Afyonun Örf Ve Adetleri

Afyondaki örf ve adetler
afyonda uygulanan adetler
afyonun örf ve adetleri


NIKAH

Afyonkarahisar'da evlenme törenleri sırasıyla şöyle oluşmaktadır: Dünür gezme(görücülük), laf kesilip kahve içme, nişan(yavuklu olma), şerbet içilmesi, müşterek sini( tepsiyle baş üzerinde nişan hediyesi olan şeker, çerez, iç çamaşırı, şamata, çorap vb hafif eşya) gönderilmesi, sini ardı (nişan tepsilerinin iki taraflı gönderilmesinden sonra kız evince yapılan yemek yemek ziyafeti), kandillikler(kandil günlerinde gönderilen kına ve gaz lambası helvası, buna karşılık kız evinden oğlan evine bir tepsi ağzıaçık, bir çeşit börek ya da lokma) gönderilmesi, hıdrellez daveti(nişanlık zamanı hıdrelleze rastlarsa erkek çocuk göre Hıdrellezlikgönderilir Kuzu kesilerek yemekli kır daveti yapılır Şenlikli(kız evinden oğlan evine, oğlan evinden kız evine karşılıklı çamaşır), kurban bayramında ise süslenmiş koç(oğlan evinden kız evine) gönderilir

Nişandan nikah haftasına kadar bu töre ve gelenekler, ailelerin maddî durumuna kadar yapılır Nikah haftasından önce iki aile, nikah, düğün ve esvap kesme gününü tesbit eder, hazırlıklara başlar Erkek Çocuk evi tarafı gelini meşhur bir mağazaya ağırlama eder Mağazada gelin için alınacak kıyafet ve gelinlik vb eşyaya bakılır Buna Esvap Kesmeadı verilir Esvap kesmeyle beraber, her iki taraf, nikah için yakınları (benzeşen,dost ve akraba) misafir etme etmek üzere Okucuadı bahşedilen sözlü davetçi gönderirler Günümüzde ise davetiye kartları gönderilmektedir

Bayan okuyucular nikah sahibinin yakınlarını ev ev dolaşarak düğüne ağırlama ederler Bu Nedenle nikah başlamış olur Nikah dört gün devam eder Çarşamba günü düğünde erkek çocuk evinde yemek yemek davetleri öğleden itibaren başlar

Akşam yemeğine daha çok gençler(damadın arkadaşları) ziyafet edilir Aynı gün öğleden sonra Saç Kesmeyapılır Kaynananın başkanlığında kalabalık bir bayan grubu erkek çocuk evinden kız evine gider Kız evinden asgari iki tefçi kadın oğlan evinden gelen bayan grubunu ayakta tef çalarak ve türkü söyleyerek, düğün evinin mereni başında ya da taşlığında karşılar Kız evinden çağrılmış olan misafirler öteki davetlilerle birlikte toplanır Çengiler tekrar tekrar türkü söylemeye devam eder Gelin kız, kaynananın bulunduğu yere gelir Kaynananın ve misafirlerin ellerini öptükten daha sonra kaynananın önüne diz çöker Önce kaynana, görümce, teyze,yenge(amca, dayı hanımları) birer ikişer saç Tlfini kesmek suretiyle Saç Kesmetöreni yerine getirilir Bu törende kayınvalide, geline ziynet olarak ne takacaksa (altın, inci, gerdanlık, küpe, bilezik vb) sırasıyla takar Merasim bittikten sonradan gelişlerinde olduğu gibi giderlerken de çengiler, ayakta çalarak uğurlarlar Saç kesme töreninin akşamı Kına Gecesiyapılır

Kına Gecesi:

Erkek evi:
Erkek Çocuk evinde bir tedarik kına ile gerekli mumlar hazırlanarak kız evine gönderilir Bu gecede damadın arkadaşları çoğunluktadır Kına gecesinde sağdıcın görevi çoktur Misafirleri sağdıç karşılar, ağırlar
Kız evinden bir grup, oğlan evine uğurlu olsuna kazanç Bir odada, sofra ve saz heyeti kurulur Süre yatsıyı geçince kına yakma törenine başlanır Bir tas içinde karılmış kına önce damadın, sonradan sağdıcın sağ elinin üç parmağına(yarım el) yakılır Kına yakılmaya başlarken saz heyeti ve düğünde yer alan gençler Kına Türküsüsöylerler Kına yakıldıktan sonradan güvey ile sağdıç, babanın ve aile büyüklerinin ellerini öperler

