kethüdası Kadim Ahmed Efendi ve Budin eşrafından Nasrüddinzade Mustafa Efendi idiler Erdel Bey'i Boçkayi göre görevlendirilen dört delege de vardı İmparatorun delegeleri ise Komorin valisi olup antlaşma metninde Amorladı Yanoş denilen Molar ile kont Adolf Altan, Turzo Görk, İştuvan Mikloş, Nikola İstuanfi ve diğerleri idiler
Delegeler Estergon ile Komorin aralarında yer alan Zitva çayının Tuna Nehri'ne döküldüğü yerde buluştular Nemçe delegeleri, bilhassa yıllık bahşedilen 30 bin dukanın kaldırılmasını ve kendi aleyhlerine ayaklanan Erdel voyvodasının mukavele metnine dâhil edilmemesini ve barışın olası olduğu kadar uzun süreli olmasını, Erdel'in Avusturya'ya ait olduğunu ve Eflâk ’ın tarafsızlığında diretmek üzere sıkı talimatlar almışlardı
Antlaşmanın Esas Şartları:
Müzakereler üç hafta devam etti Sonunda 1606 Kasım ayının başından itibaren yirmi yıl zaman ile ve 17 maddeyi kapsayan bir ön antlaşma imzalanmış ve başlıca mukavele imza edilmeden önce Boçkayi'nin de muvafakati alınmıştı
Antlaşmanın ikinci maddesi gereğince Osmanlı hükümdarının bundan sonra imparatora, yazılarda kral tabiri yerine Çesar (imparator) lakabı benimsemek suretiyle akran muamelesi yapılacaktır Üç yılda bundan başka hediyelerle gönderilecek olan Osmanlı elçileri, an çavuşu, müteferrika, çaşnigir rütbelerinde olmayıp bayrak beyi derecesinde elçiler olacaktır
Antlaşmanın on ve on üçüncü maddeleri gereğince de delegeler aralarında kararlaştırıldığı üzere Sultan Kanuni Süleyman zamanındaki mukavele gereği olarak Nemçe'de kalan Macaristan için imparator tarafından verilmekte olan takvim otuz bin duka kaldırılarak ancak bu antlaşmanın yapılmasında yalnız bir defaya bilerek elde etmek üzere imparator, duka altınının üçte ikisinin karşılığı olan iki yüz bin kara kuruş vermeyi kabul ediyordu
Bu on ve on üçüncü maddelerin kabul edilmesiyle Osmanlı Devleti , kendisinin saydığı Macaristan'ın Avusturya idaresinde kalan yerler dolayısıyla her yıl aldıkları vergiden vazgeçmeleri yanında zaten ellerinde olmayan bu toprakları isim olarak imparatora terk etmiş oluyorlardı
Zitvatorok Antlaşması'nın birinci maddesi gereğince Osmanlı hükumeti, imparator ile Erdel Beyi Boçkayi arasında üretilmiş olan Viyana Antlaşması'nı tanımış olması sebebiyle Boçkayi'nin zehirlettirilerek öldürülmesinden daha sonra imparator, bu Viyana Antlaşması uyarınca Boçkayi'nin Erdel'i kendisine terk etmiş olduğunu söyleyerek Osmanlılar'ın kılıçlarıyla aldıkları bir yer için adalet iddiasına kalkışmıştır Fakat Osmanlı hükumeti bunu tanımayınca arada aralıksız bir uyuşmazlık sürüp gitmiştir
Antlaşmanın 15, 16 ye 17, maddeleri uyarınca, önce Osmanlılara ait iken antlaşma esaslarına kadar Avusturyalıların ellerine geçen Yanık, Estergon, İstoni Belgrad ve Peşte kaleleri geri alındıktan başka bunlardan ayrı ayrı da Çarpık, Kanije, Uyvar mevkileri de bitmiş zapt edilmişti
Zitvatorok Antlaşması'nın bir takım hükümleri sonraları Erdel ve diğer hudut işleri yüzünden değişikliğe uğramıştır Bunlardan biri (1616 Haziran) on iki madde üstüne yirmi yıl olarak yenilenmiştir Bu yeni antlaşma Türkçe, Almanca, Macarca olarak üç dil üstüne düzenlenmiştir Bu son antlaşmada da Nemçe'nin Erdel'e saldırmaması belli surette belirtilmiştir
Bu tarihten daha sonra (1628 Ocak)'da on bir madde üstüne ve yirmi yıl süre ile antlaşmada yeni bir değişim yapılmıştır Esas uyuşmazlık Boçkayi'nin Viyana antlaşmasıyla öldükten daha sonra Erdel'i imparatora terk etmesi ve Osmanlı delegelerinin de bu antlaşmayı kabul etmesinden doğmuş ve bu ihmal, imparatora Erdel üstünde yargı bahis etmesini sağlamıştır Bu ihtilaf Karlofça Antlaşması'nın yapılmasına dek devam etmiştir *
Osmanlılar ile Avusturya aralarında imzalanan antlaşma
Osmanlıların Nemçe ile savaşı devam ederken, her iki taraf da barışma taraflısı oldukları için birbirlerini yokluyorlardı Lakin her iki taraf da fedakârlıkta bulunmak istemedikleri için anlaşamıyorlardı Veziriazam Lala Mustafa Paşa ise savaşa devam ettiği halde barış işini de peşine düşüp takip etmekte idi
