Adet Gormeme (Amenore)

Adet Gormeme (Amenore) Nedir?

14 yaşına kadar meme buyumesi, tuylenme gibi sekonder seks karakterlerinin gelişmemesi veya 16 yaşına rağmen ilk adetin gorulmemesi veya normal adet goren kadında 3 siklus boyunca adet olmaması amenore olarak adlandırılır Hayatında hic adet gormemiş ise buna primer amenore, daha onceden duzenli adet goren kadında adetin kesilmesine de sekonder amenore adı verilir

Normal Ureme Fizyolojisi:

Siklus, son adet tarihinin ilk gununden bir sonraki adet tarihinin ilk gunune kadar gecen suredir Normalde bu sure 28 gun olmasına karşın 21 ile 35 gun arası normalin alt ve ust sınırlarıdır

28 gunde bir adet goren, yani siklusu 28 gun olan bir kadının ovulasyon (yumurtlama gunu) sıklıkla (şart değil) 14 gundur Her adetin ilk gunu beyinde hipotalamustan salgılanan GnRH adlı hormon, hipofizden folikul stimule edici (uyarıcı) hormon (FSH) salgısını uyarmaya başlar FSH etkisiyle yumurtalıklardan birinde yeni bir folikul (yumurta hucresini barındıran yapı) olgunlaşmaya başlar Bu folikul olgunlaştıkca ostrojen hormonu uretimi artar, ostrojen uretimi arttıkca hipofiz bolgesinden salgılanan luteinizan hormon (LH) miktarı artar

Folikul olgunlaştıkca giderek ici sıvı dolu ufak bir kese haline gelirFolikul yaklaşık olarak 1620 milimetre capına eriştiğinde ostrojen hormonu da kanda maksimum seviyeye ulaşır ve bu da LH seviyesinin giderek daha da artmasına neden olur LH piki (LH'ın en yuksek seviyeye ulaştığı an) olduğunda folikul catlar ve icindeki oosit (yumurta hucresi) serbestleşerek Fallop tupunun icine girer

Folikul catladıktan sonra catlama bolgesindecorpus luteum (sarı cisim) adı verilen bir yapı oluşur ve bu yapı bu defa ostrojen hormonuna ek olarak progesteron hormonu da uretmeye başlar Gebelik oluşmazsa bu yapının işlevi 14 gunde biter Gebelik oluştuğunda ise gebelik urununu desteklemekicin bu yapı yaklaşık 10 haftaya kadar progesteron salgılamaya devam eder 10 haftadan itibaren gebelik urunukendi progesteronunu kendisi uretebilecek hale gelir ve gorevi devralır

Uterusun ici endometrium adı verilen bir tabakayla kaplıdır Endometrium ostrojen etkisiyle kalınlaşır ve yumurtlama sonrası devreye giren progesteron hormonunun etkisiyle dollenmesi muhtemel bir yumurta hucresinin implantasyonu (yerleşmesi) ve gebeliğin başlaması icin elverişli duruma getirilir

Corpus luteumun omru siklus kac gun olursa olsun her kadında 14 gundur Bu sureye yaklaştıkca corpus luteumun progesteron salgısı giderek azalır ve kandaki progesteron iyice azaldığında endometrium tabakası desteğini kaybederek dokulmeyebaşlar İşte bu dokulme kanamayla birlikte olduğundan adet kanaması adını alır

Corpus luteum omrunun kısıtlı olmasının ozel bir anlamı vardır: 28 gunde bir adet goren bir kadında ovulasyon 14 gunde olmaktadır, demek ki kadın orneğin 30 gunde bir adet goruyorsa bu kadında 3014 16 gun ovulasyon gunudur Aksine 26 gunde bir adet goren bir kadında 2614 12 gun ovulasyon gunudur

Adet Gormeme Sebepleri:

•Asherman sendromu: Gecirilmiş kurtajlara bağlı olarak rahim icinde yapışıklıklar olur ve amenore yanında normal fakat miktar olaarak azalmış adetler olabilirTedavisi olayın şiddetine gore değişir

•Gelişim Bozuklukları: Mullerian agenez olarak da bilinir Burada gelişimsel olarak rahim, tupler ve vajenin ust kısmı yoktur Vajen kor bir sonla noktalanırOver fonksiyonları normaldir ancak kanama olmaz

•Androjen Duyarsızlığı, testikuler feminizasyon: Kişi genetik olarak erkektir ancak erkeklik hormonuna karşı duyarsızlık olduğundan kişinin batın icinde testisleri olmasına rağmen dış gorunuşu kadın gibidirDurum fark edildiğinde testisler alınmalıdır

•Turner Sendromu: Kişide genetik bir bozukluk vardır 46 yerine 45 kromozom bulunur

•Gonadal agenez: Kişide overler gelişmemiştir

•Resiztant over sendromu: Kişide over olmasına rağmen bu hormonlara karşı direnclidir

•Prematur over yetmezliği: Erken menopoz olarak da bilinir

•Radyasyon ve kemoterapi: Tedavilere bağlı olarak overler fonksiyonlarını yitirir

•Hipofiz tumoru: Hipofiz bezinden kaynaklanan bir tumor nedeni ile hormonal duzen bozulur En sık prolaktinom gorulur Burada sut hormonu olan prolaktinom fazla miktarda salgılanır ve bu diğer hormonların salınımını bozacağından adet duzenini bozar ve kısırlığa sebep olabilir En sık bulgu memelerden kendiliğinden sut gelmesidirEğer tumor 10 mm'den buyukse cerrahi gerekebilir Diğer durumlarda ilac tedavisi yeterli olur

•Sheehan Sendromu: Doğum sonrası kanamaya bağlı olarak hipofiz bezinde enfarktus olur ve hormon salgılanması bozulur

•Hipotalamik amenore: Daha oncede belirtildiği gibi stres, uzuntu, kilo değişimi gibi nedenlere bağLı olarak gorulur

TEDAVİ:

Konunun tanımından ve Amenore sebeplerindende anlaşıldığı gibi,Amenore 'nin tedavisi tamamen altta yatan sebebe bağlıdır