Kız Evi:
Saç kesme töreni gecesi, erkek çocuk evinden, yine başlarında kaynana olmak üzere topluluk bir grup kız evine kazanç Karşılama gündüzki gibidir Gelin kız ile sağdıç el öperler Gelin kızın avcuna bir tutam kına konularak, bunun üstüne bahşişler verilir Kız evinde eğlence, oğlan evi gittikten daha sonra daha çok olur Kızın arkadaşları, etrafını sararlar ve binbir özentiyle ellerine ve ayaklarına kına yakarlar Kızlar tefçinin eşliğinde kına türküsü söyleyerek geç saatlere kadar eğlenirler Kız tarafı kına yakanlara haşhaşlı pide, öğme, reçel, peynir, zeytin gibi yiyecekler ikram eder Erkek Çocuk ve kız evinin ileri gelenlerinden birer grup, birbirlerini ziyaret ederek, şanslı olmasını dilerler


Gelin Alma:
Perşembe sabahı her iki taraf da hareketlidir Erkek Çocuk evinden kız evine bir kamyon gönderilir Bu kamyona çeyizler yüklenir Kızın çeyizi sandık, yatak odası takımı, halı, koltuk takımı, battaniye, yatak takımı ve mutfak takımından(tencere, tabak, çatal bıçak takımı, akarsu takımı, fincan takımı, su takımı, su ve ocak güğümleri, tepsi vb) oluşur Çeyizle beraber kız evinden dışarı giden kadınlar, çeyizleri asar ve gelin odasını hazırlar

Gelin hazırlanır, gelin olmak üzere erkek çocuk evinin akrabaları ve kayınvalide kız evine giderler Gelin kızın babası, yakın akrabaları duvak örterler, görümlük para verirler Bu merasim çok hazin olur Duvak örtülünce kayınvalide, gelini arabaya bindirir Hareket etmeden önce dua okunur Akrabalar oğlan evine giderler Erkek Çocuk akrabaları ve kayınpeder gelini beklemektedir Gelin, evin önüne gelince arabadan inmeden bir kurban kesilir Gelini arabadan kayınpederi indirir Gelin orada bulunanların elini öper Duvağı örtülüdür Oğlan evinin akrabaları el öpme sırasında geline görümlük hediyeler verirler, ziynet eşyası takanlar da olur Cuma günü öğleden daha sonra bayan misafirler gelin görmeye gelirler Kız evi üzüntülü, oğlan evi neşelidir, gülünür, eğlenilir Böylece düğünün bir kısmı her yerde olur

El Öpme Daveti:
Pazar günü kız evi erkek çocuk evine bir tepsi baklava(Pazar baklavası) gönderir Baklavayı götüren kadınlar, kadınları öğle yemeğine, erkekleri akşam yemeğine davet eder El öpme daveti Pazartesi günü yapılır Bu yemek yemek fazla çeşitlidir Yemekten daha sonra kahve içilir, kız evinin baştan aldığı dürüler dağıtılır

Çeyiz İndirme Daveti:
El öpme davetinden birkaç gün sonra oğlan evi, kız evinin kadınlarını öğle, erkeklerini akşam yemeğine ağırlama eder Bu davetin amacı, asılı duran çeyizlerin indirilmesiyle düğünün bittiğini gösterir İlimizde keza, imece, aşure, sıra geceleri (gecekler)gibi gelenekler de vardır


HAMAM


Hamam Türk kültürel mirasında sosyal olayların kutlandığı yer olarak da tartı taşıyor Afyon'da 'gelin hamamı', 'bebek hamamı', 'damat hamamı' ve 'asker hamamı' gibi gelenekler eski günlerin ihtişamı içinde olmasa da sürdürülüyor En yaygın gelenek olan gelin hamamına kadar gelin ve ailesindeki bayanlar düğünün başında güvey tarafının davetlisi olarak hamama giderler Hazırlanan yemekler göbek taşının üzerinde yenilir ve söylenen şarkılar eşliğinde eğlenilir Geleneğe tarafından damadın ailesi tarafından geline havlu takımı ve takunya, akrabalarına ise takunya hediye edilir Gelinin annesi ise karşılığında damadın ailesine yöresel bir eşarp olan tülbent armağan eder 1900'lü yılların başlarında da Afyon ve çevresinde gelin kızlar düğünden önce kağnılarla Gazlıgöl Kaplıcasına getirilir, hamamda eğlenilir, yemek yenilirmiş
Afyon il merkezinde yer alan hamamlar içinde Osmanlı döneminin ilk yıllarında üretilmiş ve günümüze kadar kullanılagelmiş olanları bulunuyor Bunlara zamanla yenileri de eklenmiş Kadın ve erkek için ayrı olarak, bitişik çifte hamamlar yapıldığı gibi, tek yapılanları da var *