Osmanlıların son başarısı özellikle Estergon'un geri alınması, Erdel ve Eflak işlerinin yoluna girmesi imparatoru tamamen sarsmıştı Bu sebeplerle imparator, uzlaşma müzakeresine girişti Lala Mehmed Paşa'nın bu sırada ölmesiyle Murad Paşa (Kuyucu) müzakerelere devam etti Anlaşmanın sonuçlanmasına engel olan meselelerden biri de Estergon'un Osmanlı Devleti 'ne geri verilmesi şartı idi Avusturyalılar ise buna yanaşmıyorlardı Hâlbuki buranın geri alınması, anlaşmazlıkların en önemlisini ortadan kaldıracaktı İmparatora daima başvuran başkomutan arşidük Matyas, nihayet onun muvafakatini almıştı
Uzlaştırma delegeleri olarak Osmanlılar kadar Budin valisi Ali Paşa ile Budin Kadısı Habil Efendi ve Murad Paşa'nın kethüdası Kadim Ahmed Efendi ve Budin eşrafından Nasrüddinzade Mustafa Efendi idiler Erdel Bey'i Boçkayi göre görevlendirilen dört delege de vardı İmparatorun delegeleri ise Komorin valisi olup antlaşma metninde Amorladı Yanoş denilen Molar ile kont Adolf Altan, Turzo Görk, İştuvan Mikloş, Nikola İstuanfi ve diğerleri idiler
Delegeler Estergon ile Komorin aralarında yer alan Zitva çayının Tuna Nehri'ne döküldüğü yerde buluştular Nemçe delegeleri, bilhassa yıllık bahşedilen 30 bin dukanın kaldırılmasını ve kendi aleyhlerine ayaklanan Erdel voyvodasının mukavele metnine dâhil edilmemesini ve barışın olası olduğu kadar uzun süreli olmasını, Erdel'in Avusturya'ya ait olduğunu ve Eflâk ’ın tarafsızlığında diretmek üzere sıkı talimatlar almışlardı
Antlaşmanın Esas Şartları:
Müzakereler üç hafta devam etti Sonunda 1606 Kasım ayının başından itibaren yirmi yıl zaman ile ve 17 maddeyi kapsayan bir ön antlaşma imzalanmış ve başlıca mukavele imza edilmeden önce Boçkayi'nin de muvafakati alınmıştı
Antlaşmanın ikinci maddesi gereğince Osmanlı hükümdarının bundan sonra imparatora, yazılarda kral tabiri yerine Çesar (imparator) lakabı benimsemek suretiyle akran muamelesi yapılacaktır Üç yılda bundan başka hediyelerle gönderilecek olan Osmanlı elçileri, an çavuşu, müteferrika, çaşnigir rütbelerinde olmayıp bayrak beyi derecesinde elçiler olacaktır
Antlaşmanın on ve on üçüncü maddeleri gereğince de delegeler aralarında kararlaştırıldığı üzere Sultan Kanuni Süleyman zamanındaki mukavele gereği olarak Nemçe'de kalan Macaristan için imparator tarafından verilmekte olan takvim otuz bin duka kaldırılarak ancak bu antlaşmanın yapılmasında yalnız bir defaya bilerek elde etmek üzere imparator, duka altınının üçte ikisinin karşılığı olan iki yüz bin kara kuruş vermeyi kabul ediyordu
Bu on ve on üçüncü maddelerin kabul edilmesiyle Osmanlı Devleti , kendisinin saydığı Macaristan'ın Avusturya idaresinde kalan yerler dolayısıyla her yıl aldıkları vergiden vazgeçmeleri yanında zaten ellerinde olmayan bu toprakları isim olarak imparatora terk etmiş oluyorlardı
Zitvatorok Antlaşması'nın birinci maddesi gereğince Osmanlı hükumeti, imparator ile Erdel Beyi Boçkayi arasında üretilmiş olan Viyana Antlaşması'nı tanımış olması sebebiyle Boçkayi'nin zehirlettirilerek öldürülmesinden daha sonra imparator, bu Viyana Antlaşması uyarınca Boçkayi'nin Erdel'i kendisine terk etmiş olduğunu söyleyerek Osmanlılar'ın kılıçlarıyla aldıkları bir yer için adalet iddiasına kalkışmıştır Fakat Osmanlı hükumeti bunu tanımayınca arada aralıksız bir uyuşmazlık sürüp gitmiştir
Antlaşmanın 15, 16 ye 17, maddeleri uyarınca, önce Osmanlılara ait iken antlaşma esaslarına kadar Avusturyalıların ellerine geçen Yanık, Estergon, İstoni Belgrad ve Peşte kaleleri geri alındıktan başka bunlardan ayrı ayrı da Çarpık, Kanije, Uyvar mevkileri de bitmiş zapt edilmişti
Zitvatorok Antlaşması'nın bir takım hükümleri sonraları Erdel ve diğer hudut işleri yüzünden değişikliğe uğramıştır Bunlardan biri (1616 Haziran) on iki madde üstüne yirmi yıl olarak yenilenmiştir Bu yeni antlaşma Türkçe, Almanca, Macarca olarak üç dil üstüne düzenlenmiştir Bu son antlaşmada da Nemçe'nin Erdel'e saldırmaması belli surette belirtilmiştir
Bu tarihten daha sonra (1628 Ocak)'da on bir madde üstüne ve yirmi yıl süre ile antlaşmada yeni bir değişim yapılmıştır Esas uyuşmazlık Boçkayi'nin Viyana antlaşmasıyla öldükten daha sonra Erdel'i imparatora terk etmesi ve Osmanlı delegelerinin de bu antlaşmayı kabul etmesinden doğmuş ve bu ihmal, imparatora Erdel üstünde yargı bahis etmesini sağlamıştır Bu ihtilaf Karlofça Antlaşması'nın yapılmasına dek devam etmiştir *
